Week 4 – Ontwikkelingspsychologie (executieve
functies)
Executive/ Uitvoerende functies (EF’s)
= worden over het algemeen beschouwd als mentale processen waarmee gedachten en acties op
een doel kunnen worden gericht door het plannen, bewaken en beheersen van gedrag en emoties.
Deze cognitieve processen zijn essentieel voor effectief, creatief en sociaal adaptief gedrag
EF's zijn vaardigheden die essentieel zijn voor mentale en fysieke gezondheid; succes op
school en in het leven; en cognitieve, sociale en psychologische ontwikkeling
Executieve functies te onderscheiden van de concepten aandacht en metacognitie
Onmiskenbaar belangrijk voor het functioneren op school: ze maken het leren en presteren
makkelijker en efficiënter
Wat zijn executieve functies?
Verzameling essentiële cognitieve functies (denkfuncties) om doelgericht en sociaal aangepast
gedrag mogelijk te maken
In mindere of meerdere mate bewust ingezet bij bijna alles wat we doen
Belangrijke informatie in gedachte te houden, op de informatie te reflecteren in de context van
nieuwe situaties, oude manieren van reageren te onderdrukken en op een flexibele manier
nieuwe acties te overwegen
We kunnen EF niet zien. We zien wél het gedrag dat ermee samenhangt
Het is niet altijd gunstig om uitvoerende functies of Top-down controle uit te oefenen
We hebben laterale prefrontale cortex (EF's) nodig wanneer we iets nieuws leren
Gebruiken top-down controle niet of nauwelijks
1
, Conceptualisatie van executieve functies – 3 manieren
1. Basis versus hogere orde
Basis orde Hogere orde
Inhibitie/ remmende controle Planning en organisatie
= het vermogen om impulsen de baas te blijven = vooruitdenken
Cognitieve flexibiliteit Emotieregulatie
= hoe goed je met veranderingen om kan gaan = effectief omgaan met emoties
Werkgeheugen Gedragsevaluatie
= het vermogen om actief je geheugen te gebruiken – = inzicht hebben in eigen gedrag
wordt vaak in verband gebracht met het korte termijn Probleem oplossen
geheugen, maar dit is niet hetzelfde. Het werkgeheugen = een probleem (h)erkennen; plan maken voor
is het werken met de informatie daarvan. oplossing
.
2. Cool versus hot
Cool Hot
= puur relationele, cognitieve aspecten van EF = affectief-motivationele aspecten van EF
(basisfuncties) (emoties/motivatie speelt een rol; belangrijk wat de
instructies zijn)
cognitieve processen die doelgericht gedrag Hoe hogere emotionele intelligentie (EI), hoe hogere
ondersteunen onder relatief abstracte, de hot-executieve functies
gedecontextualiseerde, niet-emotionele
omstandigheden
.
3. Executieve functies worden op 2 manieren geplaatst
Het eenheidsperspectief De modulaire of componentweergave
= benadrukt gemeenschappelijke processen onder = benadrukt dissociabele EF-processen en
maatregelen van EF verschillende ontwikkelingspatronen voor elk proces
Er is substantieel bewijs om de eenheidsvisie te Voornamelijk gebaseerd op studies van volwassenen
ondersteunen: inclusief consistent hoge intercorrelaties en individuen met hersenletsel, veronderstelt de
tussen verschillende metingen van EF, vooral op modulaire visie dat EF kan worden gescheiden in
jongere leeftijden met een aanzienlijke ontwikkeling verschillende relatief onafhankelijke, functionele
van de EF tussen 3 en 6 jaar. modules.
