Samenvatting anatomie & fysiologie leerdoelen kennistoets OWE 3
Wat is de route waarlangs je voeding passeert van begin tot einde?
Cavum oris (mondholte)
Farynx (keelholte)
Oesofagus (slokdarm)
Ventriculus/Gaster (maag)
Intestinum tenue (dunne darm)
Duodenum (twaalfvingerige darm, gedeelte van dunne darm)
Jejunum (nuchtere darm, gedeelte van dunne darm)
Ileum (kronkeldarm, gedeelte van dunne darm)
Intestinum crassum (dikke darm)
Caecum (blinde darm, gedeelte van dikke darm)
Colon ascendens (opstijgend deel karteldarm, gedeelte van dikke darm)
Colon transversum (dwarse dele karteldarm, gedeelte van dikke darm)
Colon descendens (afdalend deel karteldarm, gedeelte van dikke darm)
Colon sigmoideum (S-vormig deel karteldarm, gedeelte van dikke darm)
Rectum (endeldarm, gedeelte van dikke darm)
Ampulla recti (bovenste gedeelte van rectum)
Anus
Wat zijn de verschillende functies van het spijsverteringskanaal?
- Opname van voedsel uit het uitwendige milieu (eten en drinken)
- Mechanische verkleining en menging van het voedsel (kauwen en kneden)
- Chemische bewerking door enzymen (vertering)
- Vervoer van voedsel door het spijsverteringskanaal (peristaltiek)
- Overdracht van voedingsstoffen aan het bloed (resorptie)
- Uitscheiding van onverteerde en onverteerbare stoffen (ontlasting)
Wat is de algemene bouw van het maagdarmkanaal?
Van binnen naar buiten gezien bestaat de wand uit 4
lagen:
1. Mucosa (nummer 1 op de afbeelding)
2. Submucosa (nummer 4 op de afbeelding)
3. Muscularis (nummer 5 op de afbeelding
4. Serosa (nummer 8 op de afbeelding)
De mucosa bestaat uit slijmvlies, waartussen veel slijm
producerende cellen liggen, maar ook kliercellen en/of
afvoerbuizen van klieren die spijsverteringssappen
uitscheiden. Hieronder ligt het lamina propria mucosae,
een laag losmazig bindweefsel. Daaraan grenst de muscularis mucosae, een dun laagje
gladspierweefsel. Als deze samentrekken worden er klierproducten afgegeven aan het
lumen. In de submucosa liggen bloedvaten, lymfevaten, lymfatisch weefsel en zenuwen. Ook
liggen er grotere klieren van de mucosa. Het spiergedeelte van de wand het muscularis,
hierin liggen lengte- en kringspieren, deze zorgen samen voor de peristaltiek. De serosa is
het viscerale blad van het buikvlies.
1
,Wat is de functie van de mondholte en de oesophagus?
Mondholte (cavum oris)
- Keuren van voedsel door de smaak-, tast- en temperatuursensoren
- Verkleining van de voedseldeeltjes door kauwen en malen met de gebitselementen
- Vermenging van het voedsel met speeksel
- Enzymatische afbraak van koolhydraten door ptyaline in het speeksel
- Afweer door antibacteriële stoffen in het speeksel
- Inslikken van de voedselbrok
- Van belang bij spreken
Oesophagus (slokdarm)
- Het transport van voedsel van de keelholte naar de maag, door middel van
peristaltiek
Wat is de functie en de anatomie van de maag?
Functie
- Tijdelijke opslag van voedsel
- Kneden en vermengen van het voedsel met maagsap
- Vertering van eiwitten door het enzym pepsine, dat optimaal werkt in een zure
omgeving (pH = 1,5)
- Afweer van het lichaam doordat veel ziekteverwekkers door het zure maagsap
worden gedood
Anatomie
In de maag zijn 5 delen te onderscheiden:
1. Cardia (maagingang, nummer 3)
2. Fundus (maagkoepel, nummer 4)
3. Corpus (maaglichaam, nummer 6)
4. Pars pylorica of antrum (maaguitgang,
nummer 7)
5. Pylorus (maagportier, nummer 8)
In de fundus kan gas zitten. Wanneer de gasbel
zo groot wordt dat hij onder het niveau van de
cardia zit, kan de gastro-oesofageale sfincter
openen, waardoor gas uit de maag ontsnapt
(boeren of oprispen). In de pylorus bevindt zich
de m. sphincter pylori, een kringspier die de
maag afsluit van het duodenum
(twaalfvingerige darm).
In het epitheel van de maagcellen liggen drie soorten kliercellen:
1. Halscellen: deze produceren slijm
2. Maagwandcellen: deze produceren zoutzuur en intrinsieke factor
3. Hoofdcellen: deze produceren pepsinogeen, de voorloper van pepsine
2
,De muscularis is opgebouwd uit drie lagen in plaats van de normale twee lagen. Er is ook een
binnenste, schuin verlopende spierlaag van glad spierweefsel. Dit zorgt ervoor dat de
maaginhoud nog beter door elkaar gehusseld kan worden.
Wat is de functie van het maagsap?
Samenstelling
Maagsap bestaat uit vier verschillende stoffen:
1. De hoofdcellen produceren pepsinogeen, het niet-actieve voorstadium van pepsine.
Werd pepsine geproduceerd, dan zouden de epitheelcellen van de maag ook worden
afgebroken.
