100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
Eerder door jou gezocht
Samenvatting Steden en Burgers in de Lage Landen - Examenkatern-Training voor het Examen met Historische Contexten-vwo vanaf 2022, ISBN: 9789462493612 Geschiedenis€4,49
In winkelwagen
Samenvatting Steden en Burgers in de Lage Landen - Examenkatern-Training voor het Examen met Historische Contexten-vwo vanaf 2022, ISBN: 9789462493612 Geschiedenis
Samenvatting Steden en Burgers in de Lage Landen - Examenkatern-Training voor het Examen met Historische Contexten-vwo vanaf 2022, ISBN: 3612 Geschiedenis
In dit document is samengevat:
- Steden en Burgers in de Lage Landen
1. De opkomst van de stedelijke burgerij in de Nederlandse geweste...
1. De opkomst van de stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten
Veranderingen in Europa in de Late Middeleeuwen
Vanaf de 11e eeuw veranderde er in Europa veel: de landbouw veranderde, de bevolking groeide, de handel bloeide
op en er ontstond weer een monetaire economie van grotere omvang.
Veranderingen in de landbouw leiden tot groei van de bevolking
Het klimaat verbeterde aan eht einde van de Vroege Middeleeuwen. Als gevolg daarvan en als gevolg van
vernieuwingen in de landbouw nam de productie van de landbouw toe.
Tot de vernieuwingen in de landbouw behoorden:
- ontginningen van bos en heide
- droogleggen van (overstroomde) gebieden met behulp van windmolens,
- verbetering van landbouwwerktuigen als de ploeg en de eg; zo werd de haakploeg vervangen door de keerploeg,
- invoering van drieslagstelsel
Meer en beter voedsel leidde tot een groei van de bevolking, die tussen 1000 en 1300 ruim verdubbelde.
Na 1350 trad een scherpe bevolkingsdaling op als gevolg van klimaatverslechtering en de Zwarte Dood (de
besmettelijke dodelijk builenpest die zich via handelsroutes vanuit Italië in Europa verspreidde)
Opbloeiende handel gaat gepaard met de groei van nijverheid
De hogere productie van de landbouw leidde ook tot landbouwoverschotten die de boeren in nabijgelegen steden te
koop aanboden. Op het platteland was niet iedereen meer nodig, waardoor mensen zich konden gaan specialiseren in
bepaalde beroepen en zij trokken als ambachtslieden naar een nabijgelegen stad om zich daar te vestigen.
Naast lokale handel was ook de groei van de internationale handel van grote invloed. Grondstoffen waaraan een
tekort bestond, werden van ver aangevoerd, zoals wol voor de lakennijverheid uit Engeland. In sommige steden
legden de kooplieden stapelplaatsen voor hun voorraden aan.
Jaarmarkten gingen in de lokale en internationale handel een belangrijke rol spelen.
De handel groeide ook doordat het transport verbeterde door een nieuw soort schip: de kogge. Dat schip kon meer
vracht vervoeren.
De toename van de handel leidde ook tot het toenemen van de nijverheid. Door internationale handel werden
grondstoffen aangevoerd, zoals wol voor de textielnijverheid en hout voor de scheepsbouw, de bouw van havens, etc.
De groei van nijverheid leidde tot verdere groei van de handel.
Er ontstaat weer een monetaire economie van grotere omvang
Met het toenemen van de internationale handel werd het betalen een steeds groter probleem.
Er werd betaald met zilveren munten en later met gouden munten voor luxeartikelen.
Er waren geen nationale munten, veel steden sloegen eigen munten.
Die munten verschilden sterk van waarde. Daarom ontstond in alles steden het beroep van geldwisselaar.
Om het bezit van veel geld en het vervoeren ervan veiliger te maken, werd in de 13 e eeuw door Italiaanse bankiers de
wisselbrief uitgevonden.
De koopman die naar een buitenlandse markt ging, bracht een bedrag naar een bank in zijn woonplaats.
Dit werd schriftelijk vastgelegd en de koopman kreeg van de bank een wisselbrief mee waarop het bedrag stond
dat hij bij een filiaal van de bank in een andere stad kon inruilen tegen munten.
Ook werden wisselbrieven gebruikt door handelspartners die kantoren hadden in verschillende steden. Door de vele
handelscontacten tussen Italiaanse steden en steden in de Lage Landen werd de wisselbrief spoedig ook in Noord-
West Europa gebruikt.
De Lage Landen worden één van de meest verstedelijkte gebieden van Europa
In de Lage Landen ontwikkelde zich, het eerst in Vlaanderen, één van de meest verstedelijkte gebieden van Europa.
