Burgerlijk recht samenvatting
Hoofdstuk 1 en 2)
Een verbintenis is een juridische relatie tussen twee of meer partijen, waarbij de ene partij verplicht
is tot een op geld waardeerbare prestatie waarop de andere partij recht heeft.
Rechtssubjecten zijn dragers van rechten en plichten.
Schuldeiser (crediteur → partij die recht heeft op de verklaring)
Schuldenaar (debiteur → partij die de presentatie moet verrichten)
Beginselen en uitgangspunten van het privaatrecht:
1. Contractsvrijheid → partijen van een verbintenis zijn vrij om overeen te komen wat zij willen,
zolang dit niet expliciet verboden is of in strijd met de wet.
2. Pacta sunt servanda → overeenkomsten moeten worden nagekomen
3. Vormvrijheid → zolang de wetgever niet expliciet anders bepaalt, geldt er geen speciale vorm
waarin handelingen verricht moeten worden. alles mag op de manier waarop partijen dit
willen.
4. De redelijkheid en billijkheid → partijen zijn verplicht zich naar elkaar redelijk (verstand) en
billijk (rechtsgevoel) te gedragen. (6:2 BW)
Het ontstaan van verbintenissen:
1. Uit een overeenkomst → bijvoorbeeld koopovereenkomst
– Aanbod en aanvaarding -> partijen willen dat er een verbintenis ontstaat
– Wilsovereenstemming
2. Uit de wet → onrechtmatige daad
– Onrechtmatige daad art 6:162
– Rechtmatige daad:
• Onverschuldigde betaling art 6:203
• Ongerechtvaardigde verrijking art 6:212
• Zaakwaarneming art 6:198
Onderscheid in het recht:
1. Feiten zonder rechtsgevolg: het recht verbindt hieraan geen rechtsgevolg
2. Rechtsfeiten: het recht verbindt gevolgen aan deze feiten die relevant zijn voor het recht
Rechtsfeiten zijn onder te verdelen in:
– Rechtshandelingen → bewust menselijk handelen, de drager van rechten en plichten is
gericht op rechtsgevolg.
• Eenzijdig: De wilsverklaring van één persoon is voldoende voor het ontstaan van
het rechtsgevolg (niet-wederkerige overeenkomst)
• Meerzijdig: voor het ontstaan van een rechtsgevolg zijn de wilsverklaringen van
één of meer personen nodig (wederkerige overeenkomst)
– Feitelijke handelingen → wil is niet gericht op het rechtsgevolg, het rechtsgevolg treedt
in zonder dat de menselijke handeling gericht is geweest op het intreden van het
rechtsgevolg.
, – Blote rechtsfeiten → het rechtsgevolg treedt in zonder dat daarvoor een menselijk
handeling voor nodig is
Verschil onrechtmatige daad en overeenkomst: bij een onrechtmatige daad is de verbintenis louter
door de gebeurtenis ontstaan, terwijl er bij een overeenkomst wilsovereenstemming moet bestaan.
Wanneer je iemand schade toebrengt op een manier die onrechtmatig is, kan een verbintenis tot het
vergoeden van de schade ontstaan op grond van onrechtmatige daad. Door de schadevergoeding
wordt de benadeelde zo veel mogelijk teruggebracht in de positie waarin hij verkeerde toen de
schade nog niet was ontstaan.
Obligatoire overeenkomsten: art 6:213 BW. Een overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling
waarbij één of meer partijen jegens elkaar verbintenissen aangaan. Overeenkomsten waaruit
verbintenissen voortvloeien noemen we obligatoire overeenkomsten.
Een aanbod is een rechtshandeling (3:33 BW), omdat je op het moment dat je een aanbod doet , wilt
dat je rechtspositie verandert.
Hoofdstuk 3)
Wilsontbreken = een rechtshandeling vereist een op het rechtsgevolg gerichte wil en een
overeenstemmende verklaring. Van wilsontbreken spreken we als er wel een verklaring is, maar de
wil ontbreekt. Dus volgens art 3:33 BW is er dan geen rechtshandeling.
Van wilsontbreken kan ook spraken zijn in geval van een geestelijke stoornis, art 3:34 BW.
Maar, art 3:35 → het leerstuk van het gerechtvaardigd vertrouwen beschermt degene die in
gerechtvaardigd vertrouwen op de verklaring is afgegaan. Ook als het een verklaring betreft die
onder invloed van een geestelijke stoornis is ontstaan: gerechtvaardigd vertrouwen
Geestelijke stoornis → art 3:34:
❖ Onderscheiden van situatie onder curatele (art 1:378. Gevolg = handelingsonbekwaamheid)
❖ Vernietigen op grond van curatele en op grond van art 3:34 gaan NOOIT samen
❖ ‘er was een wil, maar hij wilde het niet echt’→ eenzijdige, gerichte rechtshandelingen zijn
vernietigbaar (zoals aanbod of aanvaarding)
❖ Eenzijdige, ongerichte rechtshandelingen zijn direct niet (zoals testament)
Wanneer is er sprake van een geestelijke stoornis:
1. De stoornis moet een redelijke waardering van de bij de handeling betrokken belangen
hebben belet, of
2. De verklaring moet onder invloed van de stoornis zijn gedaan.
Een rechtshandeling kan op 2 manieren ontstaan:
1. Via art 3:33 BW → wil en verklaring stemmen overeen
2. Via art 3:35 BW → wel verklaring, geen wil, maar wel gerechtvaardigd vertrouwen.
Nietig en vernietigbaarheid op grond van artikel 3:40 BW:
Er zijn ook situaties waarin, ondanks mogelijk overeenstemmen van wil en verklaring, NOOIT een
geldige rechtshandeling kan ontstaan:
3:40 → strijd met (dwingende) wet, openbare orde en goede zegen.
