Een samenvatting van VWO Geschiedenis voor de Eerste Wereldoorlog, Tweede Wereldoorlog en Koude Oorlog. Deze samenvattingen legt duidelijk de belangrijkste gebeurtenissen uit, in eigen woorden, zodat het goed te begrijpen is. Komt uit de methode van Geschiedenis Werkplaats. Dit is een samenvatting ...
Samenvatting Geschiedenis H9+H10
Hoofdstuk 9
Paragraaf 9.1: De Eerste Wereldoorlog
Het voeren van twee wereldoorlogen & verwoesting door massavernietigingswapens
en de betrokkenheid van de burgers bij de oorlog
In de Eerste Wereldoorlog was er verwoesting op niet eerder vertoonde schaal door
massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij
oorlogsvoering. Dit heeft te maken met de democratische revoluties en de industriële
revolutie (en haar zusterrevoluties). Amerikaanse en Franse revolutie.
Oorzaken Eerste Wereldoorlog
Modern Imperialisme
Frans-Duitse oorlog
Extreem nationalisme (chauvinisme) en massapolitiek
Militarisme
Bondgenootschappen
Wapenwedloop
Gevolgen Eerste Wereldoorlog
Een vernederd en op wraak belust Duitsland dat nog steeds in potentie een
wereldmacht was.
Een veel grotere overheidsbemoeienis zeker op economisch gebied.
Verdeling van de wereld in kapitalistisch en communistisch.
Amerika als belangrijkste speler.
Einde Europese macht en begin dekolonisatie.
Modern imperialisme: Duitse industrie was sinds de vorming van het keizerrijk in
1871 enorm gegroeid. Ze liep wel achter op GB en FR. Duitsland was pas laat een
grootmacht geworden en was jaloers op de grote koloniale rijken van andere
Europese grootmachten. Duitsland begint een ambitieus plan voor een moderne
oorlogsvloot om ook “een plek onder de zon te verkrijgen”. Door de bouw van een
oorlogsvloot ontstaat er een wapenwedloop met GB.
Frans-Duitse oorlog: Frankrijk had kortgeleden de Frans-Duitse oorlog verloren, het
Duitse keizerrijk was in de spiegelzaal van Versailles, de trots van Lodewijk XIV,
uitgeroepen. Ook had DL Elzas-Lotharingen ingenomen. Frankrijk sloot daarom een
bondgenootschap met Rusland, waardoor Duitsland ingeklemd kwam te zitten. Ook
sloten ze een vriendschapsverdrag met Groot-Brittannië. GB wilde geen concurrent
voor haar koloniale ambities, FR wilde geen concurrent op Europees vasteland.
Deze losse verdragen vormden uiteindelijk de basis voor het grote
bondgenootschap: Triple Entente (1907).
Extreem nationalisme en massapolitiek: nationalistische propaganda sprak het
volk aan. Er kwam enthousiasme over de oorlog.
Militarisme: Oorlog werd gezien als een gerechtvaardigd middel om nationale
belangen veilig te stellen.
,Bondgenootschappen: GB, FR en Rusland. DL en OH. Later loopt Italië over naar
de geallieerden.
Wapenwedloop: Duitsland begint een ambitieus plan voor een moderne
oorlogsvloot om ook “een plek onder de zon te verkrijgen”. Door de bouw van een
oorlogsvloot ontstaat er een wapenwedloop met GB.
De aanleiding: de moord op Franz-Ferdinand door Servische nationalist en Gravilo
Princip. Servië wordt als mede schuldig gezien door Oostenrijk-Hongarije. OH stelt
een ultimatum (planners moordaanslag uitleveren). Rusland werpt zich op als
beschermer van de Slavische volkeren. Duitsland is een bondgenoot van OH,
Frankrijk van Rusland. DL is bang voor een twee fronten oorlog. GB wilt niet helpen
(boos over het vlootprogramma van Duitsland). OH verklaart de oorlog aan Servië.
Rusland begint met een gedeeltelijke mobilisatie, een dag later volgt Duitsland.
Duitsland verklaart de oorlog aan Rusland. In vrees voor de twee fronten oorlog
verklaart Duitsland dan ook Frankrijk de oorlog. Het Von Schliefenplan treed in
werking. Echter weigert België doorgang aan de Duitse legers. Nu verklaart
Duitsland ook de oorlog aan België. De schending van de Belgische neutraliteit is
voor Groot-Brittannië de officiële reden om Duitsland de oorlog te verklaren (4
augustus 1914).
Rusland bleek de makkelijkste vijand voor DL. Het leger is slecht en onderbewapend.
Er is geen discipline. In 1917 zal Rusland een afzonderlijke vrede met DL tekenen.
Ottomanen
Rond 1910 begonnen steeds meer Europese landen Duitsland te zien als een
bedreiging.