Drie oorzaken daarvan waren:
- Gunstigere geografische omstandigheden
Verschillende bevaarbare rivieren kwamen vanuit het achterland uit in de Noordzee en stonden zo in verbinding met
Engeland, Noord-West en Zuid-Europa en na de Middeleeuwen ook met de rest van de wereld;
Havens aan de mondingen zoals Antwerpen, Dordrecht en Kampen waren geschikt voor handel naar Engeland en het
Oostzeegebied.
, Gunstige plekken voor handel en verkeer en dus ook voor het ontstaan van steden waren ook samenvloeiingen van
rivieren en kruispunten tussen land- en waterwegen.
In de Late Middeleeuwen hebben ook sommige landwegen de urbanisatie bevorderd.
Maar verreweg het meeste vervoer vond plaats over water, omdat het vervoer van zware en omvangrijke goederen te
water veel vlotter verliep dan over land.
- Meer bescherming van landsheren, hoge edelen en geestelijken en stadsbesturen
Eerder dan elders zagen in de Lage Landen en Noord-Italië landsheren, hoge edelen, geestelijken en stadbesturen in
dat het beschermen en helpen van de buitenlandse handel grote voordelen had.
- De welvaart groeide erdoor in hun omgeving
- De inkomsten stegen dus ook
Zij gingen daarom handelsroutes beschermen tegen rovers en piraten, wegen en bruggen verbeteren, helpen bij het
bouwen van havens, helpen een einde te maken aan tollen en belastingen die de lagere adel aan de kooplieden
oplegde en helpen bij rechtsgeschillen.
- Meer samenwerking tussen steden
Een aantal Noord-Europese steden gingen samenwerken in een onderling handelsverbond, de Hanze. Kooplieden uit
die steden hielpen elkaar bij de onderlinge handel en de handel met andere gebieden.
Stedelingen bevechten en kopen zelfbestuur
Om hun economische belangen te beschermen, bevochten en kochten stedelingen zelfbestuur in de vorm van
stadsrechten. In het begin hadden de steden allerlei verplichtingen aan hun landsheer. Ze wilden hiervan af en dankzij
hun toenemend welvaart slaagden de steden erin hun positie van hun landsheer te versterken.
Stadsrechten verschilden van stad tot stad en werden in de loop van de tijd vaak ook aangepast. In de meest
verregaande vorm hielden stadsrechten in:
- geen verplichtingen meer tegenover de grootgrondbezitters;
- zelf hun bestuur en rechtspraak mogen regelen;
- zelf mogen bepalen wie poorter (stadsburger) is en wie niet
Op den duur werden sommige steden zo machtig dat deze zich bij conflicten tegen hun landsheer met geweld gingen
verzetten. Het grootste voorbeeld in de Lage Landen is de Guldensporenslag.
Netwerken binnen en tussen verzorgingsgebieden zorgen
De steden vormden samen met hun omgeving een hechte eenheid. Elke stad was het centrum van een
verzorgingsgebied. De bewoners van zo’n gebied waren economisch en politiek met elkaar verbonden.
Het platteland leverde voedsel voor de stedelingen en grondstoffen voor de stedelijke nijverheid, de stad verwerkte de
grondstoffen en zette zijn producten af in de omgeving en verder.
Jaarmarkten speelden in de lokale en internationale handel een belangrijke rol. Doordat in sommige grotere steden
een jaarmarkt werd gehouden, ontstonden niet alleen netwerken in elk verzorgingsgebied maar ook tussen de steden
onderling. En deze netwerken verfijnden zich steeds meer.
Het leven in de steden was ongezonder dan op het platteland: er stierven meer mensen dan er werden geboren. Om
zichzelf in stand te houden, hadden de steden daarom een voortdurende instroom van kapitaalkrachtige of kundige
aspirant-poorters van het platteland nodig. Zij konden daarop rekenen door de volgende factoren:
- de stad bood kansen op werk
- juridische bescherming
- kans op scholing
- daardoor meer kansen op de arbeidsmarkt
De migratiestroom verliep voor een goed deel eerst van het platteland naar kleine steden en vervolgens van kleine
naar grotere steden. Geschoold via onderwijs en stages in ambachten vormden de vroegere landbouwers in de kleine
steden een reservoir waaruit de grote steden permanent geschoolde ambachtslieden konden putten.
2. Opkomst van Vlaanderen en Brabant in de Late Middeleeuwen
Atrecht wordt startpunt van stedelijke dynamiek
Door de hoge landbouwproductiviteit en de schapenhouderij in de regio veroverde die stad een centrale plaats in de
lakennijverheid. Lakenhandelaren in deze bisschopsstad vonden als eerste in de Lage Landen aansluiting op een
handelsnetwerk dat zich via jaarmarkten in Franrijk uitstrekte tot de Italiaanse stadstaten.
Rijke kooplieden versterkten hun positie door zich te organiseren in koopliedengilden. Ook door leningen te
verstrekken aan edellieden kregen ze het stadbestuur in handen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoukkeupink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
