College aantekeningen Leer- en onderwijsproblemen
College 1 Introductie leerlingenzorg: De context van de leerlingenzorg binnen het basisonderwijs.
VN-verdrag (toewerken naar een inclusieve samenleving) inzake de rechten van personen met een
handicap
Waarom en wat:
› Het verdrag is in Nederland sinds 14 juli 2016 in werking (geratificeerd). → Nederland gaat
toewerken aan een meer inclusieve samenleving, dezelfde rechten en plichten voor
mensen/kinderen met een handicap.
› Het verdrag bevat geen nieuwe rechten.
› Een lidstaat heeft een actieve verplichting om inclusie te bevorderen en personen met een
handicap te beschermen tegen belemmeringen die zij in het dagelijks leven ondervinden.
› Inclusie, persoonlijke autonomie en volledige participatie staan hierbij voorop.
In het onderwijs
› (Hoger) onderwijsinstellingen zijn onderdeel van de overheid en hebben daarmee een eigen
verplichting om het verdrag uit te voeren.
› Recht op onderwijs is vastgelegd in verschillende wetgeving en dus niet nieuw. Wel is met
het verdrag het recht op inclusief onderwijs vastgelegd, waarmee dit recht in rechte
afdwingbaar is geworden.
› Maar…., wat is recht op inclusief onderwijs? → In Nederland is dat ingewikkeld want er is
passend onderwijs in Nederland en geen inclusief onderwijs. Geen schoolgebouwen die voor
iedereen toegankelijk en passend zijn. Vroeger was voor ieder probleem een aparte school,
er waren 17 verschillende vormen van speciaal onderwijs. Nederland is daarmee geen
inclusief onderwijs gewend. Vanaf de wortel zullen er daarom dingen moeten veranderen, bij
de schoolgebouwen, maar ook zeker bij de leerkrachten. Het onderwijs past zich aan, aan het
kind is inclusief onderwijs.
Beleidskader
1990 Weer Samen Naar School verband (WSNS)
> speciaal onderwijs blijft groeien
1998: Wet op het Primair Onderwijs (PO) aanpassing op de WSNS
• IOBK (in ontwikkeling bedreigde kinderen), LOM en MLK (moeilijk lerende kinderen)
→ drie van de 17 soorten speciaal onderwijs worden SBO (speciaal basis onderwijs)
→ vorm van regulier onderwijs, ongelukkig gekozen maar volgens de wet valt dit
hieronder
• Formalisering samenwerkingsverbanden WSNS
• (terugdringen omvang speciaal onderwijs)
Samenwerkingsverbanden (SWV) → vanuit dit verband wordt de extra ondersteuning gefinancierd.
Iedere regio heeft zijn eigen samenwerkingsverband. Er gelden soms ook specifieke regels en
richtlijnen per regio.
• Een of twee SBO-scholen met een groep reguliere basisscholen
• Ambulant begeleider SBO geeft zorgstructuur in SWV vorm als continuüm van zorg
2003 Wet op de Expertise Centra (WEC) & Regeling
> leerlinggebonden Financiering → het ‘’rugzakje’’
> positie zorgleerlingen in regulier onderwijs is verbeterd
> het speciaal onderwijs blijft groeien..
,2014 Wet Passend Onderwijs
> zorgplicht!! Grootste verandering die scholen hebben ondervonden
> een passende onderwijsplek voor alle leerlingen
> verschil met inclusief onderwijs
2003 Wet op de Expertise Centra (WEC) & Regeling → ouders kunnen kiezen, of hun kind naar
gewoon onderwijs gaat met een rugzakje of naar het speciaal onderwijs. Ouders hadden hier nog
veel te zeggen, in het huidige systeem hebben ouders veel minder te zeggen.
• 17 typen speciaal onderwijs ingedeeld in 4 REC’s (4 clusters, regionale expertise
centra)
• leerlinggebonden Financiering (LGF) → het ‘’rugzakje’’
• positie zorgleerlingen in regulier onderwijs is verbeterd
Doelen:
• Ouders meer zeggenschap + vergoten keuzevrijheid (LGF=Rugzak)
• Vergroten integratie
• Terugdringen omvang speciaal onderwijs → niet gelukt met dit onderwijsstelsel ook
is er sprake van openeind financiering in dit stelsel, wat onwijs veel meer geld heeft
gekost dat vooraf in de begroting was verwacht.
2003 Wet op de Expertise Centra (WEC) & Regeling: clusters (4 REC) in het speciaal onderwijs
Voor leerlingen met:
1. visuele handicap,
2. auditieve & communicatieve handicap,
3. lichamelijke & mentale/meervoudige handicap, ook voor zeer moeilijk lerende kinderen (ZKM)
(verstandelijke beperking, komen vaak niet boven het niveau van groep 3) en voor kinderen die
langdurig ziek zijn.