2. Zoutzuur is ook aanwezig en heeft verschillende functies. Het zet pepsinogeen om in
pepsine en het verlaagt de zuurgraad van de voedselbrij, waardoor pepsine optimaal
werkt. Het zuur denatureert de eiwitten zelf ook al, waardoor de pepsine nog beter
kan werken. Ook lost zoutzuur kalk- en collageenhoudende voedseldeeltjes
gedeeltelijk op. Ook doodt zoutzuur veel bacteriën
3. Intrinsieke factor is nodig om vitamine B12 op te nemen in het bloed. Zonder de
intrinsieke factor verlaat de vitamine ongebruikt het lichaam.
4. Slijm zorgt voor een bedekking van de maagwand van ongeveer 1 tot 2 millimeter,
waardoor pepsine en zoutzuur niet de maagwand kunnen aantasten. Ook voorkomt
het slijm dat voedsel recht langs de wand schuurt en beschadigingen veroorzaakt.
Regulering
Neuraal: door voedsel te zien, te ruiken, te proeven of door er alleen maar aan te denken,
zorgt voor een verhoogde maagsapafscheiding. Aftakkingen van de n. vagus, zijn
verantwoordelijk voor de activering van de maagsapklieren.
Hormonaal: als voedsel in contact komt met de maagwand gaan bepaalde cellen van het
pars pylorica het hormoon gastrine (maaghormoon) produceren. Het hormoon komt in het
bloed om vervolgens de maag te bereiken. Hier stimuleert het de maagsapklieren tot extra
productie. Wanneer de maag leeg begint te raken en de zuurgraad lager wordt, neemt de
gastrineproductie af.
Legen van de maag
Nadat het eerste gedeelte chymus (dunne spijsbrij uit de maag) via de pylorus is doorgelaten
naar het duodenum, sluit de m. sphincter pylori reflectorisch; de pylorusreflex. De prikkel
voor de pylorusreflex is het contact van de zure chymus met de duodenumwand. Cellen in
de duodenum wand worden geprikkeld om prosecretine te maken. Onder invloed van
zoutzuur wordt dit omgezet in secretine. Dit hormoon komt via het bloed in de alvleesklier
(pancreas) terecht, waar het vooral de secretie van natriumbicarbonaat (NaHCO 3) stimuleert.
Dit is van belang bij de neutralisatie van de chymus. Op het moment dat de pH van de
chymus ongeveer 8 is, komt er een nieuwe lading chymus vrij. Hier is de prikkel voor het
openen van de pylorus dus de hoge pH.
3
, Wat is de functie en anatomie van het duodenum?
Functie
De duodenum (twaalfvingerige darm) is onderdeel van de intestinum tenue (dunne darm). In
het duodenum wordt de zure chymus uit de maag geneutraliseerd door enzymen uit de
alvleesklier en de galblaas. Ook is een belangrijke functie het opnemen van voedingsstoffen.
Anatomie
De twaalfvingerige darm ontleent zijn naam aan zijn lengte van twaalf vingerbreedten (20 –
25 cm). in de binnenbocht van het duodenum ligt de kop van de pancreas (alvleesklier). Op
die hoogte ligt in de darmwand de papil van Vater, de gemeenschappelijke uitmonding van
de ductus pancreaticus (alvleesklierbuis) en de ductus choledochus (galbuis).
Wat is de functie en anatomie van de pancreas?
Functie
De pancreas maakt pancreassap aan die bijdragen aan de spijsvertering. Als producent van
verteringssappen is de alvleesklier dus een exocriene klier. Het sap bestaat uit de volgende
onderdelen:
1. Slijm: beschermt de darmwand tegen zoutzuur en inwerking van enzymen
2. Natriumbicarbonaat: neutraliseert de zure chymus uit de maag
3. Amylase: enzym dat resterende polysachariden omzet in disachariden
4. Lipase: enzym dat vetten in glycerol en vetzuren splitst. Wordt ondersteund door
galzure zouten en gal. Galzure zouten zorgen ervoor dat vetdruppels uit elkaar vallen
(=emulgatie) en creëren zo een oppervlaktevergroting
5. Trypsinogeen: niet-werkzame voorstadium van het enzym trypsine. In darmlumen
wordt trypsinogeen omgezet in trypsine, onder invloed van enterokinase. Daarna
zorgt trypsine zelf ook voor de omzetting naar trypsine. Het zet grotere polypeptiden
om naar kleinere polypeptiden
6. Proteasen: verschillende andere voorstadia van proteasen. Deze worden pas
geactiveerd in het darmlumen,
anders zouden ze de wand van
de alvleesklier afbreken.
Anatomie
Het is een trosvormige klier met een
langgerekte vorm. Het orgaan is 15 tot
20 centimeter lang en ligt achter de
maag. De staart reikt tot vlak bij de
milt, het lichaam (middenstuk) ligt
achter de maag en de kop (iets breder
dan de rest) vult de bocht van het
duodenum. In het midden loopt de
ductus pancreaticus (pancreasbuis) die
pancreassap vanuit de kliertrossen
aangeleverd krijgt en in de richting van het duodenum vervoert. Vlak voor het einde mondt
de ductus choledochus hierin uit. Samen eindigen deze in de bocht van het duodenum, en
komen ze via de papil van Vater in het darmlumen terecht.
4
