Samenvatting
Samenvatting De bestuurlijke kaart van Nederland, Startseminar Bestuurskunde en Openbaar Bestuur.
- Instelling
- Tilburg University (UVT)
Duidelijke samenvatting in begrijpelijke taal.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 37 pagina's
Voorbeeld 4 van de 37 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
1 beoordeling
Door: charydienne • 2 maanden geleden
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting bestuurlijke kaart van NederlandHoofdstuk 1
Wat is het openbaar bestuur?: het openbaar bestuur is het geheel van organisaties en
activiteiten die primair zijn gericht op de besturing van de maatschappij.
Juridisch gezien behoren alle organisaties met een publiekrechtelijke grondslag tot het
openbaar bestuur. Met publiekrechtelijke grondslag wordt bedoeld dat het bestaan van een
organisatie wettelijk vastgelegd is, bijvoorbeeld een gemeente.
Private organisaties behartigen een deelbelang, van bijvoorbeeld de aandeelhouders
of de leden.
Publieke organisaties richten zich op het algemeen belang, zoals goede zorg,
onderwijs, huisvesting ect.
In veel gevallen is een publieke taak vastgelegd in de wet, maar dat hoeft niet.
Maatschappelijk middenveld: Naast de overheid verricht een breed veld van
maatschappelijke instellingen publieke taken. Soms worden deze instellingen gefinancierd uit
belastingopbrengsten of premieheffingen. Bijvoorbeeld: ziekenhuizen en culturele
stichtingen. De organisaties die hier deel van uitmaken, hebben geen winstoogmerk. Zij zijn
onderdeel van de private sector, die ook commerciële bedrijven omvat. Het gaat hier om
bedrijven die van grote invloed zijn op het functioneren van het openbaar bestuur in
Nederland.
Kenmerken Nederlands openbaar bestuur:
Nederland is een constitutionele monarchie: koning is staatshoofd.
Nederland is een rechtsstaat: overheidshandelen is onderworpen aan de regels van
het recht, legaliteitsbeginsel: overheid mag alleen handelen op grond van wettelijke
bevoegdheden.
(gedeeltelijke) scheiding der machten: wetgevende, de uitvoerende en de
rechtsprekende macht in sterkte mate onafhankelijk van elkaar zijn en elkaar
controleren.
Scheiding van kerk en staat: er is geen staatskerk meer.
Parlementair stelsel: de bevolking rechtstreeks het hoogste besluitvormende orgaan
kiest, de tweede kamer. De regering is verantwoording schuldig aan de tweede
kamer.
Ministeriële verantwoordelijkheid: is een steunpunt van een parlementair stelsel.
De ministers zijn verantwoordelijk, ook voor het optreden van het staatshoofd en voor
het doen en laten van de rijksambtenaren.
Vertrouwensregel: is een steunpunt van een parlementair stelsel. Ministers worden
geacht af te treden zodra zij het vertrouwen van de volksvertegenwoordiging hebben
verloren.
Parlementaire stelsel is dualistisch: de volksvertegenwoordiging is onafhankelijk van
de regering en ministers. Regering en ministers kunnen geen deel uitmaken van de
Staten-Generaal. Er is een duidelijke scheiding tussen kabinet en parlement.
De Nederlandse bevolking kiest geen bestuurders: gemeenteraden worden
benoemd door de wethouders, provinciale staten door de gedeputeerden. De koning
benoemt de ministers, burgemeesters en commissarissen.
, Evenredige vertegenwoordiging: het aantal zetsels voor een partij is in
overeenstemming met de aanhang van die partij onder de bevolking.
Gedecentraliseerde eenheidsstaat: rijksoverheid kan zaken aan lagere overheden
opleggen. Ook zijn er taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden overgedragen
aan lagere overheden.
Constitutioneel hof: onafhankelijke rechtelijke instantie (rechter) die wetten toetst
aan de grondwet, constitutionele toetsing.
Juryrechtspraak: in Nederland maken we geen gebruik van een jury. In Nederland
blijft de rechtsspraak het exclusieve domein van onafhankelijke en deskundige
rechters.