Duitsland haalt de banden met het Ottomaanse Rijk aan en probeert daar zijn invloed
te vergroten.
Het Ottomaanse Rijk had veel olie en dat konden de Duitsers goed gebruiken voor
de petrochemie industrie.
GB, Frankrijk en Rusland zagen dit als een duidelijke bedreiging voor hun eigen
belangen.
De oorlog verloopt voor de Ottomanen erg ongunstig.
In het Midden-Oosten worden zij verslagen door de Britten die samenwerken met
Arabische verzetsstrijders (Lawrence of Arabia).
Syrië, libanon, Palestina en Irak worden door de Britten en Arabieren ingenomen.
De Turken weten echter onder Kemal Atatürk de Britten bij Gallipolie (grote
nederlaag voor minister van de marine, Winston Churchill) tegen te houden en
kunnen daarmee de zelfstandigheid van Turkije bewaren.
Na de oorlog zullen de Britten en Fransen het Midden-Oosten onderling verdelen. De
Arabieren onder Feisel krijgen niet wat hen belooft was en er ontstaat veel wrijving
tussen de westerse protectoraat landen en de Arabische bevolking. Palestina wordt
aan drie verschillende partijen belooft en uiteindelijk opgedeeld.
De Verenigde Staten
In 1917 kondigen de Duitsers aan dat zij hun duikboten onbeperkt in zullen zetten.
Veel neutrale schepen werden nu ook het slachtoffer van de buikboten.
, Na het zinken van de Lusitania verklaart ook de VS in april 1917 de oorlog aan
Duitsland. Na april 1917 spreken we dan ook van een echte wereldoorlog.
Na de Russische revolutie lijkt Duitsland ineens te gaan winnen. De troepen uit het
oosten worden naar het westen gebracht voor een laatste slotoffensief (Marne II). De
Duitsers behalen eerst een behoorlijke terrein winst, maar de situatie begint
onhoudbaar te worden en steeds meer troepen uit de VS komen aan in Europa.
Duitsland heeft enorm te lijden onder de zeeblokkade en net als Oostenrijk-Hongarije
en Turkije krijgen zij te maken met revoluties (de Russische revolutie heeft veel
losgemaakt).
Het einde
Duitse soldaten beginnen ondanks de terreinwinst tijdens Marne II te deserteren. Als
de keizer tot een laatste offensief van de marine oproept slaan de matrozen aan het
muiten in Wilhelmshaven.
President Wilson van de VS heeft 14 punten opgesteld die moeten leiden tot vrede.
Als de Duitsers vrede willen zullen ze hun keizer moeten afzetten. Pas op 11
november 1918 wordt er een wapenstilstand gesloten, Wilhelm II is dan al gevlucht
naar Nederland.
Paragraaf 9.2: De economische wereldcrisis
De crisis van het wereldkapitalisme
Optimisme
Europa had het de jaren na de oorlog moeilijk. Er was crisis en werkeloosheid.
Economisch waren de oorlogvoerende landen uitgeput. De VS was echter in 1914 al
het rijkste land ter wereld en had van de oorlog geprofiteerd. De jaren 20 in de VS
staan bekend als de Roaring Twenties. Amerika produceerde tijdens de oorlog
enorme hoeveelheden voedsel en industrieproducten voor Europa. Boeren hadden
met ruime leningen machines en land gekocht om zo voldoende te produceren voor
de Europese markt. Ook Fabrieken hadden schulden gemaakt om aan de vraag uit
Europa te kunnen voldoen. De eerste jaren na de oorlog bleef de vraag uit Europa
groot. De uitbreiding van het wegen en elektriciteitsnet zorgden voor nog meer
economische groei. Nieuwe producten als koelkasten, wasmachines en
broodroosters konden op afbetaling worden gekocht. In 1928 had de helft van alle
Amerikaanse gezinnen een auto. Amerika was een consumptiemaatschappij
geworden.
Deze consumptiemaatschappij zorgde voor een nieuwe levensstijl. Mode, uitgaan en
vermaak werden steeds belangrijker. Film, dans en sport werden populair. Radio en
grammofoon zorgden voor de doorbraak van jazzmuziek. Mode iconen werden
beroemdheden. Europa liep achter, maar ook hier drong de nieuwe levensstijl door.
Het nieuwe kapitalisme zou geen werkeloosheid en crisis kennen.
Beurskrach en recessie
Door het optimisme stijgen de aandelenkoersen enorm. Ze worden zelfs op krediet
gekocht. De Europese economie was zich echter aan het herstellen, Amerikaanse
boeren en bedrijven bleven met overschotten zitten. Aandelen worden massaal
verkocht en verliezen hun waarde. Banken en bedrijven gingen failliet en er kwam
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jaimievermeule. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.
