Tentamen Economie van de Managementwetenschappen
College 1 + Principles 1 + The Economy 3.3 & 7.6
De economie
Economie gaat over alle (economische) interacties en het creëren van waarde. Wanneer de
gecreëerde waarde toeneemt, spreken we van economische groei.
Economie = optelsom van alle individuele keuzes van personen en bedrijven
Economie = de studie van hoe mensen keuzes maken onder omstandigheden van schaarste
Economie en keuzes
Binnen de traditionele economie gaan we uit van rationeel gedrag. Inmiddels is er veel
aandacht voor bounded rationality (we zijn niet slim genoeg om te vergelijken) en cognitive
biases (observaties die niet in lijn zijn met je verwachtingen, verwerpen)
Het economische probleem
- wat moet er worden geproduceerd?
- hoe moet dit worden geproduceerd?
- wie krijgt de geproduceerde goederen/diensten?
Schaarste = de menselijke behoefte aan goederen, diensten en middelen is groter dan wat
beschikbaar is. Gevolg: we moeten keuzes maken -> concurrentie -> prikkel om goedkoop te
produceren (optimale allocatie van middelen) > hogere efficiency en welvaart
Opofferingskosten
Opofferingskosten = de nettowaarde van je 2e keuze
Nettowaarde = de waarde van de tweede keuze – de kosten van de tweede keuze
Willingness to pay = het maximale bedrag dat je bereid bent om te betalen
Expliciete kosten = het bedrag dat je daadwerkelijk uitgeeft
Impliciete kosten (opofferingskosten) = het totale voordeel dat je haalt uit de 2 e beste optie;
wat moet ik ervoor opgeven
Economische kosten = expliciete + impliciete kosten
Welke keuze is juist?
de keuze met een hogere waarde dan de economische kosten
Economic rent = verschil tussen waarde – economische kosten
There is no such thing as a free lunch = als je de gratis lunch op eet, had je je tijd ook ergens
anders kunnen besteden. Je 2e keuze (nettowaarde = waarde – kosten) zijn je
opofferingskosten. Dit alternatief moet je meenemen in je afweging. Daarom kijken naar
relatieve prijzen (wat had je ook kunnen doen).
Verzonken kosten
= kosten die niet (geheel) kunnen worden teruggedraaid
Sunk cost fallacy = onterecht rekening houden met verzonken kosten bij besluitvorming
Verzonken kosten beïnvloeden onze emoties: we ervaren ze als verlies.
,Regels:
- als eerder gemaakte kosten niet meer kunnen worden teruggedraaid, dien je deze niet mee
te nemen in je huidige afwegingen
- als eerder gemaakte kosten (gedeeltelijk) kunnen worden teruggehaald, dien je terug te
draaien kosten als expliciete kosten mee te nemen in je huidige afwegingen
Marginale analyse
= proces waarbij de extra voordelen worden vergeleken met de extra kosten; wat is de
meest efficiënte keuze
Marginale opbrengsten = wat levert 1 extra product op
Marginale kosten = wat zijn de kosten van 1 extra product
Meest efficiënte punt: marginale opbrengsten = marginale kosten, of het punt hier dichts bij,
zolang MO>MK
Marginal profit bij MO = MK
Prijzen
Kapitalisme werkt op de markteconomie:
- productiemiddelen zijn privaat eigendom
- het economische probleem wordt via marken opgelost
- de samenleving bepaalt via vraag en aanbod de prijzen
- prijzen bepalen wat en hoe er wordt geproduceerd
Invisible hand = zelfregulerend effect van de markt waarbij iedereen slechts hun eigenbelang
nastreeft, maar daarmee collectieve waarde creëert
Prikkels en unintended consequences
Overheden vinden dat keuzes moeten worden beïnvloed. Prikkels:
- accijns, boetes, subsidies, prijzen
- bonussen (op basis van geen vertrouwen)
- hypotheekrenteaftrek versus pensioenen
Maar prikkels leveren soms unintended consequences, het tegenovergestelde van de
intentie.
Adam Smith: division of labour
Arbeidsverdeling: de manier waarop goederen worden geproduceerd is verdeeld in
verschillende taken. Iedere werknemer heeft 1 taak.
