Samenvatting historische context hoofdstuk 3: Nederland
3.1 Een welvarende samenleving (1948-1978)
Leidende vraag:
Waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland
tussen 1948 en 1978?
Economische groei en de verzorgingsstaat
Na het einde van de Tweede Wereldoorlog keerde de verzuiling in Nederland weer terug. De
verzuilde organisaties zoals de katholieke KRO en de protestantse NCRV kwamen weer terug
en zo ook de politieke partijen zoals de KVP voor de katholieken en de PvdA van de
socialisten.
Maar er waren ook veranderingen in de politiek. In het interbellum werd Nederland
geregeerd door confessionele kabinetten, maar van 1946 tot 1958 waren rooms-rode
kabinetten met de KVP en de PvdA aan de macht.
Internationaal gezien veranderde er ook een boel voor Nederland. Zo was Nederland niet
meer neutraal, maar had het de kant van de VS gekozen in de Koude Oorlog. Zo werd
Nederland ook in 1949 bij oprichting van de NAVO een van de eerste leden. Vanaf 1952
werd Nederland ook lid van de Europese samenwerking in de EGKS.
Nederland kende een sterke economische groei van 1948 tot 1973. Dit was mede dankzij de
Marshallhulp vanuit Amerika. Na deze hulp ging de wederopbouw in Nederland snel en de
economie bleef maar in een ongekend tempo groeien. De maar blijvend groeiende
economie was mogelijk dankzij de industrialisatie in Nederland, ook speelde de economische
groei van Duitsland een rol. De handel met Duitsland werd groter en belangrijker dan ooit.
De rooms-rode kabinetten pasten onder leiding van PvdA-leider Willem Drees een geleide
loonpolitiek toe. De loonstijgingen werden beperkt, zodat Nederlandse producten
goedkoper waren dan producten uit andere landen.
De geleide loonpolitiek kwam tot een eind in de jaren 1960. Vanaf 1963 stegen de lonen
snel. Ook werd in 1959 het aardgasveld onder Groningen ontdekt. Mede dankzij deze
ontdekking werd Nederland een van de rijkste landen van Europa.
De toenemende welvaart werd gebruikt voor de uitbreiding van de verzorgingsstaat. Zo
kwam in 1952 de WW-uitkering (de werkloosheidsuitkering). En de AOW in 1957, waardoor
alle 65-plussers een vast basispensioen kregen. In 1963 volgde de bijstand, die ervoor zorgde
dat mensen zonder inkomen toch geld kregen. En in 1967 de WAO, voor mensen die door
ziekte of invaliditeit niet meer konden werken.
Bij de uitbreiding van de verzorgingsstaat werkte de overheid nauw samen met werkgevers
en vakbonden, die samen de sociale partners werden genoemd. Door hun intensieve
overleg kreeg de verzorgingsstaat een breed draagvlak in de samenleving. Het was een goed
voorbeeld van het poldermodel, het voeren van overleg gericht op overeenstemming.
, Maatschappelijke veranderingen
De welvaart in Nederland zorgde voor ingrijpende sociaal-culturele veranderingen.
Nederlanders werden gretige consumenten en kochten in 1960 hun eerste televisietoestel.
Ook gingen Nederlanders meer eten en drinken. In 1970 dronken Nederlanders gemiddeld
bijna twee keer zo veel als in 1960. Al deze consumptie werd bevorderd door de opkomst
van supermarkten.
In de jaren 1960 kochten veel Nederlanders hun eerste auto, waardoor de mobiliteit
toenam. Velen gingen voor het eerst op vakantie, dit kwam ook doordat mensen steeds
meer vrije tijd hadden.
Onder invloed van de welvaart kwam ook de ontzuiling op gang. Mensen kwamen
bijvoorbeeld door de tv in aanraking met andersdenkenden. Het geloof werd minder
belangrijk en mensen gingen minder naar de kerk. Ook ontstonden er radio- en tv-zenders
zoals Veronica en TROS die bijdroegen aan de ontzuiling in Nederland.
In de politiek sloeg ook de ontzuiling toe. Bij de verkiezingen van 1967 verloren de KVP en de
PvdA flink. Terwijl een nieuwe niet-verzuilde partij, D66, voor het eerst in de Tweede Kamer
kwam.
Jongeren en vrouwen
Na de oorlog werden er uitzonderlijk veel kinderen geboren. Door deze babyboom
(geboortegolf) groeide de bevolking enorm en waren er in de jaren 1960 veel jongeren. Deze
jongeren hadden meer geld en vrije tijd en volgden ook langer onderwijs dan de ouderen en
hierdoor ontstond er een aparte jongerencultuur.
Zo was Amerikaanse en Britse popmuziek erg belangrijk in deze subculturen.
Er ontstonden verschillende groepen jongeren. Zo had je de nozems. Dat waren stoer
geklede jongeren met vetkuiven en brommers die vanaf omstreeks 1955 in hun vrije tijd op
straat kwamen.
Ook ontstonden er jongerenbewegingen die kritisch waren over de maatschappij, deze
groep worden de provo’s genoemd. Ze eisten meer inspraak (medezeggenschap) binnen de
maatschappij en bespotten vaak het gezag de oudere generaties.
Vanaf 1967 kwamen ook de hippies tot stand, die zich op vredelievende en afwijkende
manieren afzetten tegen de consumptiemaatschappij en de heersende opvattingen.
Ook de positie van de vrouwen veranderde. In 1919 hadden de vrouwen met de eerste
feministische golf het vrouwenkiesrecht bereikt, maar daarna was de vrouwenemancipatie
tot stilstand gekomen. Doordat de confessionele partijen vanaf 1918 de meerderheid
hadden, bleven getrouwde vrouwen nog lang wettelijk handelingsonbekwaam. Dat
betekende dat ze zelf geen rechtsgeldige overeenkomsten mochten sluiten, zoals het
openen van een bankrekening.
Na 1945 gingen de confessionelen geleidelijk anders denken over de verhoudingen tussen
mannen en vrouwen. In 1956 slaagde een PvdA-minister er daardoor een eind te maken aan
de wettelijke handelingsonbekwaamheid van vrouwen. Hierdoor hadden mannen en
vrouwen voortaan gelijke rechten en plichten. Maar dat betekende nog niet dat vrouwen in
de praktijk ook gelijk waren.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sembeugelaar. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
