Geschiedenis SE2
SE-stof: HC1 §1 t/m 3, H4: alleen KA’s die passen bij HC1.1, H5 en H6
Historische context Steden en burgers in de Lage Landen 1050 – 1700
Paragraaf 1: Opbloei van handel en nijverheid in Vlaanderen (+ 4.1 Opbloei en macht
van de stad) 1050 – 1300
13. De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch urbane
samenleving.
14. De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.
Wat maakte de opkomst van een stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten mogelijk? (1050-1302)
Voedselproductie omhoog
- Regio Vlaanderen (Brugge, Gent en Atrecht)
1. Ontginningen en inpoldering: Bossen en moerrassen > akkerbouw en veeteelt
2. Van tweeslag- naar drieslagstelsel
3. Betere techniek zoals betere ploeg
- Bevolking verviervoudigd
- Edelen en kloosters deden de ontginningen voor productie, meer voor zichzelf.
- Ook Brabant en later Holland en Zeeland.
- Ook kwamen er ontginningen in Engeland doordat Vlaamse edelen waren
meegekomen naar Engeland en Willem de Veroveraar haalde de Vlaamse boeren
over om ontginningen te doen in Engeland.
- Later stichtte Willem nieuwe steden op strategische plaatsen om handel en
nijverheid te bevorderen en een politiek-militair motief: bestuur en belasting.
Steden, ambachten en geldeconomie
Landbouwopbrengst stijgt > overschot > steden groeien > specialisatie:
ambachtslieden en nijverheid > handel > monetaire economie: economie met geld in
plaats van producten
Landbouwsamenleving naar een landbouwstedelijke samenleving
Landbouwsamenleving > landbouwopbrengst stijgt > steden groeien > specialisatie:
ambachtslieden en nijverheid > handel > Landbouwstedelijke samenleving
Betrokkenen bij de verstedelijking
- Van landbouwsamenleving naar landbouwstedelijk, wie wil wat?
- Adel, baas van gebieden, juichte steden toe > konden meer belastingen innen bij
rijke stedelingen dan bij horigen.
- Horigen, gebonden aan adel (belastingen en bezit van de gebieden van de steden),
kregen meer vrijheden:
1. Vluchtte naar de stad voor meer ontplooiingskansen, kregen daar bescherming als
aspirant-poorters. Na een jaar en een dag in de stad waren deze horigen nu
poorters: legale inwoners van de stad. Dit was gunstig voor de groei van de stad
en voor de belastinginkomsten van de adel.
2. Horigen op het platteland kregen meer rechten om hen daar te houden.
*mogelijke vraag: relatie tot hofstelsel
Ontstaan stadsrechten en privileges
, - De relatie tussen stedelingen en de adel was ingewikkeld.
- Steden waren gunstig voor de belastinginkomsten
- Maar de adel wilde niet te veel macht geven aan de steden
- Toen ontstonden stadsrechten en privileges in ruil voor belasting:
- Gevluchte horigen beschermen tegen adellijke heren.
- Een stadsmuur bouwen
- Invloed op het bestuur en rechtspraak
Groei van Atrecht (bisschopsstad)
- Ligging: vruchtbaar gebied, wegen uit Romeinse tijd, rivieren met goede
verbinding.
- Abdij en ontginningen.
- Aspirant-poorters aantrekken door stuk grond te geven.
Bonum commune
- Alle poorters voelen zich samen verantwoordelijk voor welzijn en welvaart (je
schaadt het bonum commune, tegenwerken tegen de welvaart en welzijn van de
stad)
- Vanaf de 12e eeuw, vaak in ruil voor belasting aan de graaf:
- Juridische bescherming van de vrijheid
- Wetten die handel en nijverheid moesten beschermen
- Militaire organisaties en stadsmuren
- Invloed van de poorters op bestuur en rechtspraak > Schepenen zijn de bestuurders
van de stad, spraken recht en beheerden financiën en werden aangesteld door de
graaf.
Atrecht: Handel en Hanze
- De graaf van Vlaanderen garandeerde een marktvrede en strenge rechtspraak
- Eerst lokaal, later interregionale handel op jaarmarkten: Frankrijk, Duitsland,
Spanje, Genua, Florence etc.
- Koopliedengilden: samenwerkingsverbanden tussen mensen met hetzelfde beroep.
- Hanze (van Zeventien Steden): samenwerking voor bescherming van goederen en
bijvoorbeeld juridische hulp. (Handelsvoorrechten, geen invoertarieven betalen
voor verkoop in andere landen van de Hanze)
Sociale groepen in Atrecht:
1. Patriciaat: families die vele generaties rijk waren en ze gedroegen zich/waren als
een soort adel voor de stad, de enige die schepenen konden worden en controle
over de gilden.
2. Rijke nieuwkomers: zijn sinds kort rijk door handel, ontevreden over dat ze geen
schepenen konden worden
3. Gilden: organisaties van mensen met hetzelfde beroep, hoge kwaliteit door
keurmerken, waren hecht, kwamen bij elkaar bij belangrijke gebeurtenissen en
zorgden voor elkaar, stadsbestuur in handen door leningen aan edellieden.
4. Arbeiders: vaak ongeschoold en dag tot dag werk.
- Alles buiten het patriciaat vormen het gemeen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ashleyreuneker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
