Aantekeningen kennislijn S2
Ontwikkelingspsychologie en pedagogiek
College 8:
Wat is ontwikkelingspsychologie?
Ontwikkeling =
- Proces van groei en verandering dat wordt bepaald door de interactie tussen
erfelijkheid en omgeving
- Gaat een leven lang door
- De meeste aandacht gaat uit naar de kindertijd en adolescentie
Psychologie =
- Wetenschap van gedrag en mentale processen
Ontwikkelingspsychologie =
- Bestudeert de psychologische veranderingen bij toenemende leeftijd.
Pedagogiek =
- Wetenschap van het opvoeden. Letterlijk kinderleiding
Opvoeden = het proces waarin een kind wordt gevormd naar de normen en waarden van de
opvoeders en de samenleving.
Psychosociaal functioneren = hoe functioneer je in relatie tot anderen, vrienden, familie en
buren? Welke rol neem je in binnen het gezin, school of werk? Hoe zie jij je plek in de
samenleving?
Psyché = geest, ons denken, voelen en gedrag
Sociaal = onze interactie met andere mensen
Opgroeien en ouder worden betekent je steeds opnieuw aanpassen aan veranderende
vermogens en verwachtingen van anderen.
Psychosociale ontwikkeling volgens Erikson (1963)
- Mensen doorlopen 8 levensfasen, van babytijd tot ouderdom
- Iedere fase heet een crisis of een ontwikkelingstaak die typisch is voor die fase.
- Als die taak onopgelost blijft of negatief afgesloten loopt de ontwikkeling vast.
Ontwikkelingstaken per leeftijd (Erikson):
Babytijd (0-1,5 jaar)
- Vertrouwen vs. Wantrouwen
- Veiligheid, geborgenheid vinden
Peutertijd (1,5-3 jaar)
- Autonomie vs. Schaamte en twijfel
- + ontwikkeling van zelfstandigheid, de wereld verkennen, dingen ‘zelf doen’ =
autonomie
- - te veel kritiek of bescherming leidt tot twijfel aan zichzelf.
,Kleutertijd (3-6 jaar)
- Initiatief vs. Schuldgevoel
- + ontwikkeling van geweten, eigen initiatieven ontplooien, zelf dingen in gang zetten.
- - schuldgevoel, door te hoge eigen en of correcties.
Schoolkindtijd (6 jaar tot puberteit)
- Vlijt vs. Minderwaardigheid
- + gevoelens van competentie en zelfvertrouwen (vlijt). Door successen en
aanmoediging van anderen.
- - laag zelfbeeld, minderwaardig voelen. Door mislukkingen, te veel kritiek of te hoge
eisen.
Adolescentie (puberteit tot …)
- Identiteit vs. Rolverwarring
- Een antwoord vinden op de vraag ‘Wie ben ik?’
- Identiteit = een doorleefd ik-gevoel dat eenheid aanbrengt in alle belevingen. Wat
vind ik nou, waar sta ik nu. Rode draad in je leven.
Jong-volwassenheid
- Intimiteit vs. Isolement
- + aangaan van een intieme relatie. Trouwen/samenwonen of hechte vriendschap.
Jezelf openstellen voor anderen, kwetsbaar durven zijn.
- - eenzaamheid, isolement.
Middelbare leeftijd
- Generativiteit vs. Egocentrisme
- + zorg dragen voor anderen, bijdragen aan de maatschappij = generativiteit. Gezin
stichten en carrière maken.
- - verveling, gebrek aan toekomstvisie en frustratie = stagnatie/egocentrisme
Ouderdom
- Integriteit vs. Wanhoop
- + terugkijken op het leven met tevredenheid = ik-integriteit
- - spijt, opnieuw willen beginnen = wanhoop
Kritiek theorie van Erikson:
- Mensen uit andere culturen hebben niet op dezelfde leeftijd dezelfde
ontwikkelingstaken.
- Niet voor iedereen is het nodig om per se 8 levensfasen in vaste volgorde te
doorlopen en af te sluiten.
- Verschil tussen jongens en meisje bij de adolescentie.
Waarom voor sociaal werker?
- Je krijgt in je werk te maken met mensen van verschillende leeftijden.
- Zij zijn volgens Erikson allemaal met hun eigen specifieke ontwikkelingstaak bezig.
- Het helpt om de kwetsbaarheid of problematiek van je cliënten te plaatsen in het
perspectief van hun levensloop.
3 krachten van ontwikkeling:
1. Nature = factoren die aangeboren zijn (door aanleg/genen) “De aard van het
beestje”
, 2. Nurture = factoren die aangeleerd zijn (door sociale omgeving, opvoeding) “De
mens is maakbaar”
3. Rijping = veranderingen die voor een groot deel genetisch geregeld worden en
waarop omgevingsinvloeden een kleine invloed hebben. (Haargroei, baar in de keel,
menstruatie, grijs worden)
Continue verandering = geleidelijke ontwikkeling waarbij prestaties op een bepaald niveau
voortvloeien uit die van de vorige niveaus. Continue verandering is kwantitatief. Groei,
taalontwikkeling.
Discontinue verandering = ontwikkeling in aparte stappen of stadia. Elk stadium levert
gedrag op dat kwalitatief anders is dan gedrag in eerdere stadium. Abrupt.
Adolescentie
Puberteit = onderdeel van adolescentie biologisch geslachtsrijping
Adolescentie = sociaal-cultureel begin wordt bepaald door de natuur, einde ervan hangt
af van de cultuur. In westerse landen duurt adolescentie veel langer. Per cultuur
verschillend wanneer je tot volwassene wordt bestempeld. Rites de passage = volwassen
worden in andere culturen)
Biologische veranderingen puberteit:
- Hormonale turbulentie
- Groeispurt, lichamelijke processen die leiden tot vruchtbaarheid
- Uiterlijk als bron van onzekerheid
- Omgaan met seksuele verlangens en verliefdheid
Adolescentieperiode:
- Autonomie en op eigen benen staan Tijd van transformatie Wordt gezocht naar
nieuwe verhoudingen tussen ouders en kinderen.
- Losmaken van de vertrouwde binding Meer gelijkwaardigheid De-idealisatie: de
ouder valt van zijn voetstuk Onderhandeling over regels.
- Leeftijdgenoten en vrienden worden belangrijk Hechte vriendschap biedt steun
Vriendengroep biedt sociale oefening en veiligheid (lijkt op een familie) Subcultuur
biedt een imago (zorgt voor uniek zijn en tegelijkertijd erbij horen)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daniquewikkers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,09. Je zit daarna nergens aan vast.