Functioneel bestuur: bestuursorganen (die niet behoren tot het rijk, provincie en
gemeente) hebben een beperkt wettelijk vastgelegd takenpakket. Bijvoorbeeld een
waterschap.
Niet alle kenmerken van een openbaar bestuur zijn terug te vinden in de wet, maar zijn
langzaam in de praktijk ontstaan. Bijvoorbeeld de vertrouwensregel.
Het Nederlandse openbaar bestuur is als inclusief te typeren, dat wil zeggen dat door alle
formele en informele spelregels veel politieke besluiten pas genomen worden als er brede
steun voor bestaat onder de betrokken politieke actoren. De nadruk ligt met andere woorden
op de draagkracht in de besluitvorming.
De Nederlandse bestuursstijl is te karakteriseren met behulp van ‘zes co’s’:
1. Coalitie
2. Collegialiteit
3. Compromis
4. Consensus
5. Coöptatie
6. Coöperatie
Hoofdstuk 2
Wat is een staat?: Omschrijven we aan de hand van vier kenmerken.
1. Een specifiek grondgebied (territorium).
2. Er is een bevolking.
3. Er is een wettelijke ordening en er is een bestuurlijke organisatie die gezaghebbend
de wet- en regelgeving kan handhaven.
4. Een staat is erkend door andere staten.
De staat der Nederlanden: is een rechtspersoon. Dit houdt in dat de staat, net als een
individu, bevoegd is rechtshandelingen te verrichten. Bijvoorbeeld: de staat kan een
koopovereenkomst met een burger aangaan, een verdrag met een andere staat sluiten of
aan burgers belastingaanslagen opleggen.
Koninkrijk der Nederlanden: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten maken hier deel
vanuit. Hieruit blijkt dat een staat niet uit een aaneengesloten territorium hoeft te bestaan.
,De Nederlandse koning is staatshoofd van het gehele Koninkrijk der Nederlanden. In Aruba,
Curaçao en Sint Maarten wordt de koning vertegenwoordigd door de gouverneur; ieder land
heeft een eigen gouverneur. De regeringen van die drie landen benoemen elk één
gevolmachtigde minister, die namens de regering van zijn land optreedt.
De regering van het Koninkrijk (dus alle vier de landen samen) bestaat uit:
De koning
De raad van ministers (bestaat uit alle Nederlandse ministers, en drie gevolmachtigde
ministers)
De Raad behandeld zaken die de vier landen raken. De regering van het Koninkrijk oefent
samen met de Nederlandse Staten-Generaal de wetgevende macht uit.
Nederland is een constitutionele monarchie, dat houdt in dat de koning niet boven de wet
staat maar daaraan ondergeschikt is.
Parlementair stelsel: De kern van dit stelsel is dat de bevolking van 18 jaar en ouder haar
hoogste besluitvormende orgaan kiest → de tweede kamer.
Dit stelsel kent twee principes:
1. De koning is onschendbaar en zijn de ministers verantwoordelijk. Artikel 42 lid 2
Grondwet: regel van de ministeriële verantwoordelijkheid. Ministeriële
verantwoordelijkheid: de ministers zijn verantwoordelijk voor de handelingen en
uitingen van de leden van het Koninklijk Huis en voor het functioneren van het onder
hen vallende ambtelijke apparaat.
2. Vertrouwensregel: een kabinet moet het vertrouwen van een meerderheid in de
Tweede Kamer hebben. Dit geldt ook voor een individuele minister of
staatssecretaris. Het wantrouwen kan blijken uit een motie van wantrouw. Bij het
verlies van het vertrouwen zal het kabinet of de betrokken minister of staatssecretaris
moeten aftreden.
Rechtstaat: staat waarin het overheidshandelen is onderworpen aan de regels van het
recht. Een rechtstaat heeft de volgende kenmerken:
Al het overheidshandelen dient te zijn gebaseerd op bevoegdheden die zijn
vastgelegd in wetten. De overheid mag niet handelen naar willekeur.
