Klinische psychologie
samenvatting
Hoofdstuk 1: Over klinische psychologie en 'abnormaal'
gedrag
Hoogleraar Duijker (1959) onderscheidt basisdisciplines en toepassingsgerichte disciplines in de
psychologie.
Toepassingsgerichte disciplines:
klinische en gezondheidspsychologie
arbeids- en organisatiepsychologie
onderwijspsychologie
1.1 Het terrein van de klinische psychologie
'Het gebied van de psychologie dat zich bezighoudt met afwijkend, slecht aangepast en abnormaal
menselijk gedrag. Onder de paraplu van klinische praktijken vallen diagnose, classificatie,
behandeling, preventie en onderzoek.'
'Clinical Psychology wordt ook wel ‘Abnormal Psychology’ genoemd.
(Ab)normaal?
1. Binnen een persoon afwijkende gedachten, gedrag of belevingen.
2. In relatie tot andere mensen (overbezorgd, extreem agressief of extreem teruggetrokken).
3. Kunnen alleen worden verklaard tegen de achtergrond van normale processen.
4. Kennis van de 'normale' psychologische functies (waarnemen, denken, geheugen), van
'normale’ ontwikkeling, sociale en persoonlijkheidspsychologie, is nodig om afwijkingen van
de norm te begrijpen.
Psychiater versus klinische psycholoog:
1.2 Aspecten van ‘abnormaal’ gedrag
Zeven factoren die bepalen of gedrag pathologisch wordt beschouwd (Seligman, Walker en Rosenhan
(2001)):
1. Persoonlijk lijden.
2. De (dis)functionaliteit van het gedrag.
3. Irrationeel en onbegrijpelijk gedrag.
, 4. Onvoorspelbaarheid en controleverlies.
5. Opvallend en onconventioneel gedrag.
6. Gedrag dat een ongemakkelijk gevoel bij anderen teweegbrengt.
7. Het overtreden van morele normen.
Psychische stoornis. (Definitie blz 22):
'Een syndroom gekenmerkt door klinisch significante symptomen op het gebied van cognitieve
functies, de emotieregulatie, of het gedrag van een persoon, dat een uiting is van een disfunctie in de
psychologische, biologische of ontwikkelingsprocessen die ten grondslag liggen aan het psychische
functioneren.‘ Gaan gewoonlijk gepaard met lijden of beperkingen in functioneren.
Drie uitsluitende omstandigheden:
1. Te verwachten en cultureel aanvaardbare reacties.
2. Deviant gedrag dat voortvloeit uit het behoren tot een politieke, religieuze of seksuele
minderheid.
3. Afwijkend gedrag moet niet voortkomen uit een persoonlijk conflict tussen het individu en de
maatschappij.
1.3 Normaal en abnormaal: waar ligt de grens?
Drie modellen onderscheiden abnormaal van normaal:
1. statistisch model.
2. medisch of ziektemodel.
3. leer- of onderwijsmodel.
1.3.1 Het statische model
Kritiek op het statische model:
1. Grens is arbitrair.
2. Specificeert niet hoe ongewoon gedrag moet zijn.
3. Onduidelijk of er sprake is van individueel lijden.
1.3.2 Het medisch of ziektemodel
“Psychologische stoornissen lijken op somatische stoornissen en moeten verholpen worden door de
onderliggende mechanismen te bestrijden.
Somatogeen (oorzaak in het lichaam)
Psychogeen (oorzaak in de psyche)
,Kritiek op het medisch of ziektemodel:
1. Bij veel psychische stoornissen geen onderliggend mechanisme aangetoond.
2. Stigmatisering.
1.3.3 Het leer- of onderwijsmodel
“Uitgangspositie is niet een ziekte of abnormaliteit, maar een persoonlijk probleem”
Kritiek op het leer- of onderwijsmodel:
Demarcatie (=afbakening)- of afgrenzingscriterium:
Zolang iemand verantwoordelijkheid kan dragen of aanspreekbaar is wordt hij/zij niet als ziek gezien.
Voordelen van het leer- of onderwijsmodel:
Minder stigmatisering.
Doet meer recht aan eigen verantwoordelijkheid van mensen met een persoonlijk probleem.
Hoofdstuk 2: Neurobiologische benadering van de
psychopathologie
2.1 Een historische schets
Reductionisme (terug brengen tot): Zoeken naar één of een beperkt aantal onderliggende
mechanismen om gedrag te verklaren. Reductionisme is een kenmerk van de wetenschap.
Biologische benadering: De hersenen zijn in hoge mate betrokken bij het tot stand komen van
(psychopathologisch) gedrag. Schade aan hersenen -> effecten zichtbaar in gedrag (bvb impulsbeheer
is niet meer mogelijk).
Broca en Wernicke – afasie taalstoornissen
Belangrijke “klassieke” stoornissen
, Je hebt 2 hersenen gebieden: gebied van
Broca (spreken van taal) en gebied van
Wernicke (zinnen hebben betekenis)
Stel je hebt een herseninfarct in Broca.
Mensen gaan heel erg hakken in de zinnen,,
het lukt niet om met een vaart een zin uit te
spreken.
Stel je hebt een herseninfarct in Wernicke. De
woorden die de mensen zeggen kloppen en
versta je, de woorden achter elkaar maken
alleen geen volledige zin met inhoud. Deze
mensen kunnen niet meer een inhoudelijke
zin maken. Je weet wat je wilt zeggen, maar
kan je niet meer uitvoeren.
(reductionistisch denken)
Toepassing van reductionisme: Samenhang tussen psychische processen en neurobiologische
functies. Je kan ingrijpen op de neurobiologische ziekte op verschillende manier oplossen (alle
medische veranderingen hebben bijwerkingen):
Medicatie
Cingulotomie (lobotomie in het klein en specifiek. Dit doe je in het uiterste geval)
Deep brain stimulation (ze maken een paar gaatjes in schedel en brengen daar elektronen
aan, hierdoor worden je hersenen van buiten af gestimuleerd. Dit doe je in het uiterste
geval)
rTMS (repetitieve transcraniële magnetische stimulatie) ze gaan aan de slag met magnetische
velden (kans op geheugen verlies)
2.2 Psychopathologie: een genetisch perspectief
Alledaagse eigenschappen staan onder vergaande genetische controle. Van sommige somatische
afwijkingen is eveneens bekend dat ze genetisch bepaald zijn. Het is dus een legitieme vraag of ook
de diverse psychische stoornissen een genetische achtergrond hebben. Bij het genetische onderzoek
wordt over het algemeen gebruikgemaakt van een drietal bronnen:
Familiestudies
Tweelingstudies: eeneiig versus twee-eiig. Concordantiecoëfficiënt loopt van 0 tot 1
Adoptiestudies
Genen werken nooit in isolatie, altijd in samenwerking met de omgeving.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evagteren. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.