6E kennisontwikkeling: Leefwerelden van jongeren
Hoorcollege 1: sociaal ecologische veerkracht, 14 november 2022
Veerkracht’s korte definitie is het vermogen om terug te veren na tegenslag. Het is extra belangrijk
voor jongeren in de overgang naar volwassenheid. In een onderzoek naar jongeren gekeken wat er
voor zorgt dat ze goed terug veert na een tegenslag.
Individuele veerkracht: de veerkracht die jij van nature in je hebt/ vooral aangeboren. De een heeft
het meer dan de ander. Vermogen om beter met emoties om te gaan. Weinig invloed op uit te
oefenen.
Sociaal ecologische veerkracht (Michael Ungar): Samenspel tussen: individuele kenmerken en
vaardigheden (micro) + bronnen voor veerkracht in de verschillende leefwerelden (meso en macro).
Verschillende niveaus bronnen voor veerkracht
Micro leefwereld: Individuele bronnen (in de jongere zelf) Vaardigheden,
kenmerken. Zoals doorzettingsvermogen of motivatie.
Meso leefwereld: Relationele bronnen (relaties met belangrijke anderen)
ouders, goede vrienden.
Meso en macro leefwereld: Contextuele bronnen (plaatsen waar jongeren
hun tijd doorbrengen en de mensen en voorzieningen die ze hier vinden)
werk, opleiding, hobby, leerkracht, hockeymaatjes, verdiende geld van het
werk, studiefinanciering.
Figuur 1: Verschillende
leefwereld niveaus
Ondersteuning Jeugd in Overgang naar Volwassenheid (OJOV)
Een paar belangrijke inzichten. Jongeren willen zelf hun pad bepalen, zelf het doel bepalen waar zij
naartoe willen werken. Het is waardevol om vanuit het ecologische veerkracht perspectief naar de
levens van jongeren te kijken, hulpbronnen kunnen iets zijn wat je niet zo verwacht, feesten drinken.
Iedere jongere heeft een uniek steunsysteem, iedereen is anders met het bespreken van zaken,
voorkeur vrienden of professional, kan heel onverwacht werken.
Praatplaat heeft verschillende functies, mooie manier van kennismaking, breed beeld van de
bronnen en de betekenis daarvan. Doel gesprek veerkracht: kennismaking signalering,
bewustwording (wie er om je heen belangrijk zijn, wat je doelen zijn), ondersteuning (waar kan je in
helpen).
Als professional kunnen wij bijdragen aan de veerkracht door krachtgericht te kijken, niet
probleemgericht. Ga in gesprek over hun unieke steunsysteem en de bronnen voor veerkracht die zij
in verschillende leefwerelden beschikbaar hebben. Ga niet uit van een gewenste norm/ uitkomst
voor de jongere maar sluit aan bij hun verhaal.
Het doel van het gesprek is: kennismaking, signalering, bewustwording en ondersteuning.
, Volgende samenvatting is afkomstig uit H2 introductie veerkracht, uit speelruimte voor identiteit.
Volgens de American Psychological Association definieert veerkracht als ‘het proces van succesvol
aanpassen in situaties van tegenspoed, trauma, drama, bedreigingen of potentiële bedreigingen’.
Veerkracht werd in de psychologie lang vanuit het individu benaderd, maar wordt ondertussen
steeds vaker begrepen als het vermogen van een sociaal systeem of ecosysteem om ernstige
verstoringen te absorberen en zich aan te passen aan nieuwe omstandigheden, terwijl de
kernfuncties van het systeem behouden blijven.
Volgens Ungar hebben alle kinderen en jongeren behoefte aan negen zaken.
1. Structuur: Brengt voorspelbaarheid, geeft kinderen een teken van houden van. Kinderen zijn
van heldere regels, jongeren van toenemende verantwoordelijkheid en zelf structuur aan
brengen.
2. Consequenties: Ook gevolgen van gedrag moeten duidelijk zijn. Normering en begrenzing
zijn nodig. Straffen horen erbij, maar deze moeten wel begrijpelijk zijn. Er moet een
mogelijkheid zijn om zichzelf of de opgelopen schade te herstellen.
3. Ouder-kind relatie: Kind/ jongeren wilt graag verbinding met ouders. Ouders zijn belangrijke
bron van veerkracht, het werken aan verbondenheid. Ook al verandert de band door de
leeftijd, toch is het belangrijk om de verbinding mogelijk te maken.
4. Meerdere sterke banden met volwassenen: Positief als het kind/jongeren ondersteunende
relaties heeft met volwassenen buiten het gezin. Het loont als zij positief worden opgemerkt.
5. Een krachtige identiteit: het kind zijn gedrag spiegelen, laten zien wat het doet. Zo
experimenteren zij met verschillende identiteiten. Door reacties van de omgeving zien ze wie
ze kunnen worden, maar ook worden ze zo gewezen op consequenties van hun keuzes.
6. Gevoel van agency: Uitdaging hebben. Zien dat hun gedrag ertoe doet, leren het meest van
haalbare risico’s, passend bij leeftijd. Net als grenzen overschrijden en consequenties volgen.
7. Gevoel van erbij horen: Willen gevoel dat anderen hen nodig hebben. Lid van de groep zijn.
8. Eerlijke en rechtvaardige behandeling: Beschermd worden door ouder tegen discriminatie
en racisme. Leren strijden, zoeken naar een manier bij onvoldoende bescherming.
9. Fysieke en mentale veiligheid: Recht op goede huisvesting, school, opvoedomgeving, tegen
klachten.
Ungars perspectief gericht op jeugd + de relaties die jeugdigen aangaan en met wie de jongeren
omgaan. Jongeren hebben bij veerkracht de capaciteit om hun welzijn te bevorderen, maar families,
gemeenschappen en overheden bieden dingen aan die jongeren kunnen gebruiken.
