Samenvatting van het vak Biologische grondslagen: Neuropsychologie en psychofarmacologie (PB1212). Deze samenvatting bevat alle leerdoelen uit de cursus, waardoor deze een goede voorbereiding geeft op het tentamen.
Neuropsychologie
Thema 1: Introductie
Studietaak 1.1
De bijdrage van Franz Joseph Gall aan de ontwikkeling van de hedendaagse
neuropsychologie was de frenologie. Hiermee stelde hij dat er een groot aantal mentale
organen is, gelegen in de grijze schors van de hersenen, via een clinicoanatomische
methode.
Paul Broca stelde de ongelijkheid van de twee hersenhelften. Hij is ook bekend van het
gebied van Broca, wat zich voornamelijk richt op het produceren en uitspreken van
woorden.
Carl Wernicke stelde dat hersenen een instrument zijn waarin sensorische prikkels worden
gekoppeld aan motorische reacties. Hij is ook bekend van het gebied van Wernicke, wat zich
voornamelijk richt op het begrijpen en herkennen van woorden.
Aleksandr Luria beschreef de hersenen als een geheel, waarbij er één complex functioneel
systeem is met subsystemen ontstaan door interacties tijdens de ontwikkeling. Hij beschreef
de functionele architectuur van hersenen aan de hand van globale indelingen.
Interacterende functionele eenheden, die zijn gerelateerd aan
o Subcorticale gebieden (activatie); regulatie van waakzaamheid en aandacht
o Posterieure gebieden (input); cognitieve informatieverwerking
o Anterieure gebieden (output); organisatie van gedrag, waaronder planning,
regulatie en monitoring van doelgerichte activiteit
Hiërarchisch geordende niveaus van verwerking
o Primaire zone; projectiegebieden van zintuigen en motoriek
o Secundaire zone; verdere verwerking van en betekenisverlening aan
binnenkomende informatie en voorbereiding op motoriek
o Tertiaire zone; multimodale en cognitieve integratie en het vormen van
interventies, plannen en evalueren van eigen gedrag
Gedrag dat wel of niet gereguleerd wordt door taalprocessen, gerelateerd aan de
linker- en rechter hemisfeer
Studietaak 1.2
Er zijn een aantal typen vraagstellingen aan de orde binnen het wetenschappelijk gebied.
Klinisch neuropsychologische vraagstellingen, waaronder neuropsychologisch
diagnostisch onderzoek en experimentele tests. Beperkingen zijn kwaliteit van de
gebruikte tests, interpretatie van testscores, de testbatterij en missing values door
onafgeronde tests
Fundamentele vraagstellingen; beter begrip van de stoornis en gerelateerde
hersenstructuren
Bij subtractie wordt er onderscheid gemaakt tussen drie condities, namelijk een simpele
detectietaak, een go/no-go reactietijdtaak en een discriminatie-reactietijdtaak. Vervolgens
,worden scores op een simpelere conditie afgetrokken van een complexere conditie, waarbij
rekening wordt gehouden met andere processen die van invloed zijn op de simpele conditie
maar niet op de complexe conditie. Op deze manier kan een schatting worden gemaakt van
de tijd voor het maken van een keuze.
Bij enkelvoudige dissociatie is er sprake van uitval op taak A maar niet op taak B. Toch kan
het zijn dat een patiënt ook uitvalt op taak B, omdat dit samenhangt en complexer is dan
taak A. Een voorbeeld is lezen (taak A) en schrijven (taak B). Bij minder ernstige beschadiging
valt de patiënt dus uit op de complexe taak, terwijl de makkelijke taak nog wel gedaan kan
worden.
Bij dubbele dissociatie is er sprake van twee onafhankelijke cognitieve processen waarvan
aanvankelijk werd gedacht dat het om een samenhangend proces ging. Dit is het geval
wanneer de patiënt uitvalt op taak A en niet op taak B.
Binnen de neuropsychologie zijn een aantal onderzoeksdesigns kenmerkend.
