Rechtswetenschappen
Ondernemingsrecht
Open Universiteit
RS0312
Samenvatting Ondernemingsrecht
M.J. Kroeze, L. Timmerman & J.B. Wezeman, De kern van het ondernemingsrecht,
Wolters Kluwer: Deventer, zesde druk.
Gemaakt door: M.L. Kole
Jaar: 2023
, Een bv kunt u alleen of met anderen oprichten. Met een
De besloten vennootschap (bv) bv heeft u geen startkapitaal nodig en kunt u
(Notariële akte) investeerders binnenhalen. U bent als bestuurder beperkt
privé aansprakelijk.
Als u veel kapitaal nodig heeft in uw bedrijf kunt u kiezen
De naamloze vennootschap (nv) voor een naamloze vennootschap (nv). Met aandelen haalt
(Notariële akte) u geld binnen voor uw bedrijf. De aandeelhouders mogen
meebeslissen over uw onderneming. U heeft € 45.000
startkapitaal nodig.
U wilt een bedrijf beginnen, maar u heeft weinig geld om
De commanditaire vennootschap (cv) te investeren. Een geldschieter kan u helpen. U start dan
Obligatoire wederkerige overeenkomsten samen een commanditaire vennootschap (cv). De
geldschieter is als stille vennoot betrokken bij uw bedrijf.
Als u gaat samenwerken met andere ondernemers onder
Vennootschap onder firma (vof) één gemeenschappelijke naam kunt u samen een vof
Obligatoire wederkerige overeenkomsten oprichten. U heeft daarvoor geen startkapitaal nodig. De
onderlinge afspraken legt u vast in een vof-contract.
Iedere deelnemer is privé aansprakelijk voor de hele vof.
Een coöperatie richt u met minimaal 2 personen op. Met
De coöperatie een coöperatie heeft u de voordelen van een collectief: u
(Notariële akte) koopt voordeliger in en deelt bijvoorbeeld de kosten voor
marketing. Leden kunnen stoppen of instappen zonder dat
het voortbestaan van de coöperatie in gevaar komt.
Een eenmanszaak is een rechtsvorm waarbij u de enige
De eenmanszaak verantwoordelijke bent voor het bedrijf. Bij een
eenmanszaak bent u privé aansprakelijk voor zakelijke
schulden. U kunt maximaal één eenmanszaak oprichten.
Deze kan wel verschillende handelsnamen, activiteiten en
vestigingen hebben.
Een maatschap is een bedrijf waarin minimaal 2 personen
De maatschap samenwerken. Iedere deelnemer, is mede-eigenaar. De
Obligatoire wederkerige overeenkomsten mede-eigenaren worden ook wel maat genoemd. Maten
voeren beroepsmatige activiteiten uit. Zoals een tandarts,
fysiotherapeut of advocaat. Iedere maat brengt iets in. Dit
kan geld zijn, maar ook goederen of arbeid. Een
startkapitaal is niet nodig. De maatschap is
geen rechtspersoon. Maten zijn daarom met hun eigen
geld aansprakelijk voor mogelijke schulden van het bedrijf.
Iedereen is daarbij aansprakelijk voor een gelijk deel.
Als u een maatschappelijk, sociaal of ideëel doel heeft,
De stichting kunt u een stichting oprichten. Een stichting richt u alleen
(Wel leden) of met anderen op. Eventuele winst gebruikt de stichting
(Notariële akte) om het ideële doel te bereiken.
Een vereniging is een organisatie die niet als doel heeft om
De vereniging (informele/formele) winst te maken. Meestal organiseert een vereniging
(Geen leden) maatschappelijke activiteiten. Zoals een sport- of
Vormvrije, meerzijdige rechtshandeling of bij notariële buurtvereniging. Een vereniging mág wel winst maken met
akte een onderneming. De voorwaarde is dat u deze winst
gebruikt voor de maatschappelijke activiteiten van de
vereniging. U mag de winst niet onder de leden verdelen.1
1
KvK.
