KLINISCHE PSYCHOLOGIE
HOORCOLLEGE 1
Het doel van de klinische psychologie is niet alleen het classificeren van een
psychische stoornis, maar vooral ook de diagnose, behandeling, preventie en
onderzoek.
- De concepten ‘normaal’ en ‘abnormaal’ binnen de klinische psychologie.
- Theoretische referentiekaders waar vanuit klinisch psychologen te werk gaan.
- De belangrijkste stoornissen DSM-5: kenmerken, etiologie, standhoudende
kenmerken en behandelmethoden.
- Gezonde en afwijkende ontwikkeling van overkoepelende thema’s als
seksualiteit, zelfbeeld, persoonlijkheid en psychosomatiek.
- Classificatiesystemen binnen de klinische psychologie.
- Werken volgens de diagnostische cyclus.
Abnormaal gedrag
Wat is abnormaal gedrag?
Het gebied van de psychologie dat zich bezighoudt met afwijkend, slecht aangepast
en abnormaal menselijk gedrag. Abnormaal gedrag betekend niet per se een
stoornis.
- Binnen een persoon, excessief drinken, dwanggedachten, externe angsten.
- In relatie tot andere mensen, overbezorgd, extreem agressief, extreem
teruggetrokken.
7 factoren die bepalen of gedrag als abnormaal wordt beschouwd (Seligman,
Walker, Rosenhan, 2001) =
1. Persoonlijk lijden.
2. De (dis)functionaliteit van het gedrag, dagelijks functioneren wordt ondermijnd
door het gedrag (anderen of persoon zelf).
3. Irrationeel en onbegrijpelijk gedrag (geen logica of nut in gedrag).
4. Onvoorspelbaarheid en controleverlies.
5. Opvallend en onconventioneel gedrag.
6. Gedrag dat een ongemakkelijk gevoel bij anderen teweegbrengt.
7. Het overtreden van morele normen.
Psychische stoornis = een syndroom gekenmerkt door klinisch significante
symptomen op het gebied van cognitieve functies, de emotieregulatie, of het gedrag
van een persoon, adt een uiting is van een disfunctie in de psychologische
biologische of ontwikkelingsprocessen die ten grondslag liggen aan het psychische
functioneren.
- Persoonlijk lijden.
- Beperkingen in het functioneren (beroepsmatig, sociaal).
• Te verwachten en cultureel aanvaardbare reacties.
• Gedrag dat voortvloeit uit het behoren tot een politieke, religieuze of seksuele
minderheid.
• Niet voorkomend uit persoonlijk conflict tussen individu en maatschappij
(kunst).
,Drie modellen om te kijken naar abnormaal gedrag =
1. Statistisch model, menselijke eigenschappen (intelligentie) zijn normaal
verdeeld over de bevolking. Abnormaal heeft in dit model een statistische
betekenis, vergeleken met een normale verdeling.
o Grens is arbitrair (ongefundeerd).
o Specificeert niet hoe ongewoon gedrag moet zijn.
o Onduidelijk of er sprake is van individueel lijden.
2. Medisch- of ziektemodel, de oorzaak van de psychische stoornis moet
worden aangepakt (somatogeen/psychogeen) om de stoornis te behandelen.
Vooral toepasbaar bij psychische stoornissen die een duidelijke/aantoonbare
medische oorzaak heeft. Bij een lichamelijke oorzaak is er sprake van ziekte.
o De passieve rol van de patiënt, wordt niet betrokken bij het
behandelplan.
o Bij veel psychische stoornissen geen onderliggend mechanisme
aangetoond.
o Stigmatisering, roept angst op om als gek verklaard te worden.
3. Leer- of onderwijsmodel, reactie op het medisch- of ziektemodel. In de
uitgangssituatie wordt niet van uitgegaan van een biologische oorzaak van de
stoornis. Problemen kunnen ontstaan door verkeerd gelopen leerprocessen.
Een stoornis is een vaardigheidstekort. Nadelige effecten van medische
termen worden zo verkleind. Leerling heeft een actieve rol.
,Voorbeeldvragen =
, Neurobiologische benadering op psychopathologie
Focus op rol van genen en neurobiologische processen in de hersenen
(neurotransmitters, afwijkingen in bepaalde hersengebieden) bij psychopathologisch
gedrag.
- Aandacht voor biologische factoren enerzijds en sociale factoren anderzijds.
1. Genetisch perspectief
- Familiestudies (genetische aanleg/vatbaarheid, vaker binnen een bepaalde
familie voorkomt). Maar, families delen ook omgevingsfactoren.
- Tweelingstudies (concordantie, de mate waarin eigenschappen bij 2
familieleden voorkomen, concordantiecoëfficiënt: tussen 0-1 → hoe dichter bij
1, hoe meer het kenmerk wordt verklaard door genen.
- Adoptiestudies (ongeacht bij biologische ouders opgroeien wel dit genetische
component meedragen).
Huidige opvatting binnen het genetisch perspectief =
Predispositie (bepaalde genetische overgevoeligheid) x stressverhogende omgeving
= psychopathologie.
- Samenspel van biologische en sociale factoren.
Diathese-stress model = als vatbare personen in een negatieve omgeving
opgroeien, hebben zij meer kans op een negatieve uitkomst.
- Moeilijk temperament x negatieve opvoeding = negatieve uitkomst.
Differential susceptibility theory = genetische vatbaarheid maakt personen
gevoeliger voor omgevingsinvloeden in algemene zin (zowel positief als negatief).
