Samenvatting
Filosofie samenvatting Gustaaf Cornelis
- Vak
- Instelling
Filosofie samenvatting Gustaaf Cornelis
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 27 pagina's
Voorbeeld 3 van de 27 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
z0etj
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
FILOSOFIEThales 640/545 (Milete) reductie en abstractie
Anekdotes: Zou een zonsverduistering voorspeld hebben
Thales = natuurfilosoof -> Iemand die op samenhangende wijze zonder te verwijzen naar goden of magische
krachten de wereld tracht te verklaren
Reductie: Herleiding van veelheid naar eenheid
Op zoek naar de archè (oorsprong), die archè blijft steeds aanwezig in de natuur: ‘wat altijd en onveranderlijk i
alles onveranderlijk aanwezig is’
Stelling van Thales: herleiding van de wereld tot wiskunde.
Arché Thales: water -> je kunt kleinere hoeveelheden water uit een grotere hoeveelheid water halen maar
het blijft altijd water, water als arché laat zich niet verder opdelen tot je een andere
arché bekomt
Arché Demokritos (460-370): atomen (Griekse woord a-tomos, niet-deelbaar)
Achterafgezien leken atomen verder deelbaar in atoomkernen (neutronen en protonen)
Reductionist: Je denkt dat elk niveau een arché heeft, die je dan weer kunt verklaren op een lager
niveau.
Radicaal: fysicalisme, alles herleidbaar tot fysica
Gevaar: demystificatie -> Wanneer een rijkheid of genuanceerdheid teruggebracht wordt tot een steriele en
koele eenvoud krijgt reductionisme een negatieve bijklank. Bv. Candlelight dinner
(je weet meer dan dat je wil weten)
Pythagoras (∼570 vbj / ∼500 vbj)
Stelling: a2+b2=c2
Relatie tussen intervallen van toonladders en wiskundige verhoudingen.
Indien de rechthoekzijden gelijk zijn, dan kan de schuine zijde niet worden uitgedrukt als een verhouding van
de rechthoekzijden.
De natuur kan door het beoefenen van de wiskunde worden begrepen.
Argumentatief. Suggereert een diepere waarheid.
Onderzoekend. Zet aan tot verder verkennen door op te delen en dieper te graven.
Voor ontwerpers. Herleiding van een object tot elementen die je (op een bepaald niveau) niet meer verder
kan opdelen. (abstract) Je ontwerpt vervolgens door combinatie van die elementen. Of je ontwerpt vanuit één
basisvorm (vb. kubus). Of je ontwerpt vanuit één principe. (vb. ecologie). Of je gebruikt één grondstof (vb.
hout).
Anaximander 610/545 (Milete) principe van voldoende reden
Principe van voldoende reden: onderscheid principe (onbeijsbaar) en wet (bewijsbaar)
Anaximanders redenering: - “De aarde is onbeweeglijk omdat een beweging in welke richting ook
geen verschil zou maken.”
- Anders gezegd: alle richtingen zijn gelijk. Er is geen reden om te bewegen
in een bepaalde richting (want alle richtingen zijn gelijk) dus beweegt de
aarde niet.
- Er is geen voldoende reden om te bewegen.
“nihil est sine ratione cur potius sit quam non sit” “niets is zonder reden waarom het veeleer bestaat dan waarom het
niet bestaat”
Christian Wolff (1679/1754)
“obwohl uns diese Gründe meistens nicht bekannt sein mögen” “alhoewel deze redenen ons meestal niet bekend zullen
zijn”
Wilhelm von Leibniz (1646-1716)
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat ze er niet zijn, alleen maar dat de mens er niet altijd toegang tot heeft.
,De arché volgens Anaximander: Apeiron (Grieks voor ‘het onbegrensde’)
Datgene wat onderliggend is aan alle dingen heeft zelf geen kenmerken:
het is alles en tegelijkertijd niets.
Er moet iets zijn dat alle dingen gemeen hebben, de ultieme oorzaak, maar
precies daarom is het zelf onbepaald en dus onvatbaar: apeiron.
Dat komt weerom neer op het principe van voldoende reden: alles heeft
een (materiële) oorzaak, maar die (materiële) oorzaak is (uiteindelijk)
onkenbaar.
Het principe van voldoende reden betekent niet dat er noodzakelijk een oorzaak is.
Arthur Schopenhauer (1788/1860)
Voor alles wat je weet, het feit dat je bestaat, het feit dat je verandert en voor alles wat je doet zal er een
voldoende reden zijn, maar niet noodzakelijk een oorzaak.
Waarom een geschenkje? Waarom leef je? Dat heeft een reden, maar niet noodzakelijk een oorzaak.
Casualiteit: oorzakelijkheid
David Hume (1711/1776)
Hoe sterk het principe ook mag zijn, het valt niet te bewijzen (daarom is het ook een principe dat je aanneemt
of niet). Je kan niet aantonen dat er een verband is tussen een reden en een oorzakelijkheid. Je kan niet
bewijzen dat er een reden is voor de samenhang in de wereld.
Argumentatief. Elk onderzoek is gelegitimeerd: je leert niets bij door te stellen dat er geen reden is voor iets
te zijn zoals het is.
Onderzoekend. Alles wat is, heeft een reden: dat is zelf de reden dat je je steeds weer de vraag stelt waarom
iets het geval is. Alles moet dus een verklaring hebben. Het principe van voldoende reden stimuleert als geen
ander de zoektocht naar kennis.
