College + literatuur 1
In alle banen die je als psycholoog gaat doen, speelt ontwikkelingspsychologie een
grote rol. Op het moment dat een kind begint met groeien, weet je niet wat voor kind
dat gaat worden. Je weet wat voor dingen slecht zijn, je weet ook wat voor dingen
goed zijn, maar je weet nooit 100% zeker of het goed gaat komen. Kennis gaat je
helpen om hier je bijdrage bij te leveren.
Doel van de cursus
Belangrijke begrippen uit de ontwikkelingspsychologie
Belangrijke theorieën uit de ontwikkelingspsychologie
Kritisch en genuanceerd kijken naar belangrijke begrippen en theorieen
Waarom is dit belangrijk voor een pedagoog?
H1 - Developmental Psychology: Themes and Contexts & H2 -
Theories in Developmental Psychology
Wat is ontwikkelingspsychologie?
Dit is het onderzoeksgebied dat probeert veranderingen in iemands cognitieve,
sociale en andere capaciteiten te begrijpen en verklaren.
1. Eerst het beschrijven van veranderingen in het observeerbare gedrag
2. Daarna het ontdekken van de processen die hieraan ten grondslag liggen
Hoe ontwikkelen mensen en kinderen zich op psychologisch vlak? Als mensen
geboren worden, zijn ze heel anders, dan wanneer ze 18 jaar oud zijn. Daar zijn
dingen gebeurd, wij ontwikkelen ons allemaal. Dit op veel verschillende vlakken
(taal, intelligentie, cognitief vermogen, sociaal-emotioneel)
Hoe hangen vroege gebeurtenissen/ontwikkelingen samen met latere
uitkomsten?
→ wanneer kinderen gepest worden op 10 jarige leeftijd, ze op hogere
leeftijd een hogere kans hebben om te roken
→ wanneer de hechting niet goed gaat, is er op latere leeftijd meer kans op
allerlei probleemgedragingen
College + literatuur 1 1
, Hoe kunnen we deze inzichten toepassen? Hoe kunnen we kinderen en
moeders helpen om de ontwikkeling zo optimaal mogelijk te laten verlopen.
Verandering en tijd zijn belangrijk
Belangrijke concepten
Hoe dachten Locke en Rousseau over de ontwikkeling van kinderen?
Locke: tabula rasa → kinderen moeten leren door ervaring
Rousseau: alles is aangeboren, kinderen weten al hoe ze bepaalde dingen
moeten doen
Wie deed de eerste wetenschappelijke observatie van de menselijke
ontwikkeling?
Charles Darwin: hij beschreef een observationele biografie van zijn eigen
zoontje Doddy
Dit wordt ook wel gezien als de eerste empirische studie in de
ontwikkelingspsychologie. Rond deze tijd (1877) begon men de kindertijd ook als
een aparte fase in het leven te zien. Voor die tijd zag men kinderen als mini-
volwassenen, en behandelden ze ook zo. Dat verklaart ook waarom kinderen
vroeger in fabrieken werkten.
Wat is een samenvatting van ontwikkelingspsychologie in twee woorden?
Nature (nativism) → genetica bepaalt enorm veel in onze ontwikkeling
Nurture (empiricism) → de omgeving bepaalt vooral veel in onze ontwikkeling
Genetica bepaalt de verschillen tussen kinderen, maar daar hebben wij als
pedagogen geen grip op. Op de omgeving hebben wij wel grip, we kunnen de
omgeving veranderen.
Watson: je kan van kinderen maken wat je wil, tabula rasa, nurture-kant. Zo
extreem als Watson zal je in deze tijd niet meer vinden, we zijn nu meer op het
idee dat ze beiden een rol spelen.
Skinner: erkende wel dat mensen genen hebben, maar toch lag de grootste rol
bij de omgeving, bevond zich aan de nurture-kant
Eysenck: intelligentie is grotendeels aangeboren, bevond zich aan de nature-
kant.
Hoe worden de posities in het nature-nurturedebat ook wel genoemd?
Nativism: het idee dat ontwikkeling vooral bepaald wordt door erfelijke factoren
College + literatuur 1 2
, Empiricism: het idee dat ontwikkeling vooral bepaald wordt door
omgevingsfactoren
Wat zijn problematische stellingen met nature-nurture?
Nature:
geboren misdadigers (verhaal van Oliver Twist) → veel van de mensen die
in een armer milieu worden later misdadiger. Maar Oliver Twist is later geen
misdadiger, want hij is eigenlijk in een rijk gezin geboren.
aangeboren verschillen in intelligentie worden gekoppeld aan etniciteit.
Probleem hiermee is dat intelligentietesten ontwikkeld zijn door Westerse
mensen, en dus halen die mensen hier ook hogere scores mee.
superieur soort mens (denk aan rassenleer van de Tweede Wereldoorlog)
Nurture:
ijskastmoeders → kille, afstandelijke moeders leiden tot autisme bij de
kinderen. Moeders kregen een schuldgevoel omdat ze beschuldigd werden
dat de autistische kenmerken bij hun kind kwam door hun eigen kilheid
Hoe ontwikkelt pesten?
Tweelingonderzoek → genetische aanleg
Psychopathie (deels genetisch bepaald) hangt sterk samen met pesten
Positive reinforcement (meelopers)
Populariteit
Optreden leerkracht
Verdedigers
Nature & Nurture spelen dus zo te zien beide een rol, meerdere theorieen nodig!
Wat is het verschil tussen een model van continue en discontinue ontwikkeling?
Continu: continueerende ontwikkeling die langzaam en geleidelijk gaat.
→ afhankelijk van hoeveel tijd je studeert, kan je voorspellen hoeveel woorden
iemand kent. Is het meest gebruikte model, we zien graag een lineair verband.
Discontinu: stapsgewijze, sprongsgewijze ontwikkeling. Je kan iets eerst niet,
en dan is er een sprong naar iets opeens kunnen. Heet ook wel een disaster
model.
College + literatuur 1 3
, → baby kan niet hoofd optillen, en opeens doen ze het wel. Kind kan niet lopen,
en opeens loopt hij.
Wat is het model van overlapping waves?
Je gebruikt steeds een andere strategie waardoor je weer een nieuwe strategie
leert en de oude strategie afsterft. Het gebruik van elke strategie gaat als met eb
en vloed met toenemende leeftijd en expertise, en slechts geleidelijk
overheersen de meest succesvolle strategieën.
Voorbeeld: leren rekenen tot tien
1. ik werk nu op mijn vingers
2. ik onthou de uitkomst van mijn sommen
3. ik weet de uitkomst van een som meteen
Wat is het verschil tussen een critical & sensitive periods?
Critical period: een periode (leeftijd) waarbinnen een gebeurtenis/
gebeurtenissen noodzakelijk zijn voor een typische ontwikkeling.
Sensitive period: een periode (leeftijd) waarbinnen een gebeurtenis/
gebeurtenissen belangrijk zijn voor een typische ontwikkeling. Maar zonder
die gebeurtenissen kan de typische ontwikkeling nog gebeuren.
Zie boek: deprivatie voor 6 maanden minder gevaarlijk voor cognitieve
ontwikkeling dan deprivatie na zes maanden. Ook aanwijzingen voor
bijvoorbeeld taal en hechting.
→ als puppies voor een bepaalde tijd niet blootgesteld worden aan mensen,
kunnen ze nooit meer mensenvriend worden en ze ook niet als huisdier
gehouden kunnen worden.
Wat is domain-general development?
College + literatuur 1 4
