In dit document vind je een duidelijke, overzichtelijke samenvatting van het vak op weg naar meesterschap D. alle lessen, powerpoints en delen van de cursus zijn erin verwerkt.
OWMD: het leren stimuleren | Marit Van den Abbeele
HOOFDSTUK 1: LEREN
1. WAT IS LEREN?
Leren gebeurt de hele tijd en in verschillende contexten, heeft een verschillende aard, heeft te maken met
verschillende inhouden, gaat door gedurende onze volledige ontwikkeling.
Gedrag aanpassen aan de omgeving = leren = vorm van gedragsverandering
1.1 VORMEN VAN LEREN
Schools leren Buitenschools leren
Formeel Informeel
Intentioneel Incidenteel
Schools leren = doelgericht, gestructureerd en wordt georganiseerd door anderen met het oog op het bereiken
van bepaalde vooropgestelde leerdoelen.
Hoofdzakelijk de leraar bepaalt leerinhouden, -doelen, -situaties, -activiteiten en sturing v.h. leerproces.
Aansluiten bij leef- en belevingswereld leerlingen!!
Buitenschools leren = leren zonder vooropgestelde en expliciete leerdoelen, structurering, externe sturing v.h.
leerproces…
Kan overal en altijd optreden = spontaan!
Geen duidelijk onderscheid tussen beiden! Bv: werkplekleren = leren in een authentieke beroepscontext =
intentioneel EN informeel!
1.2 LEERTHEORIEËN
1.2.1 EEN BEHAVIORISTISCHE VISIE OP LEREN
“Hoe beïnvloeden externe factoren het leergedrag bij mensen en dieren?” De omgeving bepaalt wat iemand
doet en leert.
John Watson (grondlegger)
Het onderzoeken van het zintuigelijk, direct en objectief waarneembaar gedrag staat
centraal.
Black-box-benadering: de relatie tussen prikkel en gedrag wordt bestudeerd.
Stimulus (prikkel) respons (waarneembare reactie op de stimulus)
Mentale leerprocessen worden buiten beschouwing gelaten, nadruk op waarneembare gedragsveranderingen.
1
, OWMD: het leren stimuleren | Marit Van den Abbeele
Verschillende leerprincipes bij de behavioristische visie:
Gedrag wordt beïnvloed door zijn gevolgen (directe gevolgen)
POSITIEF NEGATIEF
Iets toedienen Iets wegnemen
Wanneer prikkel B wordt Wanneer prikkel B wordt
toegediend weggenomen
BEKRACHTIGER POSITIEVE BEKRACHTIGER NEGATIEVE BEKRACHTIGER
Aanleerder Bv: snoepje krijgen na het eten, Bv: aangekondigde straf gaat niet
Gedrag A + prikkel B later mogen thuiskomen door? Niet moeten afwassen,
Gedrag A opnieuw aandacht krijgen
STRAF POSITIEVE BESTRAFFING NEGATIEVE BESTRAFFING
Afleerder Bv: strafstudie krijgen, een punt Bv: aangekondigde beloning krijg
Gedrag A = prikkel B minder op een toets je niet? Niet mogen uitgaan, aan
Gedrag A de kant moeten zitten tijdens de
les
De wet van effect:
- Gedrag/reactie + bekrachtiging gedrag/reactie zal vaker voorkomen = aanleren
- Gedrag/reactie + geen bekrachtiging gedrag/reactie zal minder voorkomen = afleren
Waarderen van de kinderen = positief ondersteunen van positief gedrag
Leren door imiteren/modelleren/sociaal leren (Bandura):
Het nadoen van gedrag (Bobo doll experiment) in 2 fasen:
1. Verwervingsfase = leren door anderen waar te nemen en op te slaan
2. Uitvoeringsfase = afhankelijk van de mogelijke consequenties van het gedrag, het gedrag nadoen
Het leren door imiteren zal pas gebeuren wanneer de lerende…
- De gevolgen bij iemand anders waarneemt
- Aandachtig en bewust waarneemt hoe anderen zich gedragen
- Het gedrag goed heeft onthouden
- Er belang bij heeft of er een motief voor heeft
- Een sterke gelijkenis wil vertonen met het model
- In staat is om het geobserveerd gedrag te reproduceren
2
, OWMD: het leren stimuleren | Marit Van den Abbeele
Wanneer je bij anderen positieve bekrachtiging ziet bij bepaald gedrag, ben je zelf sneller geneigd dat
gedrag ook te stellen.
