Lecture 8 eigendom
Hoe is privaat eigendom ontstaan? -> was niet altijd dominant namelijk.
->
S2
Privaat eigendom is een juridische en economische recreatie. Het staat vast in de wet en
beschermd is en vervult een economische functie. Maar het is geen natuurlijk
gegeven/fenomeen. In de oertijd geen duidelijke betekenis.
#2 privaat eigendom wordt verder gecharactiseriseerd door vrije beschikking hebben van een
goed. Als ik een goed heb, heb ik alle beschikking om te doen wat ik ermee wil. Vrij over kan
beschikken
Vb als ik een auto heb, mag ik zelf beslissen wat ik ermee doe.
Vb huis kopen-> zelf beslissen hoe in te richten
#3 bezitten /= eigendom
Vb deze computer waar hij nu op werk is zijn bezit. Maar het is niet zijn eigendom… Juridisch
gezien is de laptop van zijn werkgever Tilburg University.
Vb sleutel van zijn kantoor op uni. Het is zijn bezit maar geen eigendom! Van tilburg uni.
Economisch relevant: Het is moeilijk om een vrije markt te hebben zonder privaat eigendom.
Vrije markt = we zijn vrij om te kopen en om te verkopen. Niemand zegt wat we moeten kopen
en verkopen.
Vrijheid: eigendom nodig waar we vrij over beschikken. Ik kan eigenaar zijn van een huis en als
eigenaar kan ik vrij beslissen om het weer te verkopen vb
Er is een verband tussen vrije markt en privaat eigendom.
Privaat eigendom zorgt ervoor dat we een mate van individuele vrijheid kunnen hebben.
Vb het feit dat ik eigenaar kan zijn van een huis, auto stuk land, geeft mij vrijheid
Niemand die mij vertelt hoe ik mijn eigendom moet gebruiken (buiten wetten)
Vb platendraaien, niemand vertelt welke platen ik moet draaien
Privaat eigendom is een hoeksteen van een kapitalistische economie.
Privaat eigendom is het kenmerk van een kapitalistische economie
Anders gezegd: het kapitalisme is een economisch systeem waarin dominante
eigendomsvorm die van privaat eigendom is.
Het kapitalisme heeft niks te maken met industrialist , vooral te maken met dominant worden
van bepaalde eigendomsvorm-> privaat eigendom
S3 Historische dimensie
Hoe privaat eigendom is ontstaan/belangrijk geworden.
Economische systemen hebben een economisch karakter. DWZ dat onze economische system
veranderen door de tijd. Op S3 zie je egyptische slaven die piramides maken, het was
slaveneconomie. Tegenwoordig zie je dat nu niet meer.
Another vb Feodaal systeem in de middeleeuwen. Feodaal-> systeem waarbij edeliederen/ heer
land bezitten en het land werd bewerkt door anderen. Heer kwam oogst ophalen bij hen
,Belangrijkste: Economische systemen hebben historisch karakter. Het economisch systeem
dat we nu kennen heeft niet altijd bestaan en of het huidige economische systeem beter is dan
die van vroeger is voor discussie. En vice versa. Dus economische systemen veranderen
over de tijd!!!
Dus economische systemen zijn niet van natuur, ze ontstaan niet zomaar. Het is het resultaat
van/ door menselijke instituties/ menselijke inrichting. Ze zijn eerder cultureel van aard
,verbonden aan maatschappij ipv natuur. Privaat eigendom wordt gecreëerd/ ontstaan op een
bepaald moment. Economie dus ook historisch van aard.
Bij economisch vragen spelen ook legitimatieproblemen.
Hoe legitimeer je bepaalde eigendomsverhoudingen.
Hoe legitimeer je slaven VS niet slaven….
Hoe legitimeer je privaat eigendom, hoe kan je zeggen dat deze auto van mij is en niet van jou?
