Brein en Omgeving: De Eerste 1001 dagen van de Ontwikkeling van een Kind
Hoorcollege 9 - Suboptimale Ontwikkeling Perinatale Biologische Risicofactoren
Brein en Omgeving
- Brein (nature):
o Hersenen – biologische processen = genetisch, hormonaal en chemisch
o Verstand en gevoel - psychologische processen = waarneming, denken, voelen en
evalueren, ervaringen, hechting
- Omgeving (nurture):
o Geografische en fysieke omgeving = land en klimatologische omstandigheden,
woonomstandigheden, faciliteiten
o Sociale, maatschappelijke en economische omgeving = ouders, familie, vrienden,
school, levensstijl ouders, opvoeding, sociale-politieke en religieuze
omstandigheden, welvaart
o Biologische omgeving (m’n tijdens zwangerschap); voeding, middelengebruik,
chemische vervuiling
o omgevingen waarin we opgroeien
- Deze zijn allemaal in interactie met elkaar. Voortdurende informatie uitwisseling en
wederzijdse beïnvloeding tussen al deze elementen: focus, timing in ontwikkeling,
dosis/ernst
Welke factoren zorgen ervoor dat je als individu ontwikkelt?
- Biological processes:
o Genetic, hormonal, metabolic, maturation, growth, especially brain development
(groei en vorming van je brein)
- Environment:
o Biological environment: food, pollution
o Geographic and physical surroundings = country, climate, housing, facilities
o Economic circumstances = welfare, social-political opportunities
o Social environment: parents, family, friends, school, parental life style, religion,
education
- Psychological processes:
o Cognitions, feelings and emotions = perception, reasoning, experiences,
representations (attachment quality)
Hierin spleen ervaringen uit je leven een grote rol
- Continuous exchange and reciprocal interaction between all these elements: variation in
focus, in timing in relation to age and development, in dose and in severity
- Eerste hechtingservaringen betekenen veel voor je
ontwikkeling (van oa psychologische processen)
Our big friend Bronfenbrenner
- Microsysteem: het kind
- Mesosystem: school/ouders/verzorgers
- Exosysteem: bredere familie/community
(welvaart/oorlog)/voorzieningen
- Macrosysteem: social/cultureel politiek
- Chronosysteem: veranderingen over tijd
,Complex: Individuals, families, generations – within their partially similar contexts. Deels genetisch
hetzelfde, maar groeien verschillend op.
Developmental problems are seen more often in the context of risk factors
- Wat is normaal, wanneer zijn er problemen?
- Perinatal Risk factors = risk factors that are especially important in relation to the beginning
of life
o conception, pregnancy, birth, neonatal period (= eerste maand na geboorte)
Perinatale risico-factoren
- Perinatale risico-factoren = Factoren rond geboorte die kans op ontwikkelingsproblemen
verhogen
- Timing: wanneer zich risico-factoren en processen voordoen tijdens de zwangerschap en
geboorte en de neonatale periode is van belang
- Focus: waar praten we precies over? Alle biologische en psychologische processen zijn in
deze periode van belang voor de verdere ontwikkeling!
- Ontwikkelingsproblemen: alle ontwikkelingsuitkomsten van een peuter, kleuter, schoolkind,
puber, adolescent, volwassene die samenhang laten zien met perinatale risico factoren zijn
van belang
Perinatale risico factoren: opzet college
- Eigen ervaringen met onderzoek naar kinderen met allerlei perinatale risicofactoren
- Structuur: waar moet je op letten bij onderzoeksopzet en -resultaten
o Van Baar, A.L. & van Hout, M. (2016).
- Focus op een factor: vroeggeboorte en ontwikkelingsuitkomsten
o O’Nions, E., Wolke,D., Johnson, S. & Kennedy, E. (2021).
- Focus op processen, mechanismen: vroeggeboorte en stress
o Lammertink, F., Vinkers, C. H., Tataranno, M. L., & Benders, M. J. N. L. (2021 ).
- Kennis overdracht en inzicht in toepassingsmogelijkheden van deze kennis
Prenatale blootstelling aan giftige stoffen kan ernstige consequenties hebben voor de
hersenontwikkeling van het kind (Van Baar, A.L. & van Hout, M. (2016)).
- Omgevingsfactoren (biologische omgeving)
- Genotsmiddelen: nicotine, alcohol, drugs (heroïne, methadon, cocaïne)
- Medicatie: anti-epileptica (verschillende vormen) (ook ant-depressiva; antidiabetica)
- Blootstelling door onbewust contact (huisvesting, beroep, voeding): organische
oplosmiddelen (tolueen, polychloorbifenylen = PCBs), pesticiden, of zware metalen (lood,
cadmium, kwik)
o PFAS = poly- en perfluoralkylstoffen = door de mens gemaakte stoffen die een risico
vormen voor de gezondheid van mensen en het milieu.
Bv: PFOS perfluoroctaansulfonaten (perfluoroctaansulfonaten) en PFOA
perfluoro octanoic acid (perfluoroctaanzuur) en GenX-stoffen.
Komen niet vanzelf in de natuur voor
Schadelijkheid PFOS; PFOA en GenX stoffen (RIVM website)
- Niet of nauwelijks afbreken in het milieu (ze zijn persistent)
o Het worden er steeds meer
, - Schadelijke effecten kunnen geven in mensen en het milieu (ze zijn toxisch)
- Zich gemakkelijk en snel verspreiden in het milieu (ze zijn mobiel) en/of ophopen in het
menselijk lichaam, in dieren en planten (ze zijn bioaccumulerend)
- Van PFOA is bekend dat het schadelijke effecten kan hebben op het immuunsysteem en op
de voortplanting en ontwikkeling van het ongeboren kind. Het is mogelijk kankerverwekkend
en schadelijk voor de natuur.
o Minder goede zwangerschap en voortplanting
- De precieze eigenschappen verschillen per specifieke PFAS. De ene PFAS verspreidt zich
bijvoorbeeld sneller of is schadelijker dan de andere PFAS. Ook zijn er heel veel PFAS waar
nog weinig over bekend is. Van deze PFAS is dus niet duidelijk of ze ongewenste
eigenschappen hebben. We weten wel dat veel PFAS niet of nauwelijks afbreken in het
milieu.
o Zitten bv Tefal pannen anti aanbaklaag, in regenjassen om ze waterafstotend te
maken, blusmiddelen (blusmiddel in grond na blus water via vissen wij eten
vissen). Ook via lucht, drinkwater, landbouwproducten
-
Perinatal risk?
- Yes: through indirect effects
o Preeclampsia, high blood pressure -> short gestation
o Lower birth weight -> vulnerable brain
o Risk factors accumulate: lower SES, less optimal housing, less optimal food etc.
Dus verschillende risicofactoren komen bij elkaar samen. Bv moestuin als je
weinig geld hebt, zitten op minder gunstige locaties (bv langs de snelweg),
huizen en voeding van slechte kwaliteit.
Perinatal risk factors for developmental problems
- Factors related to the environment
o Environmentally hazardous substances: PFAS, Lead
- Factors related to the pregnancy and the parents
o Health/Disease: medicatie nodig
o Life style/behavior: smoking, drugs
o Stress; anxiety and depressive complaints
- Factors related to the child: foetal, birth or neonatal problems
o Preterm birth
o Low birth weight
o Aanleg voor bepaalde syndromen, bv Congenital syndroms
,