Single-case studie; worden gebruikt om onderzoek te doen bij een individuele
patiënt. Uiteindelijk moeten ook deze studies binnen een algemeen verklarend kader
vallen
Longitudinaal onderzoek; patiënt wordt door de tijd heen gevolgd. Mogelijk zijn er
effecten van test-hertest
Crosssectioneel onderzoek; meting op één moment bij meerdere patiënten die
allemaal op een ander moment zijn in het ziekteproces
Studietaak 1.3
Een neuropsycholoog houdt zich bezig met neuropsychologische beelden en testmethoden,
diagnostiek en behandeling van hersenaandoeningen, neurologische en psychiatrische
ziektebeelden die storingen geven in de cognitieve functies, emoties en gedrag, en
wetenschappelijk onderzoek in verband met de werking van de hersenen in relatie tot
gedrag.
Binnen de neuropsychologische praktijk worden een aantal typen vraagstellingen
beantwoord. Bij een anamnese wordt informatie verzamelt bij de patiënt zelf over zaken als
klachten en het verloop hiervan, werk, opleiding en medicatiegebruik. Bij de
heteroanamnese worden dezelfde vragen gesteld, maar dan aan de naaste omgeving van de
patiënt.
Een neuropsychologisch onderzoek verloopt via de diagnostische cyclus. Bij elke stap kunnen
hypotheses worden bijgesteld of verworpen en niet altijd wordt de hele cyclus doorlopen.
Klachtenanalyse; anamnese en heteroanamnese
Probleemanalyse; testonderzoek
Diagnosestelling
Indicatiestelling
, Betrouwbaarheid geeft de nauwkeurigheid van een instrument aan en geeft aan of een test
op verschillende momenten en door verschillende onderzoekers hetzelfde resultaat geeft.
Dit kan worden weergegeven met de correlatiecoëfficiënt of Cohens kappa.
Validiteit geeft de geldigheid van een test aan.
Face validity; in hoeverre een test op het eerste gezicht lijkt te meten wat het
behoort te meten
Inhoudsvaliditeit; in hoeverre een test representatief is voor het onderwerp dat men
wil meten
Begripsvaliditeit of constructvaliditeit; in hoeverre de test een indicatie is van het
construct waarover men een uitspraak wil doen
Criteriumvaliditeit; in hoeverre kan de test een prestatie voorspellen op een extern
criterium
Ecologische validiteit; in hoeverre kan de test het functioneren van de patiënt
voorspellen in zijn eigen omgeving
Onderpresteren is een bijzondere stoorfactor waarbij de patiënt slechter presteert dan waar
hij eigenlijk toe in staat is. Dit staat een juiste diagnose in de weg, maar door gebruik van
symptoomvaliditeitstests kan onderpresteren worden opgespoord. Vaak wordt
gebruikgemaakt van het principe dat een test ogenschijnlijk moeilijk is en een cognitieve
functie lijkt te meten, terwijl deze in werkelijkheid zeer makkelijk is en een beroep doet op
mentale processen die bij vrijwel alle patiënten met hersenbeschadiging intact zijn. Een
prestatie onder het niveau van patiënten met hersenletsel is dan verdacht voor
onderpresteren.
Een neuropsycholoog moet geschoold zijn in een breed scala aan klinisch psychologische
behandeltechnieken, waarbij rekening wordt gehouden met de specifieke kenmerken van
patiënten met hersenletsel.
Herstel is een vooruitgang in het functioneren ten opzichte van het moment van hersenletsel
en kan zijn op neurologisch of psychologisch niveau. Herstel kan zich voordoen op
neurologisch niveau (directe symptomen) of op psychologisch niveau (indirecte
symptomen).
Er zijn twee modellen om neuropsychologische revalidatie te beschrijven.
Restauratieve model; richt zich door middel van gerichte training op het verbeteren
van de basale functies en daarmee op het stoornisniveau. Dit leidt tot herstel op
hersenniveau, ofwel neurologisch niveau. Hierbij wordt gebruik gemaakt van
functietraining, waarbij men door veel en hard oefenen de beschadigde functie
hoopt te stimuleren.
Compensatoire model; gaat er van uit dat de beschadiging onomkeerbaar is en dat
de gevolgen gecompenseerd moeten worden door het inzetten van de intacte
functies en mogelijkheden. Deze behandelmethoden richten zich niet op de stoornis
zelf, maar op het verminderen van de beperkingen in het dagelijkse leven, ofwel op
psychologisch niveau. Hierbij wordt gebruik gemaakt van vaardigheidstraining en
strategietraining.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Roosx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