1.2.2 EEN COGNITIEVE VISIE OP LEREN
Begin jaren 60 cognitieve revolutie: processen die zich afspelen in het hoofd van een lerende.
Ontstaan informatietheoretische benadering: leren gaat over het verwerken en opslaan van informatie
computermodel:
- Input (info uit omgeving selecteren en opnemen, betekenis aan geven)
- Verwerking (info actief bewerken, persoonlijke betekenis aangeven en opslaan in LTG
- Output (o.b.v. die info bepaalde beslissingen nemen, betekenisvolle handelingen stellen)
Mens = een wezen dat voortdurend, altijd en overal, zelfstandig en actief informatie zoekt en creatief verwerkt.
Richting geven aan gedrag.
Kennisstructuur = representatiesysteem met schema’s en scripts mappen waarin kennis gestructureerd
wordt opgeslagen en teruggevonden.
Verwerken alles tot bruikbare, persoonlijke kennis = eigen subjectieve werkelijkheid.
Mens als betekenisgever = centraal
Koppelen van nieuwe kennis aan aanwezige ankerbegrippen.
1.2.3 EEN CONSTRUCTIVISTISCHE VISIE OP LEREN
Jaren 80 aard van kennis en leren = actief proces van kennisconstructie
Leerproces = actief, betekenisvol, cumulatief, zelfregulerend en doelgericht:
- Actief: Lerende verwerkt informatie op actieve wijze tot persoonlijke kennis in interactie met
anderen
Leraar gidst en begeleidt de leerprocessen
- Constructief: Opbouwend proces, informatie omvormen tot kennis via een subjectieve
betekenisverlening
- Cumulatief: Er wordt gebouwd op de fundamenten van de reeds verworven opgeslagen kennis.
Achterhalen voorkennis belangrijk!! Aansluiten bij beginsituatie misconstructies achterhalen
- Zelfregulering: Metacognitieve aspecten: eigen leerproces in handen nemen
- Doelgericht: Richting geven aan het leerproces
Leraar voorziet een gevarieerde en uitdagende leeromgeving!
Inzichtelijk leren (Köhler – chimpansee):
Het bekijken en analyseren van een probleemsituatie en zo een oplossing zoeken (doelgerichte organisatie
van de probleemsituatie)
Kenmerken inzichtelijk leren:
3
, OWMD: het leren stimuleren | Marit Van den Abbeele
1. Aha-erlebnis
2. Inzicht kan in gelijkaardige situaties worden gebruikt (transfer)
3. Probleemsituatie bekijken vanuit verschillende invalshoeken
1.2.4 EEN CONNECTIVISTISCHE VISIE OP LEREN
Technologische vooruitgang belangrijker toegang te hebben tot informatie dan ze te bezitten.
Gevolgen:
- Informeel leren
- Leren = continu proces. Verbinding tussen leren en werken
Connectivistische visie: technologie en verbinding = leeractiviteiten.
Veranderingen m.b.t. waarmee (digitale tools), hoe (geen interne & individuele activiteit) en waar (leren is
altijd en overal mogelijk) we leren
1.3 KENMERKEN VAN LEREN
Leren = veelheid van processen met een aantal gemeenschappelijke kenmerken:
1) Te maken met mentale of interne processen
2) Leeractiviteiten (niet elke gedragsverandering)
3) Sprake van leerinhoud
Indeling van Bloom (inhoudelijke kennis):
4) Binnen een bepaalde context, leeromgeving of situatie
5) Resultaten zijn stabiele of duurzame gedragsveranderingen
6) Leren en onderwijzen zijn verbonden
Wanneer spreken we niet over leren?
Tijdelijke of toevallige gedragsveranderingen (alcohol, drugs, vermoeidheid…)
Rijping: pas sprake van leren wanneer het waarneembaar gedrag wijzigde onder invloed van externe
factoren.
MAAR: tussen rijping en leren = wisselwerking elementaire gedragsveranderingen komen niet spontaan tot
stand maar vereisen een stimulerende omgeving.
2. HET GEHEUGEN
2.1 WAT WETEN WE ZELF AL OVER HET GEHEUGEN?
Het geheugen = de capaciteit om informatie:
1. Op te slaan
2. Te bewaren
3. Op te halen
Het geheugen = een bron, een middel om te leren en ons te ontwikkelen
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maritvandenabbeele. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
