Overzichtelijke en complete samenvatting hoofdstuk 2 (transport) en hoofdstuk 3 (gaswisseling & uitscheiding) Biologie Voor Jou (6 VWO). Bevat alle informatie uit het boek, dus deze hoef je niet meer door te lezen! Met handige afbeeldingen en gemarkeerde begrippen kan je je goed voorbereiden op je ...
Paragraaf 1
Eencellige organismen transport door diffusie. Grotere planten en dieren vatenstelsel. Bij
meeste dieren circulair; vloeistof met opgeloste stoffen stroomt rond. Geleedpotigen hebben
open circulatiesysteem en buisvormig hart dat lichaamsvloeistof rond organen laat
bewegen. Andere diersoorten hebben bloedsomloop. Dit is gesloten transportsysteem
waarin bloed is gescheiden. In gesloten systemen effectiever en grotere afstanden.
Gewervelde dieren hebben bloedsomloop. Bij vissen vanuit hart naar kieuwen en dan
door. Vissen hebben enkelvoudige bloedsomloop; per omloop één keer door het hart.
Bloed van organen naar hart in boezem en dan
door naar de kamer / ventrikel. Naar longen van
rechts, van longen naar links. Dit is kleine
bloedsomloop, neemt zuurstof op en CO2 af. Bloed
door organen is grote bloedsomloop, zuurstof en
voedingsstoffen aan cel en CO2 en afvalstoffen in
bloed. Per omloop 2 keer door hart - dubbele
bloedsomloop. Bloedsomloop zorgt voor
homeostase.
Ontwikkeling dubbele bloedsomloop samen met
ontstaan longen. Amfibieën hebben eenkamerhart,
waarvan uit bloed naar longen, huid en lichaam
wordt gepompt. Bij reptielen bloed gescheiden
door tussenschot. Vogels en zoogdieren hart met
gesloten tussenwand en volledig gescheiden dubbele bloedsomloop.
Voor de geboorte tussen rechter- en linkerboezem het ovale venster. Bloed stroomt via de
opening van linker naar rechter boezem. Dit wordt vervolgens door linkerkamer in aorta
geperst. Verbinding tussen longslagader en aorta; ductus arteriosis / ductus botalli.
Bloed dat door rechterkamer wordt weggepompt komt via deze in aorta terecht. Direct na de
aorta longen vullen zich met lucht, weerstand in longhaarvaten nemen af. Bloed stroomt
gemakkelijker vanuit rechterkamer in longbloedvaten. Bloeddruk daalt in rechterkamer en
boezem. Bloeddruk in linkerboezem stijgt door aanvoer bloed vanuit longen. Ovale venster
wordt dan door klep gesloten, deze vergroeit met harttussenwand.
Paragraaf 2
Hart is holle spier die energie verbruikt. Er lopen kransslagaders en kransaders over
het hart. Kransslagaders voorzien hartspierweefsel van zuurstof en voedingsstoffen.
Kransaders voeren afvalstoffen en CO2 af. Deze monden uit in rechterboezem. Harthelften
gescheiden door harttussenwand. Boezems als een soort zakjes op de kamers. Bloed uit
lichaam komt via onderste en bovenste holle ader hart binnen, die in rechterboezem
uitmonden. Rechterkamer pompt bloed in de longslagader. Bloed uit de longaders komt
in linkerboezem. Linkerkamer pompt het in aorta. Door slagaders naar organen in
, lichaam. Boezems en kamers van elkaar gescheiden door hartkleppen. Aan begin van
longslagader en aorta bevinden zich halvemaanvormige kleppen.
Drie fasen werking van hart; samentrekking, ontspanning en hartpauze.
Samentrekking hartspierweefsel noem je systole, ontspanning diastole. Hartslag begint als
boezems vol zijn gestroomd met bloed uit holle aders en longaders. Systole boezems
gelijktijdig, bloed gaat kamer in, diastole. Als de kamers vol zijn vindt systole van kamers.
Druk stijgt, hartkleppen dicht, bloed niet terug de kamers in. Hartkleppen zijn door pezen
verbonden met spieren in de boezems. Tijdens systole van de kamers vindt diastole in
boezems plaats. Als de druk in kamers hoger is geworden dan druk in aorta en longslagaders,
gaan kleppen open. Bloed wordt erin gepompt. Hierna volgt hartpauze, boezems en kamers
ontspannen. Halvemaanvormige kleppen dan gesloten. Bloed stroomt uit holle aders de
longaders in boezems en gedeeltelijk naar kamers. Met stethoscoop zijn bij elke hartslag
twee harttonen te horen. Samentrekking kamers dus hartkleppen dicht. Na eind van de
samentrekking halvemaanvormige kleppen dicht. Als kleppen niet goed sluiten / gaatje is
hartruis te horen.
Samentrekking veroorzaakt door impulsen die ontstaan in cellen in wand van
rechterboezem; de sinusknoop. Vanuit sinusknoop impulsen naar spierweefsel van
boezems. Hierdoor wordt systole van de boezems veroorzaakt. Doordat een laag bindweefsel
is, gaan impulsen niet naar kamers. Tussen rechterboezem en rechterkamer ligt een tweede
groep gespecialiseerde cellen; atriumventrikelknoop / AV-knoop. Hiervandaan loopt
bundel van His door harttussenwand inrichting van de punt van beide kamers.
Aan eind van systole van boezems komen impulsen in AV-knoop. Via bundel van His verder
naar spierweefsel in wand van beide kamers. Nadat systole is voltooid, begint systole van
kamers. Samentrekking begint bij beneden gerichte punt en gaat naar boven. Impulsgeleiden
kan met ECG worden gemeten. Snelheid waarmee sinusknoop impulsen afgeeft is
hartslagfrequentie / hartritme. Deze hangt samen met lichaamsactiviteit. Bloeddruk
wordt geregeld door negatieve terugkoppeling. In wand van halsslagaders en aorta
liggen zintuigcellen die bloeddruk doorgeven aan hersenstam. Als bloeddruk onder
normwaarde is zorgt hersenstam voor stijging van hartritme. Hersenstam kan worden
beïnvloed door emoties of zintuiglijke waarnemingen. Gespannen, kwaad etc. Bijniermerg
geeft adrenaline af en dit zorgt voor stijging van hartritme.Bij hartritmestoornissen kunnen
boezems of kamers te snel, te langzaam of onregelmatig samentrekking, vaak door
impulsgeleiding. Met pacemaker hartritme ondersteunen. Hartslagfrequentie afhankelijk
van lichaamsgrootte. Bij volwassen per hartslag in rust 70 tot 100 ml bloed in aorta gepompt.
Dit is slagvolume - afhankelijk van hoeveelheid die je hart in stroomt.
Paragraaf 3
Hart pompt bloed in slagaders, arteriën, naar organen. Het stroomt stootsgewijs door
slagaders, wand is dik, stevig en elastisch. Ze bevatten dikke laag glad spierweefsel. Aan de
binnenkant bevindt zich dekweefsel (endotheel) dat één cellaag dik is. In organen vertakken
slagaders zich in bloedvaten, arteriolen. Wand wordt dunner en bestaat vooral uit glad
spierweefsel, waardoor ze kunnen vernauwen, vasoconstrictie of verwijden,
vasodilatatie. De arteriolen vertakken zich tot haarvaten, capillairen, waarvan de wand
uit één laag cellen bestaat. Door deze dunne wand kan vocht met voedingsstoffen en zuurstof
de haarvaten verlaten en bij cellen komen. Afvalstoffen komen terecht in de haarvaten die
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bernicetimmerman. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,69. Je zit daarna nergens aan vast.