Er moet sprake zijn van een machtenscheiding (trias politica). Volgens de trias
politica dient een staatsmacht te worden verdeeld over de wetgevende macht
(legislatieve), de uitvoerende macht (executieve) en de rechtsprekende macht
(jurisdictieve). Deze drie zijn onafhankelijk van elkaar en controleren elkaar
functioneren.
Let op!: Nederland voldoet hier niet volledig aan. Omdat de regering (executieve)
actief betrokken is bij de wetsvoorbereiding (legislatieve).
Het bestaan van vrije en geheime verkiezingen.
Het bestaan van grondrechten.
Het bestaan van vrije en onafhankelijke media (persvrijheid).
, Een gedecentraliseerde eenheidsstaat: Staatsorganisatie met verschillende
bestuurslagen, waarbij de relatie tussen de bestuurslagen berust op de samenhang van
autonomie, medebewind en toezicht.
Autonomie: gemeente en provincies hebben eigen bevoegdheden met betrekking op taken
op hun grondgebied (de ‘huishouding’). Zij kunnen zelfstanding en op eigen initiatief regels
vaststellen (autonome verordeningen) die alleen binnen hun rechtsgebied gelden. Hierdoor
is er sprake van rechtspluralisme : het naast elkaar staan van twee of meer normatieve
ordeningen. Zo kunnen de algemene plaatselijke verordeningen (APV’S) per gemeente
verschillen.
Medebewind: Het kan ook voorkomen dat gemeente en provincies regels opstellen in
opdracht van een hogere regeling. Bijvoorbeeld gemeenten zijn op grond van de Wet
ruimtelijke verordening verplicht om bestemmingsplannen op te stellen. De inhoud van de
regels is meestal vrij, maar ze moeten wel rekening houden met regels van een hogere orde.
- Autonomie en medebewind bepalen de decentralisatie in onze eenheidsstaat.
Toezicht: het principe van een eenheid is hierin uitgewerkt. De nationale overheid kan alle
besluiten van lagere overheden vernietigen wanneer die in strijd zijn met de wet of het
algemeen belang. De nationale overheid is zeer terughoudend met het vernietigen van
besluiten van lagere overheden. Maar de lagere overheden houden wel rekening met de
mogelijkheid dat de nationale overheid hun besluiten zal vernietigen. Dit zogenoemde
repressieve toezicht (toezicht achteraf, geen goedkeuring nodig) van het rijk heeft dus ook
een preventieve werking (probeert iets te voorkomen).
Indeling bestuurslagen:
- De rijksoverheid met twaalf ministeries. (Het Rijk)
- De provincies → is een territoriale indeling
- De gemeenten
Uit het voorgaande blijkt dat deze overheden afhankelijk van elkaar zijn en met elkaar
moeten samenwerken. Die samenwerking is om een groot aantal redenen nodig, drie
redenen zijn:
1. Samenwerking in de vorm van een duidelijke taakverdeling tussen de bestuurslagen
levert soms belangrijke voordelen op. Het defensiebeleid en het algemene fiscale en
inkomensbeleid is voorbehouden aan de rijksoverheid, dat is doelmatiger en
rechtvaardiger. Anders zou het namelijk kunnen zijn dat bijvoorbeeld iedere
gemeente een leger heeft of dat de ene gemeente veel meer inkomstenbelasting
vragen dan de andere.
2. Samenwerking is gewenst omdat lagere bestuurslagen, met name de gemeente,
vaak beter weten wat de problemen op lokaal niveau zijn en waaraan hun inwoners
behoefte hebben.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper loisvossen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 66579 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen
Laatst bekeken door jou
Tentamen (uitwerkingen) ·
Electronic Fetal Monitoring Practice Questions & Answers 2024 ( A+ GRADED 100% VERIFIED)
Tentamen (uitwerkingen) ·
Microbiology 242 Final Chamberlain University Nursing Verified Questions And Answers
Tentamen (uitwerkingen) ·
Security Final Exam Questions and Answers 100% Verified