Bovendien toonden enkele factoranalyse-onderzoeken Hoewel de unitaire of gemeenschappelijke
van EF bij kinderen in de voorschoolse leeftijd aan dat procesbenadering van EF als model voor jonge
EF grotendeels wordt gedefinieerd als een enkele kinderen veel steun heeft. er zijn aanwijzingen dat
cognitieve vaardigheid sommige componenten dissocieerbaar zijn. Inhibitie,
WM en cognitieve flexibiliteit blijken zich bijvoorbeeld
in verschillende trajecten te ontwikkelen
2
,Inhibitie
= het onderdrukken van een dominante of automatische reactie maar remming kan ook
interferentiecontrole, motorische controle gericht vergeten en emotionele controle omvatten
Lijkt niet uniform te zijn: onderliggende remmende processen
Selectieve aandacht is onder bepaalde omstandigheden minder efficiënt.
Met een afname van remming kan irrelevante informatie gemakkelijker WM binnenkomen, en
als het eenmaal binnenkomt, kan het zijn activering behouden. Als gevolg hiervan worden de
geheugentoegangssnelheden verlaagd.
Er zijn drie remmende functies:
1.) Toegangsfunctie
= die de toegang tot het werkgeheugen beperkt tot degenen die direct relevant zijn voor de
taak
2.) Verwijderingsfunctie
= verwijdert informatie uit het werkgeheugen die irrelevant of ongepast is of irrelevant
wordt door veranderingen in doelen of eisen.
3.) Beperkingsfunctie
= stopt de emissie van sterke reacties.
Responsinhibitie
= zelfbeheersing - weerstand bieden aan verleidingen en weerstand bieden aan impulsief handelen
Interferentiecontrole op het niveau van perceptie
= selectieve aandacht en cognitieve inhibitie;
Selectieve aandacht
= Stelt ons in staat om selectief aanwezig te zijn, ons te concentreren op wat we kiezen en de
aandacht voor andere stimuli te onderdrukken (cocktail party)
Cognitieve inhibitie
=overheersende mentale representaties onderdrukken. Dit omvat het weerstaan van
vreemde of ongewenste gedachten of herinneringen, waaronder opzettelijk vergeten,
weerstand bieden aan proactieve inmenging van eerder verkregen informatie.
Zelfbeheersing
= het aspect van remmende controle dat betrekking heeft op controle over iemands gedrag en
controle over iemands emoties in dienst van controle over iemands gedrag.
Zelfbeheersing gaat over:
het weerstaan van verleidingen en niet impulsief handelen
discipline
bevrediging uitstellen = jezelf laten afzien van een onmiddellijk plezier voor een grotere
beloning op een later tijdstip
Representatieve psychologische taken die worden gebruikt om remmende controle te beoordelen
Stroop-test
Uitstel-van-bevrediging-taken
=het plaatsen van een heerlijke snack voor jonge kinderen en hen vragen te wachten voordat
ze het nemen.
3
, Simon test
= voor Stimulus A links drukken; voor Stimulus B druk rechts. Er verschijnt slechts één
stimulus tegelijk; elke stimulus kan rechts of links verschijnen. Hoewel de locatie van de
stimulus niet relevant is, reageren mensen trager wanneer de stimulus verschijnt aan de kant
tegenover de bijbehorende respons (het Simon-effect, ruimtelijke onverenigbaarheid of
stimulus-respons-compatibiliteit genoemd), wat aangeeft dat we een overheersende neiging
hebben om te reageren op de dezelfde kant als een stimulus
Flanker test
= vereist selectieve aandacht; je moet letten op de centraal gepresenteerde stimulus en de
flankerende stimuli eromheen negeren. Wanneer de flankerende stimuli worden
toegewezen aan de tegenovergestelde respons van de centrale stimulus (incompatibele
proeven), reageren proefpersonen langzamer vanwege de noodzaak om top-down controle
uit te oefenen.
Ontwikkeling van remmende controle
Voor kinderen heel moeilijk
Blijft ontwikkelen gedurende de adolescentie
Lijkt vrij voorspellend te zijn voor de resultaten gedurende het hele leven
Remmende controle neemt merkbaar af tijdens normale veroudering
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper joycevries. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