2
,Leereenheid 1: Ondernemingsvormen
Hoofdstuk 1 lesboek + arresten HR 29 mei 2015, NJ 2015/380 (Lunchroom De Katterug), HR 3 februari 1984,
NJ 1984/386 (Damen Geho) en HR 19 april 2019, RO 2019/36 (UWV/X)
Hoofdstuk 1: Ondernemingsvormen
1.1 Bv
Een veel in Nederland gebruikte ondernemingsvorm is de besloten vennootschap. Bv’s worden ingezet om
bijvoorbeeld een bakkerij met twee werknemers te drijven, maar ook om bijvoorbeeld om fiscaal
voordelige wijze een pensioen op te bouwen. Artikel 2:175 BW geeft een omschrijving van de bv.
Kenmerkend is onder andere dat deze een in één of meer overdraagbare aandelen verdeeld kapitaal heeft.
Men kan slechts deelnemen aan een bv via een aandeel in haar kapitaal. Er dient in ieder geval één aandeel
te worden uitgegeven. Dit wordt kapitaalassociatie genoemd. Het aandeel kan bijvoorbeeld 1 euro zijn.
De eenpersoons-bv is in Nederland een legaal verschijnsel.
Het aandeel kan een aantal belangrijke functies vervullen:
- Aandelen voor de bv zijn een middel om vermogen aan te trekken. De aandeelhouder brengt
vermogen in de bv in. Hij krijgt als tegenprestatie van de bv een of meer aandelen. In de statuten van
een bv staat steeds vermeld hoe hoog het nominale bedrag voor een bepaald soort aandelen is. Dit
kan bijvoorbeeld 0,01 euro of €750 per aandeel zijn;
- Aan het aandeel is doorgaans stemrecht in de aandeelhoudersvergadering verbonden (artikel 2:228
BW). Met het aandeel kan zeggenschap in de bv worden uitgeoefend, het heeft dus een
zeggenschapsfunctie. In beginsel levert ieder aandeel een stem op. De bv heeft een plutocratisch
karakter, dat wil zeggen dat hoe meer aandelen iemand houdt des te machtiger hij in de
aandeelhoudersvergadering en daarmee in de vennootschap is. Dit kan echter in de statuten van een
bv anders worden geregeld, artikel 2:228 lid 4 BW;
- Het aandeel vervult vaak een winstverdelingsfunctie: in beginsel geeft ieder aandeel recht op een
gedeelte van de winst (artikel 2:216 BW).
De bv is besloten, dat houdt in dat de door haar uitgegeven aandelen op naam staan en overdracht ervan
in beginsel niet vrijelijk kan plaatsvinden. Wie zijn aandelen wil overdagen, dient deze aan de
medeaandeelhouders aan te bieden, artikel 2:195 lid 1 BW. De statuten mogen daarentegen de
aandelenoverdracht vrijmaken. In de wet staan weer regelingen opgenomen die de vrije
overdraagbaarheid van beperken. Dit type voorschriften worden blokkeringsregelingen genoemd die tot
gevolg hebben dat aandelen in een bv niet zonder meer vrij handelbaar zijn. Overdracht van aandelen
dient bij notariële akte plaats te vinden.
Een aandeelhouder is niet persoonlijk aansprakelijk voor hetgeen in naam van de vennootschap wordt
verricht en is niet gehouden boven het bedrag dat op zijn aandelen behoort te worden gestort in de
verliezen van de vennootschap bij te dragen, artikel 2:175 BW. Wanneer een bv failliet gaat, kunnen de
schuldeisers van de bv onbetaald blijven.
Op een bv zijn naast de speciale bv-bepalingen, ook andere wetsbepalingen van toepassing, namelijk de
artikelen 2:308-3331 BW, 2:334a- 2:334ii BW, 2:335-359 BW en de artikelen 2:360-446 BW. De bv wordt
geregeld door haar statuten. Deze zijn door de oprichters/aandeelhouders van de bv zelf opgesteld en
vastgesteld, artikel 2:177 BW. Zij liggen vervolgens ter inzage op het kantoor van het handelsregister,
artikel 2:180 BW. Een bv kan gebruikmaken van een gevolmachtigde waardoor artikel 3:60 BW
3
, overeenkomstig van toepassing is. Ook kan een bv een onrechtmatige daad plegen waardoor artikel 6:162
BW overeenkomstig van toepassing is. De bv moet bij notariële akte worden opgericht.