Voor ontwerpers. Stel steeds of verwacht je altijd aan de vraag: waarom? Het antwoord ‘daarom’ is geen
antwoord. De reeks van vragen kan je beëindigen wanneer je bij een evidentie aankomt. Als zich herhaaldelijk
een probleem voordoet moet je op zoek gaan naar de reden dat het zich voordoet. Het kan toeval zijn
wanneer zich iets voordoet, maar hoogstwaarschijnlijk niet wanneer het zich onder dezelfde omstandigheden
weer voordoet (ceteris paribus, ‘de andere dingen zijn hetzelfde gebleven’). Dan moet er een voldoende
reden zijn voor die gebeurtenis.
Anaximenes 685/528 (Milete) analogie
Analogie: het onbekende relateren aan het bekende
“Zoals onze ziel, die lucht is, ons in stand houdt, zo omringen adem en lucht de gehele wereld.”
“De sterren draaien om de aarde zoals een tulband ons hoofd omringt.”
“Het universum draait als een molensteen.”
“De sterren zitten vast aan de kristallijne sferen zoals met spijkers.” (sfeer = zuivere, fijne stof)
“De zon is zo plat als een blad.” (zoals een schijf)
-> Anaximenes’ analogieën zijn zwak
Empedokles (∼495/∼435)
“De wisselwerking tussen de dingen houdt nooit op, dan komen ze samen door Liefde, dan worden ze uit
elkaar gedreven door haat of Strijd.”
4 gelijkwaardige elementen: aarde, water, lucht, vuur (aantrekking en afstoting)
Xenophanes (∼580/ ∼485)
“Als ossen en paarden en leeuwen handen hadden en kunstwerken konden scheppen, dan zouden de
paarden de goden afbeelden als paarden, de ossen als ossen en hun lichamen overeenkomstig hun eigen
aard.”
, “Er is geen mens, en er zal er ook nooit één zijn, die de volledige waarheid kent over de goden. En zelfs al zou
iemand het geluk hebben de volledige waarheid te vinden, dan nog zou hij het zelf niet weten. Het enige dat
we kunnen doen is gissen.”
Argumentatief. om complexe dingen te plaatsen in een bestaand kader van kennis (vb. longen vergelijken met
bomen en bomen vergelijken met longen). het atoom beschouwen als het zonnestelsel.
Onderzoekend. De analogie leidt tot inzicht omdat ze nieuwe waarnemingen duidt aan de hand van
bestaande kennis door vergelijking. Of ze leidt tot plausibele hypotheses.
Voor ontwerpers. Je ontwerpt vanuit een voorbeeld dat niet behoort tot je discipline: je neemt de structuur
over. Je kijkt naar dieren of planten. Of je gebruikt de kunsten als voorbeeld. Je kan het zo gek niet bedenken:
laat je inspireren door een muziekstuk (5de van Beethoven) Druk verhoudingen in je ontwerp uit als
verhoudingen tussen andere zaken in je omgeving. De analogie zet je op weg. En achteraf, ter verdediging van
je ontwerp, werkt de (sterke) analogie overtuigend
Parmenides 475 (Elea) wet van de niet-contradictie
Een wet moet je aanvaarden (het is bewezen), een principe kies je zelf
Het is uitgesloten dat iets is en tegelijkertijd niet is.
De wet zelf is noodzakelijk waar (tautologie).
Of iets waar is of niet, het is altijd zo dat het niet kan zijn dat iets waar is en tegelijkertijd vals.
We gaan aantonen dat ze niet het geval is.
Dan: iets is ofwel waar ofwel vals: er zijn uitspraken die waar zijn en er zijn uitspraken die vals zijn, zoals dus
de wet in kwestie (in onze veronderstelling). Dat is precies wat de wet zegt: er zijn dingen die waar zijn en er
zijn dingen die vals zijn, maar ze kunnen niet tegelijkertijd waar en vals zijn. Dus als je de wet als onwaar wil
afdoen, moet je eerst de wet aannemen, dus waar veronderstellen. Maar als je aanneemt dat ze waar is om
ze te kunnen weerleggen dan spreek je jezelf tegen.
Als je aanneemt dat ze waar is om haar te kunnen weerleggen, dan spreek je jezelf tegen.
De wet rationeel weerleggen lukt niet omdat ze zelf de basis vormt van de rationaliteit.
‘het heden bestaat niet’ -> je kunt het niet vastgrijpen
Als alles is dan is het en is er geen wording, dus ook geen verandering.
- Verandering een illusie is: onze zintuigen creëren een schijnwereld.
Omstandige argumentatie om de onmogelijkheid van verandering aan te tonen.
Verandering veronderstelt vernietiging en creatie: iets gaat van bestaan naar niet-bestaan of van
niet-bestaan naar bestaan.
- Verandering impliceert dus dat iets is en tegelijkertijd niet is. En dat is uitgesloten. Maar toch is
dat mogelijk: want een zelfde iets kan in het heden niet bestaan, maar wel in het verleden. En
het bestaat niet in de toekomst, maar dat kan nog veranderen. Maar als we zeggen dat iets
bestaat in het verleden, dan is dat. En als we zeggen dat iets bestaat in de toekomst, dan is dat.
Maar bestaan is niets anders dan existeren in het heden: dan vallen verleden en heden en
toekomst samen, terwijl we zeggen dat het verleden en de toekomst juist verschillend zijn van
het heden. Het leidt ons dus tot een contradictie. Om de tegenstelling te vermijden ontkende
Parmenides zowel het bestaan van tijd als van verandering.
Waarneming betreft verandering, dus is onze waarneming misleidend.
Herakleitos (∼535/∼475, Efeze)
Verandering is reëel : alles is voortdurend in beweging.
Er is een eenheid maar die eenheid ontstaat op een hoger niveau.
Een rivier is constant in beweging maar tegelijkertijd zien we die toch als een eenheid.
De ultieme eenheid is de kosmos (kosmos = de door de logos gestructureerde chaos, term gelanceerd door
herakleitos)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper z0etj. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 62890 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen