Uitgebreid, uitgewerkte leerdoelen voor de discipline rechten van het blok Ziekte en Gezondheid.
Patiëntenrechten, WGBO, Zvw, Sociale Zekerheidsrecht, toelating geneesmiddelen en Publieke Gezondheidszorg
Leerdoelen recht
1.2 College (K) Patiëntenrechten: WGBO
de WGBO en zijn belang in eigen woorden beschrijven, daarin verwijzend naar de relevante concepten daarbinnen
(wezenlijke patiëntenrechten, zoals goedhulpverlenerschap, informed consent, vertegenwoordiging; noodsituaties en de
betekenis van richtlijnen in de zorg;
De WGBO
de rechten van de patiënt in relatie tot de hulpverlener/behandelaar .
rechten van de patiënt met betrekking tot de hulpverlening als geheel . Hier gaat het om gelijke en
ongehinderde toegang tot de zorg en eventueel een vrije keuze van hulpverlener.
Het is de algemene wet inzake patiëntenrechten.
In wettenbundel BW7, noteren als: art 7:….BW
Belang WGBO
M.b.t. gezondheidszorg zijn grondrechten altijd in het geding:
lichamelijke integriteit (art. 11 Grw.)
privacy (de patiënt vertelt zijn arts vaak intieme dingen. Patiënt is daardoor kwetsbaar) (art. 10 Grw)
gelijke toegang tot de zorg (art. 1 Grw)
de overheid moet zorgen voor goede, toegankelijke gezondheidszorg ( art. 22 Grw)
4 medisch-ethische principes
1. beneficience: wel doen;
2. non malificience: niet schaden;
3. respect/autonomie van de patiënt: respecteren van de eigen keuzes van de patiënt: autonomie van
de patiënt;
4. rechtvaardigheid: de patiënt wordt zonder aanziens des persoons naar medisch inzicht behandeld.
Enkele patiëntenrechten zijn:
informed consent (toestemmingsvereiste alvorens behandeling aanvangt)
goed hulpverlenerschap (hulpverlener dient te handelen naar beroepsnormen)
vertegenwoordiging van wilsonbekwame patiënten (het bevoegd verrichten van rechtshandelingen
namens een ander: curator, mentor, levensgezel of familie)
spoed (bij onverwijlde spoed en ontbreken mogelijkheid toestemming te vragen kan zonder
toestemming tot verrichtingen worden overgegaan ingeval er anders ernstig nadeel voor de patiënt
dreigt.).
De spanning tussen bestwil (paternalisme) en zelfbeschikking
Paternalisme: bestwilprincipe: de arts weet vanwege zijn kennis wat het beste is voor de patiënt:
weldoen.
Zelfbeschikking: respect voor de patiënt. De patiënt maakt de ultieme keuze, ook als druist dit in
tegen de medische indicatie.
Zelfbeschikkingsrecht: principe = De mens als mens verdient respect.
Dat betekent:
- Hulpverlener vertelt de gezondheidstoestand.
- Hulpverlener stelt eventuele behandeling voor.
- Patiënt begrijpt informatie, stelt zo nodig vragen.
- Hulpverlener moet vragen kunnen beantwoorden en/of geeftaan wat zijn twijfel is.
Patiënt beslist op basis van informatie in goed vertrouwen in zijn hulpverlener.
Informatieproces is wezenlijk voor het vertrouwen tussenhulpverlener en patiënt en daarmee voor de kwaliteit
van zorg!
Grenzen zelfbeschikking
1. Medische ethiek. De patiënt kan niet alles van zijn dokter verlangen: de dokter mag bijv. niet
gedwongen worden medicijnen voor te schrijven omdat de patiënt dat zo graag wil.
2. Maatschappij: je kan niet alles verlangen van de maatschappij (lees solidariteit).Discussie over
vergoeding van bepaalde gnk. Handelingen.
, 3. Omstreden: paternalisme: dokter heeft het beste voor met zijn patiënt. Paternalisme is voor alles:
bescherm de patiënttegen onverantwoorde stappen. Norm in de wet: goedhulpverlenerschap.
Dilemma’s
• De arts-patiënt relatie is een vertrouwensrelatie, geen normale zakelijke relatie. Is de patiënt een klant?
• Arts dient gezondheidsbelang patiënt, maar is geen ‘u vraagt, wij draaien’, d.w.z. soms paternalistisch:
bescherm patiënt tegen zichzelf.
• Wens patiënt en gnk. mogelijkheden en ethiek lopen niet altijd parallel.
• Kosten voor de maatschappij vs individueel welzijn patiënt. Bv. discussie over vrije artsenkeuze.
Belang en karakter
Dwingend recht: mag niet ten nadele van de patiënt worden afgeweken bescherming patiënt
WGBO weegt mee in het (medisch) tuchtrecht
WGBO betreft diverse grondrechten
Gericht op belang van de patiënt
Vaak zwaarwichtige belangen van de patiënt
WGBO en zelfbeschikkingsrecht
In de WGBO herkenbaar als:
• recht op volledige informatie.
• informed consent: toestemmingsvereiste alvorens behandeling aanvangt.
• recht op inzage in het patiëntendossier.
• 4 de hulpverlener dient te handelen naar beroepsnormen.
• recht op privacy.
• regeling ingeval de patiënt zelf niet in staat is zijn wil te bepalen.
Plichten hulpverlener
• informatieverstrekking aan patiënt;
o waarover de patiënt moet worden ingelicht:
a. voorgenomen onderzoek
b. voorgestelde geneeskundige behandeling
c. de mogelijke behandelingsmethoden.
d. gezondheidstoestand van de patiënt
o hoe de patiënt moet worden ingelicht,
• begripsniveau van de patiënt en zonder jargon
• toestemmingsvereiste: alleen behandelen wanneer patiënt daarvoor toestemming geeft;
• werken volgens beroepsstandaard (7:453 BW)
• dossierplicht;
• beroepsgeheim; eerbiediging privacy patiënt;
o behandelend hulpverlener en team, patiënt en vertegenwoordiger inzage tot status
• plicht te voldoen aan inzageverzoek patiënt;
• ingeval van onverwijlde spoed en wilsonbekwaamheid van de patiënt: handelen volgens
hulpverlenersstandaard.
o bij onverwijlde spoed en ontbreken
o mogelijkheid toestemming te vragen kan zonder
o toestemming tot verrichtingen worden overgegaan
o ingeval er anders ernstig nadeel voor de patiënt dreigt.
• Wilsonbekwaamheid
‘niet in staat tot een redelijke waardering van zijn belangen’ (art. 7:450, lid 3 en art. 7:465, lid 2).
Ofwel als patiënt het gevolg van zijn beslissing niet begrijpt. De hulpverlener stelt dit vast. Op dat
moment treedt de vertegenwoordigingsregeling inwerking.
Gevolg: zelfbeschikking (deels) ontzegd: nu in handen van vertegenwoordiger.
Vertegenwoordiging:
o eerst benoemde vertegenwoordiger = curator/mentor (geen bewindvoerder),
o door patiënt schriftelijk gematigde
o levenspartner/metgezel
o daarna ouders/kinderen
, o broer/zus/grootouders/kleinkinderen
In de WGBO is wilsbekwaamheid bij kinderen irrelevant. Onder de 12 jaar beslissen de ouders met
gezag of de voogd. Het kind heeft wel recht op informatie.
Plichten patiënt
1. meewerken aan zijn eigen behandeling (art. 7:452 BW).
1. betalen van de vergoeding ('loon') aan de hulpverlener: derhalve gaat het om een wet die het
professioneel handelen regelt.
Wie geeft toestemming?
Leeftijdsgrenzen in de WGBO artt.447 jo 465
Tot 12 jaar: ouder(s)/voogd
Van 12 tot 16: kind (doorslaggevend), ouder(s)/voogdpraten mee, tenzij*......
Vanaf 16 jaar: betrokkene zelf, tenzij*.......
*betrokkene niet in staat kan worden geacht tot eenredelijke waardering van zijn belangen terzake.
Totstandkoming gnk behandelingsovk.
Inschrijving in de huisartsenpraktijk
Spoedopname in ziekenhuis.
Patiënt overgedragen aan ander ziekenhuis of aanandere hulpverlener
Gbo geldt jegens elke hulpverlener die patiënt behandelt(bijv. tijdens dienst)
Patient wordt na beoordeling in ziekenhuis in behandeling genomen.
Beëindiging gnk behandelingsovk
Door patiënt altijd: wegens grondrechten (lichamelijke en geestelijke integriteit).
Door hulpverlener slechts bij:
a) Wegvallen medische noodzaak van de behandeling;
b) gewichtige redenen (art. 7:460 BW):
- wegvallen vertrouwen = hv is verhinderd te werken volgens hulpverlenersstandaard (art. 7:453 BW)
- geweld/agressie door patiënt (agressieve nierdialysepatiënt)
- continue wanbetaling door patiënt
- arts niet de juiste arts voor deze behandeling.
Gedeelde besluitvorming (shared decision making) is noodzakelijk wanneer er meer dan één behandeloptie is,
en het afwegen van de voor- en nadelen voor dilemma’s zorgt.
Mits goed uitgevoerd, leidt gedeelde besluitvorming tot zorg die naar inhoud en vorm meer in lijn ligt met de
waarden en voorkeuren van de patiënt. Deze manier van besluitvorming wordt door patiënten als prettiger
ervaren en het vergroot hun betrokkenheid.
Gedeelde besluitvorming vraagt iets anders van de zorgverlener dan de ‘normale’ manier van patiëntgericht
communiceren: extra inspanning en de vaardigheid om voor- en nadelen en risico’s uit te leggen, de
beroepsattitude om ruimte te willen geven aan de eigen voorkeuren van de patiënt, zodat deze een
persoonlijke afweging kan maken én de toepassing van keuze-instrumenten.
de basale patiëntenrechten van de WGBO toe passen op een casus en daarin aan te geven hoe de
rechtspositie van de patiënt in relatie met diens hulpverlener in elkaar zit;
Casus oplossen
1. feiten selecteren
2. rechtsregels selecteren
3. rechtsregel ontleden in voorwaarden en rechtsgevolg
4. interpreteren van de rechtsregels
5. toepassen op de casus
Vb: In het geval dat Marijke wilsbekwaam is, dan geldt volgens art. 7:450 lid BW dat zij zelf mag kiezen of zij de
ingreep wilt laten gebeuren, haar ouders hebben daar geen zeggenschap in. Waarschijnlijk zal zij gezien haar
kinderwens niet mee instemmen.
In het geval dat Marijke wilsonbekwaam is, dan geldt volgens art. 7:465 lid 2 BW dat een persoon die 12 jaar of
ouder is vertegenwoordigd wordt door een curator of mentor. In het geval deze niet aangewezen is dan
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LKDCMM. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