De wetgever heeft door middel van modernisering van het bv-recht, de bv als ondernemingsvorm
aantrekkelijker willen maken voor startende ondernemers door deze te vereenvoudigen en soepeler te
maken. Ondernemers kunnen op grond van het EU-vestigingsrecht vrijelijk gebruikmaken van
rechtsvormen die volgens het recht van een EU-lidstaat zijn opgericht, ook al verrichten zij uitsluitend
activiteiten in Nederland.
1.2 Nv
De rechtsvorm nv is voornamelijk geschikt voor grote ondernemingen. Grote ondernemingen maken vaak
gebruik voor het aantrekken van vermogen van de diensten van de effectenbeurs Euronext Amsterdam.
Via deze beurs kan een nv aandelen doen verhandelen. Dit kan alleen als de desbetreffende nv een
beursnotering heeft. Het minimumkapitaal voor een nv bedraagt 45.000 euro, artikel 2:67 lid 2 BW. Een
nv kent een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal, artikel 2:64 BW. Daarmee wijkt de nv af van
de bv. Net als de bv is de nv een kapitaalassociatie en de aandelen vervullen dezelfde functies als bij een
bv.
Bij een nv behoeven de aandelen niet op naam te luiden, maar mag deze ook aan toonder worden
uitgegeven = aandelen waarvan het eigendomsbewijs wordt uitgegeven in certificaten. De bezitter van dat
bewijsstuk is ook de eigenaar van de aandelen en kan derhalve de statutaire rechten ervan uitoefenen.
Deze aandelen staan dus niet op naam en kunnen eenvoudig aan derden doorgegeven worden. De
aandeelhouders worden niet geregistreerd. Een nv mag wel aandelen op naam uitgeven, artikel 2:82 BW.
Op de nv zijn specifieke nv-bepalingen van toepassing. Daarnaast gelden de meeste bv-bepalingen ook
voor de nv. De nv moet bij notariële akte worden opgericht.
1.3 De maatschap en de vennootschap onder firma
De maatschap is een obligatoire, wederkerige overeenkomst tot samenwerking van twee of meer
personen. Een obligatoire overeenkomst is een overeenkomst die ervoor zorgt dat verbintenissen
ontstaan, bijvoorbeeld met de verplichting om een goed te leveren aan iemand anders. Het sluiten van
zo’n overeenkomst is in beginsel vormvrij. De maatschap behoeft niet bij notariële akte te worden
opgericht. De maatschap is gericht op het door middel van samenwerking behalen van
vermogensrechtelijk voordeel dat aan de vennoten ten goede komt. Het heeft dus net als de nv en de bv
een winstverdelingsdoel. Bij maatschap wil men samenwerken voor gemeenschappelijke rekening tot een
gemeenschappelijk doel. De samenwerking in het kader van de maatschap zal onder meer inhouden dat
de opbrengsten die met de gezamenlijke verrichte activiteiten worden behaald, die volgens een in de
maatschapsovereenkomst opgenomen verdeelsleutel over de vennoten wordt verdeeld. Ieder der
vennoten is daarbij gehouden iets in te brengen. Deze inbreng kan een gebouw/stuk grond of arbeid zijn.
De maatschap is geregeld in titel 9 van boek 7A BW. Als een maatschap onder gemeenschappelijke naam,
onder één naam een onderneming of een bedrijf uitoefent (firma) gelden ook de artikelen 16 tot en met
34 K (wetboek van Koophandel). De maatschap wordt dan een vof genoemd.
De vof kent hoofdelijke verbondenheid van de vennoten voor verbintenissen, terwijl voor de gewone
maatschap een minder streng aansprakelijkheidsregime geldt: de maten zijn voor gelijke delen
aansprakelijk voor de verbintenissen van de maatschap, artikel 7a:1680 BW.
De vennoten dienen op voet van gelijkheid samen te werken. Zo mag een vennoot niet in een positie van
ondergeschiktheid verkeren ten opzichte van een andere vennoot want dat zou veeleer op het bestaan
4