,Nietige rechtshandeling: deze rechtshandeling wordt niet erkend, een beroep op de nietigheid is niet
vereist.
Nietigheid en vernietigbaarheid:
– Een vernietigbare rechtshandeling kan door middel van een buitengerechtelijke
verklaring of een rechtelijke uitspraak worden vernietigd (art 3:49, 50 BW)
– De rechtshandeling is vernietigd op moment dat de vernietigingsverklaring die personen
bereikt (art 3:37 BW)
– Aangezien vernietiging terugwerkende kracht heeft (art 3:53), is de rechtshandeling
daarna altijd nietig geweest.
Wilsgebreken:
Men spreekt van een wilsgebrek als wil en verklaring wel overeenstemden, maar de wil ‘onzuiver’ is
gevormd.
De 4 wilsgebreken zijn:
– Misbruik van omstandigheden → art 3:44 lid 4
– Bedrog → art 3:44 lid 3
– Bedreiging → art 3:44 lid 2
– Dwaling → art 6:228
Wie onder invloed van een wilsgebrek een rechtshandeling of ovk aanging, kan deze vernietigen en
meestal schade vergoeding aanvragen op grond van onrechtmatige daad (6:162 BW)
Vernietiging heeft wel terugwerkende kracht: in geval van een koop die wordt vernietigd vanwege
dwaling is de verkoper dus altijd eigenaar gebleven. Maar als je de ovk niet vernietigt, is de eigendom
wél overgegaan.
Curatele en minderjarigheid:
• Art. 3:32 BW: iedere natuurlijke persoon is bekwaam een rechtshandeling te verrichten,
tenzij de wet anders bepaalt:
– Curatele artt. 1:378, 379, 381, 390 BW
– Minderjarigheid: art. 1:233 jo. 234 BW
• Handelingsonbekwaam vs. handelingsonbevoegd?
• Andere gronden voor vernietiging of nietigheid
– Actio Pauliana, art. 3:45 BW (vernietigbaar)
– Onbevoegde handeling, art. 3:43 BW (nietig)
Wijze en gevolgen van vernietiging:
• Artt. 3:49 en 3:50 BW jo art. 3:37 BW: vernietiging door rechterlijke uitspraak of
buitengerechtelijke verklaring (vormvrij)
• Gevolgen
– Onverschuldigde betaling (art. 6:203 lid 1 BW)
– Ongerechtvaardigde verrijking (art. 6:212 BW)
– Waarde vergoeding voor niet ongedaan te maken gevolgen (art. 6:210 lid 2 BW)
Rechtshandelingen kunnen nietig of vernietigbaar zijn. Een nietige rechtshandeling is eigenlijk geen
rechtshandeling, omdat deze voor het recht nooit heeft bestaan. Een vernietigbare rechtshandeling
, kan tijdelijk bestaan, maar wordt na een tijdje vernietigd. Zij heeft met terugwerkende kracht nooit
bestaan.
Hoofdstuk 4)
Ontstaan verbintenissen uit overeenkomst:
Aanbod en aanvaarding (art 6:217 BW) zijn rechtshandelingen. Wil is gericht op rechtsgevolg.
Verbintenis is op geld waardeerbaar, verbintenis moet bepaalbaar zijn (art 6:227)
De aanvaarding moet aansluiten op het aanbod (art 6:225 lid 1 en lid 2), een aanbod dat te vaag is, is
geen aanbod maar een uitnodiging.
Essentialia = de belangrijkste bestanddelen in een overeenkomst (producten die je koopt) → 7:4 BW
Aanbod en aanvaarding:
Uit art 6:219 BW blijkt dat een aanbod herroepelijk is, tenzij uit het aanbod blijkt dat onherroepelijk
is. Ook is een vrijblijvend aanbod een uitzondering, dit is niet te wijzigen. Wanneer is het
onherroepelijk?
– Art 6:221 lid 1 → wanneer een aanbod niet onmiddellijk/binnen redelijke termijn
aanvaard is
Te late aanvaarding → art 6:223 lid 1.
Een wederkerige overeenkomst is een overeenkomst tussen twee of meer partijen waaruit twee of
meer verbintenissen voortvloeien.
Een niet- wederkerige overeenkomst, een schenking, is een overeenkomst met slechts één
verbintenis.
Arrest Hennis-Hofland = uit een overeenkomst moet de essentialia uit het aanbod en aanvaarding
worden afgeleid.
Art 6:227a: overeenkomst langs de elektronische weg, aanbod en aanvaarding kunnen ook digitaal
worden geschieden
Hoofdstuk 5)
De inhoud van een overeenkomst:
De gevolgen van een overeenkomst worden bepaald door:
1. De partijafspraak → wat moeten partijen afspreken volgens de wet?
• De verbintenis moet bepaalbaar zijn (art 6:227 BW, essentiala)
• De partijafspraak staat voorop bij overeenkomsten: zie art. 6:248 lid 1 BW. De tekst van
overeenkomst dient hierbij bekeken te worden, maar de tekst van overeenkomst is vaak
op meerdere manieren uit te leggen. → art 3:35 BW helpt hierbij.
2. De wet
❖ Beperkende werking:
• Art. 3:40 BW: verbintenissen mogen niet in strijd zijn met de wet, openbare
orde of goede zeden
❖ Aanvullende werking:
• Indien partijen niets hebben afgesproken