Legitimatieproblemen -> HC
Dus belangrijk: economische systeem zijn historisch van aard, veranderen door de tijd en dat
gaat gepaard met veranderende eigendomsverhoudingen
Vb in onze eco systeem kan je een mens niet zien als eigendom VS vroeger in egypte.
S4 MAGNA CARTA 1215
Magna carta
1215 in engeland de magna carta ondertekend door jan zonder land.
Magna carta = het document / overeenkomst tussen Jan zonder land en zijn edellieden.
De edellieden hadden voor het document, steeds conflicten met Jan zonder land.
Met dit document accepteert Jan zonder Land dat hij de individuele vrijheden en rechten van
zijn onderdanen gaat waarborgen. Dus een soort van vrijheid document.
1. Geen extra belastingheffing zonder instemming van zijn onderdanen
2. Geen willekeurige arrestatie van een vrije man / gevangenschap
3. Geen ontzegging van recht. Mensen hun recht worden nu niet meer zomaar afgepakt.
Recht hebben op een vrij en eerlijk proces wann iemand wordt beschuldigd.
Belangrijk: Het is het eerste document waarin belangrijke individuele vrijheden en rechten
worden opgesomd en gewaarborgd
Bijvoegsel bij magna carta => Charter of the Forest 1217.
2 jaar later bijvoegsel.
De magna carta ging over individuele vrijheden/ rechten en hun waarde.
Charter of the forest ging ook over rechten, maar dan meer eigendomsrechten. Document
ook over hoe eigendom verdeeld zou worden.
Wat er was gebeurd-> Koning Jan zonder land had steeds meer land tot koninklijk domein
verklaard en het was dus zijn persoonlijk domein. En dat leidde tot onvrede onder de bevolking.
Charter of the forest ging om 2 dingen:
1. Het inperken van koninklijk domein
2. Algemene toegang verschaffen tot “bossen” = natuur
,Dus charter of the forest waarborgt het feit dat gewone Engelse burger ook toegang hebben tot
de natuur (bossen, weilanden, rivieren etc) en mogen daar hun eigen ding doen
•”Every free man may henceforth without being prosecuted make in
his wood or in land he has in his forest, a mill, a preserve, a pond, a
marlpit or a ditch, or arable outside the covert arable land, on
condition that it does not harm any neighbour”
•“These liberties concering the forests we have granted to everybody”
EERSTE CITAAT -> je mag de natuur gebruiken. het bos is voor iedereen zolang het geen
schade brengt aan je buren. Het land/natuur kan niet toegeëigend worden.
Belangrijk: omdat het een van de zeldzame keren zijn/ eerste keren zijn dat
eigendomsbepalingen worden vastgelegd in een document. Nu komt iedereen de natuur toe,
NATUUR IS EEN VORM VAN GEMEENSCHAPPELIJK EIGENDOM. (OMDAT) NATUUR
EIGENDOM IS VAN IEDEREEN. Charter of the forest bevestigt dit.
Herbevestiging van oud gebruik/recht.
S5 RELEVANTIE
Middeleeuwen: 13e eeuw. We zitten in een agrarische pre-industriële economie. Dus een
economie die draait om landbouw. En geen grootschalige machines.
S5 representeert de samenleving met kasteel, abdij en landbouw etc.
Enkele jaren komt de heer langs en eist een deel van de oogst, of de onderdanen moeten
klussen doen op het land van de heer. Voor de rest zijn boeren redelijk vrij
Boeren bewerken samen het land, oogsten samen
Weiland is gemeenschappelijk, dus iedereen kan daar hout halen etc
IN DEZE CONTEXT, door het gemeenschappelijk eigendom waarbij iedereen hout etc kon
halen van de bossen, mensen waren nu in staat in hun eigen basisbehoeftes te voorzien
Mensen kunnen nu gratis hun basisbehoeften krijgen. Mensen hebben toegang tot energie
(hout), het vee (vee dat water uit rivier drinkt en gras eet van gratis weilanden) en oogsten.
