100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
Eerder door jou gezocht
Aardrijkskunde De Geo Havo 3 hoofdstuk 3. Zoek je nog een goede zelfgemaakte samenvatting? En die je kan helpen tot een goed cijfer? Probeer deze samenvatting!€5,09
Aardrijkskunde De Geo Havo 3 hoofdstuk 3. Zoek je nog een goede zelfgemaakte samenvatting? En die je kan helpen tot een goed cijfer? Probeer deze samenvatting!
De samenvatting is zelfgemaakt. Met informatie uit leerboek havo 3 versie 2022/2023 en met de basisboeknummers die ook zijn samengevat. De samenvatting gaat over hoofdstuk 3
Unieke ligging
► Chili is 4.500 km lang en gemiddeld 170 km breed.
● Chili kent vier seizoenen. De winter duurt van juni tot en met augustus en de zomer van
december tot en met februari. Dat komt doordat chili op het zuidelijk halfrond ligt.
● Door de uitgestrektheid van het land heeft Chili veel klimaten. In het noorden is het
kurkdroog. Daar ligt de Atacama, een bekende woestijn. Rond de hoofdstad Santiago is er
een mediterraan klimaat, droge zomers en milde winters met regen. Hoe meer je in Chili
naar het zuiden reist, hoe kouder en hoe natter het wordt. Hier heerst een gematigd
zeeklimaat dus in de zomer een wat drogere periode. In de Andes is er een
hooggebergteklimaat.
Droogte in Chili
► Het droge klimaat in het noordelijke deel van Chili wordt bepaald door drie factoren.
1. Subtropisch hogedrukgebied voor de kust
● Tussen de 25 en 45° Z.B. ligt voor de kust van Chili een hogedrukgebied. Bij dit
subtropische maximum stroomt de lucht aan het aardoppervlak weg. Deze lucht wordt
vervangen door dalende lucht die kouder is. De dalende lucht wordt warmer, zet uit en kan
meer waterdamp bevatten. Eventuele bewolking lost waardoor het droger wordt.
2. de Humboldtstroom
● Voor de kust van Chili stroomt een zeestroom. Deze komt van de Zuidpool en is koud. De
stroom volgt de trog in de oceaanbodem, die is ontstaan door de Nazcaplaat wegduikt onder
de Zuid-Amerikaanse. De zeestroom koelt de lucht die langs de westkust stroomt. Het koude
water verdampt bijna niet en er wordt boven de oceaan dus geen regen gevormd.
3. het Andesgebergte
● In het noorden van Chili houdt het Andesgebergte oceaanlucht uit het oosten tegen. Er
ontstaan stuwingsregens aan de oostkant van de Andes, terwijl Chili in de regenschaduw
van dat gebergte ligt.
■ Ten zuiden van 40° Z.B. overheersen de aanlandige westenwinden. Ze brengen
stuwingsregens aan de westkant van de Andes.
El Niño
► De koude zeestroom bevat veel zuurstof en daardoor veel voedingsstoffen voor vis. In
sommige jaren is het water voor de kust maandenlang warmer dan normaal. Daardoor is er
minder zuurstof en overleiden veel vissen. En er weinig verkoop is. Dan is de situatie El Niño
opkomst. Het komt eens in de twee tot zeven jaar voor.
● Tijdens El Niño is er meer verdamping en dus meer neerslag. Aan de kust van Chili
ontstaat schade door overstromingen, aardverschuivingen en modderstromen.
● El Niño is wereldwijd merkbaar. Zuidoost-Azië en India hebben droogte, terwijl in de
westkust van de VS er meer neerslag, zachte winters en minder orkanen voorkomen.
B44 De aarde maakt:
- in één jaar een baan rond de zon
- in één dag een baan rond de aardas, de aardas staat scheef
, -> juni: zomer noordelijk halfrond door loodrechte zonnestralen -> schuine stand
-> december: zomer zuidelijk halfrond door loodrechte zonnestralen
• In een jaar beweegt de zon tussen de 23½⁰ N.B. en Z.B.
-> keerkringen
• Midzomernacht (21 juni) en poolnacht (22 december)
B47 Op aarde is het gemiddeld 15 °C
Er zijn 5 temperatuurfactoren:
• Breedteligging: hoe verder van de evenaar, hoe kouder.
• Hoogteligging: hoe hoger, hoe kouder.
• Ligging ten opzichte van zee: hoe verder van zee, hoe warmer in de zomer / kouder in de
winter.
• Aanvoer van koude of warmte door wind of zeestromen.
• Ligging van gebergten: wel of geen beschutte ligging.
B49 De temperatuurzones op aarde noem je luchtstreken.
2 manieren van luchtstreken begrezen: wiskundige begrenzing, thermische begrenzing
• tropen / tropische zone
- altijd warm
- tussen de 23½⁰ N.B. en Z.B. breedcirkels van 23 ½ = keerkringen
• gematigde zone
- niet te warm, niet te koud
- tussen de 23½⁰ en 66 ½⁰ N.B. en Z.B.
- subtropen: dichtstbijzijnde deel van de zone bij de tropen
• poolstreken / polaire zone
- altijd koud
- vanaf 66 ½⁰ N.B. en Z.B. breedcirkels van 66 ½ = poolcirkels
B55 Zeestromen ontstaan wanneer de wind boven zee langdurig uit één richting waait.
-> warm water uit de tropen naar de poolstreken.
-> koud water uit de poolstreken naar de tropen.
• Zeestromen hebben invloed op de gemiddelde temperatuur boven land.
Elke zeestroom heeft een naam.
-> Golfstroom, Noorwegen: belangrijk voor de gemiddelde temperatuur in Europa.
B56 Wind -> gebergte = klimaatscheiding
• VB: temperatuurverschil Vancouver en Calgary.
-> oorzaak: Rocky Mountains
VB: winters westkust relatief warm, Noorwegen en oostkust ijskoud, Zweden.
-> oorzaak: Scandinavisch Hoogland
B58 Neerslag die ontstaat door stijgende lucht tegen een gebergte = stuwingsregen
• Loefzijde: vochtige lucht stijgt op, koelt af, brengt veel neerslag
• Lijzijde / regenschaduw: lucht daalt, warmt op en het wordt droog
§2 Chili beeft
Zware bevingen
► In 1960 was er een zware aardbeving met een kracht van 9.5 op de schaal van Richter.
Het epicentrum lag maar 60 km diep . Seismologen konden niet geloven wat hun apparatuur
registreerde. De meeste slachtoffers vielen bij de tsunami die als gevolg van de beving
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mijntjemollerus. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,09. Je zit daarna nergens aan vast.