Waarom verhoogt arbeidsverdeling de productie:
- specialisatie zorgt ervoor dat werknemer zich consenteren op de onderdelen waar ze goed
in zijn (productiever)
- werknemers die gespecialiseerd zijn, worden beter in die taken (hogere kwaliteit)
- specialisatie stelt bedrijven in staat te profiteren van schaalvoordelen (hogere productie ->
lagere productiekosten per product)
College 2 + Principles 2 + The Economy 1.6-1.8
,Economische groei
BBP = optelsom van alle inkomens/productie in een bepaalde periode
Say’s law = aambod leidt tot inkomen, wat leidt tot vraag of sparen, sparen leidt tot lagere
rentestanden wat leidt tot meer vraag (elk aanbod schept zijn eigen vraag)
BBP is een imperfecte maatstaaf:
- inkomen wordt gemeten (flow), er wordt geen rekening gehouden met bezit (stock)
- niet meegenomen: geluk, kwaliteit van leven, levensverwachting
Productiviteitsgroei kan groeien door:
- activiteiten productiever uitvoeren (sneller of betere kwaliteit)
- gemiddelde productiviteit door allocatie = van zelfvoorzienend naar specialisatie
Economische efficiëntie
Pareto efficiënt = een persoon kan zijn positie niet verbeteren zonder dat dit ten koste gaat
van de welvaart van de ander
Pareto improvement = er kan een verandering plaatsvinden die iemand beter maakt, zonder
dat dit ten koste gaat van een ander
Trade & Exchange
Een mogelijke bron van gemiddelde productiviteit is specialisatie en handel:
- in een markteconomie is niemand self sufficient (zelfvoorzienend)
- de productiviteit wordt verhoogd bij specialisatie
- specialiseren in datgene waarin zij relatief goed zijn -> laagste opofferingskosten hebben
- stijging gemiddelde productiviteit door (her-)allocatie
- hoe meer handel, hoe meer specialisatie, hoe meer productiviteit, hoe hoger de welvaart
(basisidee vrijhandel)
Gains from trade = zonder handel heb je in totaal minder goederen dan wanneer je wel
handelt
Law of dimishing returns = naarmate er extra middelen worde gebruikt om een goed/dienst
te produceren, zal het marginale voordeel van die extra hoeveelheid afnemen
Production possibilities frontier
= een grafiek die laat zien wat we maximaal kunnen produceren (met 2 verschillende
producten en constante opofferingskosten omdat de uitruil 1 op 1 is)
Punten op deze lijn:
- elk punt op de PPF is efficiënt
- elke punt onder de PPF is inefficiënt: de resources worden niet volledig benut
- elk punt boven de PPF is unnatainable: beperkte resources
Marginale opofferingskosten = het bedrijf maakt van A meer, waardoor het minder van B
kan maken
Verschuiving van de PPF
Door:
- handel: hierdoor punten boven de PPF bereiken
, - technologische ontwikkeling: in minder tijd produceren, waardoor de PPF verschuift naar
buiten
- scholing: werknemers produceren sneller/beter, waardoor de PPF verschuift naar buiten
- natuurramp: minder resources, waardoor de PPF verschuift naar binnen
Voordelen en ruilvoet
Absoluut voordeel = het goed dat je goedkoper/efficiënter kan produceren dan de ander
Comparatief voordeel = het goed dat je relatief goedkoper/efficiënter kan produceren
(relatief ten opzichter van het andere goed wat je had kunnen produceren)
Als tenminste één partij zijn comparatief voordeel maximaliseert is de situatie efficiënt.
Ruilvoet = de prijs tussen de opportunity costs van beide partijen
Vrijhandel
Winnaars:
- iedereen betrokken bij sectoren waarin een land een comparatief voordeel heeft
- de rest wint via lagere prijzen
Verliezers:
- iedereen betrokken bij sectoren waarin een land geen comparatief voordeel heeft
Kapitalisme
Eigenschappen:
1) Private property: het bezit dat behoort tot een bepaalde individu of groep mensen
- je bepaalt zelf hoe je je bezit gebruikt
- je kan anderen uitsluiten
- je kan je bezit verkopen
2) markten: middel om goederen/diensten te ruilen
- manier om mensen bij elkaar te brengen die wederzijds voordeel kunnen behalen
3) firms: manier van het organiseren van productie
- één of meer personen bezitten een kapitaalgoederen
- ze betalen lonen
- ze sturen werknemers bij de productie
- de goederen/diensten zijn eigendom van de eigenaar
- de eigenaar verkoopt de goederen met als doel winst maken
Kapitalisme en specialisatie
Volgt Smith worden we beter in produceren, bij specialisatie:
- learning by doing: we verwerven vaardigheden terwijl we produceren
- verschil in bekwaamheid: ieders kwaliteiten
- schaalvoordelen
College 3 + Principles 3. 4.5, 4.7 + The Economy 8.1, 8.2, 8.4-8.7
Markten
Aannames over competitieve markten:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper gwa5. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