Constructiemateriaal voor huizen door gratis hout. Gratis kruiden. Gratis rivieren voor het
vissen.
IN DEZE CONTEXT konden mensen voorzien van hun basisbehoeftes zonder markt en staat
en geld.
Vergelijking met vandaag: wij moeten betalen voor eten, drinken, huizen.
Alleen lucht en zonlicht is gratis eigenlijk. Tegenwoordig moeten wij betalen voor onze
basisbehoeftes. Om aan onze basisbehoeftes te komen hebben wij wel de markt en geld nodig.
DAT IS HET GROOTSTE VERSCHIL
TIJDENS DE MIDDELEEUWEN GEEN GELD, ECONOMIE,MARKT NODIG OM
BASISBEHOEFTES TE VERKRIJGEN, TEGENWOORDIG WEL.
TIJDENS DE MIDDELEEUWEN GEEN GELD, ECONOMIE,MARKT NODIG OM
BASISBEHOEFTES TE VERKRIJGEN, -> MOGELIJK omdat het werkt met
, gemeenschappelijke eigendommen. Natuur is vrij voor iedereen en dat werd ook nog een
vastgelegd.
S6 Die vorm van gemeenschappelijk eigendom noemt men ook wel “commons”
commons= gemeenschappelijk eigendom
Gemeenschappelijke eigendom betekent niet dat je kan doen wat jij enkel wilt. Er zijn strenge
regels omtrent vb hoeveel koeien op een wieland. De gemeenschap (mensen) bepaalt welke
regels er zijn omtrent het gebruik van gemeenschappelijke eigendommen
Er zijn collectieve afspraken omtrent het gebruik van common natuurlijke hulpbronnen.
Het is niet alleen een eigendomsvorm, maar ook management form. Manier om toegang tot
resources te organiseren. Ook meest efficiënte manier voor het produceren van basisbehoeftes,
want S3 het is niet efficiënt als iedereen een privaat stuk land heeft en het zelf gaat bewerken.
Het is efficiënter om samen te werken voor productie etc.
Vandaag zien we het terugkomen in de agrarische sector.
Belangrijk: lange tijd was commons ook de dominante eigendomsvorm in europa. In het
agrarische middeleeuwse europa. Toen was privaat eigendom zeldzaam.
S7 Maar wat is er gebeurd door de eeuwen heen…
Enclosures betekent omheiden ZIE S7.
Verandering eigendomsvormen
Dus met de komst van moderniteit 15/16/19eeuw zien we in west europa een revolutie naar het
privatiseren van gemeenschappelijke eigendommen. Men gaat letterlijk bossen omheiden!
Zodat andere mensen geen toegang dr meer hebben. Commons worden private!
Natuur wordt geprivatisseeerd door enclosures (mensen bouwen letterlijk hekken)
Natuur wordt geprivatiseerd (ontoegankelijk voor de gemeenschap) en is nu bezit van
particuliere eigenaren.
WRM gebeurd? -> economisch. In de 16e eeuw was er veel vraag naar hout voor de schepen
(kolonialisme) Dus er was een grote vraag naar hout en mensen gingen (grote) delen van het
bos aan zichzelf toe-eigenen. En met de houtopbrengst zichzelf verrijken.
Belangrijk: het werd een geweldadig proces. Rijke burgers/ edellieden gebruiken straffen en
geweld bij het toe-eigenings proces. Het was een schending vd wet maar het gebeurde toch.
S8 Het bracht in die tijd ook ernstige social crisissen met zich mee
15/16e eeuw -> veel enclosures.
Plattelandsbevoldking viel in armoede. Er breekt een sociale crisis los.
Mensen werden dus van hun gemeenschappelijke land verjagen (zie S8)
Maar je zag ook vagebonden en struikrovers. Mensen werden ontworteld en gemeenschappen
werden verstoten.
Hierdoor gingen mensen in de 15/16e eeuw naar de steden vertrekken -> migratie van
platteland naar steden.