4. psychiatrische en/of gedragsproblemen.
2003 Wet op de Expertise Centra (WEC) & Regeling: onderwijstypen
OPDC → orthopedagogisch didactisch centrum, school die twee jaar lang probeert didactische kennis
over te brengen bij kinderen waar waarschijnlijk meer in zit dan mogelijk is in het reguliere
basisonderwijs. Je kan er terecht van 10 tot 14 jaar.
Praktijkonderwijs → moeilijk lerende kinderen, doel is dat de kinderen de school verlaten met een
baan, krijgen sinds kort ook een diploma dit was voorheen niet zo.
SO → speciaal onderwijs (basis)
VSO → voortgezet speciaal onderwijs
REC → zijn er in veel regio’s tegenwoordig niet meer
,Verschil SBO en regulier basisonderwijs
Er zitten bij het SBO leerkrachten die meer ervaring hebben met kinderen met leerachterstanden,
deze kinderen leren vaak langzamer en hebben soms lichte gedragsproblemen, waar je als kind
naartoe gaat heeft te maken met de zwaarte van de problematiek. Het is een soort tussenvorm. Je
hebt een toelaatbaarheidsverklaring nodig voor het SBO en die is alleen geldig in de regio waar deze
wordt afgegeven. De TLV (toelaatbaarheidsverklaringen) voor speciaal onderwijs zijn landelijk en
hoef je daarom niet in een andere regio opnieuw aan te vragen.
Inclusief onderwijs vs. Passend onderwijs
Inclusief onderwijs: er bestaat geen speciaal onderwijs meer, alles is regulier onderwijs en het is
passend voor iedereen
› Inclusief onderwijs betekent dat kinderen met en zonder een beperking samen naar de
dezelfde school gaan en bij elkaar in de klas zitten.
› Er is bij inclusief onderwijs eigenlijk geen plaats meer voor speciaal onderwijs.
› Inclusief onderwijs gaat dus een stap verder dan passend onderwijs.
Passend onderwijs:
› In Nederland kennen we sinds 01-08-2014 passend onderwijs.
› Doel: alle kinderen krijgen onderwijs dat bij hen past, ook als ze extra ondersteuning nodig
hebben.
› Het is de bedoeling dat steeds meer kinderen onderwijs kunnen volgen op een reguliere
school.
› Speciaal onderwijs wordt echter niet afgeschaft.
› (regulier als het kan…, speciaal als het moet)
2014 Wet Passend Onderwijs → niet op zichzelf staande wet
Het gaat het hier niet om een op zichzelf staande regeling, maar om een reeks van wijzigingen in de
bestaande sectorwetten, in het bijzonder:
› de Wet op het primair onderwijs (Wpo)
› de Wet op de expertisecentra (Wec)
› de Wet op het voortgezet onderwijs (Wvo)
› (in mindere mate) de Wet educatie en beroepsonderwijs (Web).
2014 Wet Passend onderwijs: zorgplicht
› Passend Onderwijs betekent dat scholen een passende onderwijsplek moeten bieden aan
alle leerlingen, dus ook aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben.
› Indien scholen daartoe onvoldoende mogelijkheden zien, zijn zij verantwoordelijk voor het
vinden van een (reguliere of speciale) school die de extra ondersteuning wel kan bieden.
› Zorgplicht → ouders werden vroeger snel doorverwezen als een kind niet paste bij een
reguliere school. Scholen hadden weinig verplichtingen hier wat mee te doen, dit kan nu
wettelijk gezien niet meer, scholen hebben nu zorgplicht om samen met de ouders te zoeken
naar passend onderwijs voor ieder kind. Dit voorkomst ook ‘’shoppen’’ van de ouders bij
verscheidene reguliere scholen met de vraag of hun kind daar past. Op het moment van
schriftelijke aanmelding heeft de school zorgplicht.
Iedere school moet schriftelijk in een document opnemen wat zij kunnen bieden en wat niet,
hier wordt naar gekeken waardoor scholen kinderen ook niet kunnen weigeren. Ouders
hoeven nu niet meer te ‘’shoppen’’, maar de scholen moeten dit doen en mogen dit dus niet
meer bij de ouders neerleggen.
, 2014 Wet Passend onderwijs
› Status cluster 1, cluster 2 & MBO
› Wegvallen van landelijke criteria & indicatiestelling met Passend Onderwijs: gevolgen?
› TLV (ToeLaatbaarheidsVerklaring) bij wet nodig voor plaatsing SO, SBO & VSO
In sommige regio’s kan je arrangementen aanvragen voor extra ondersteuning. CvA is commissie
voor aanmelding,
› “Passend onderwijs” vergemakkelijkt de keuze voor regulier onderwijs. Maar dat gaat niet
zonder offers.
› De regeling is niet in de eerste plaats ontworpen om de positieve schoolkeuze van leerlingen
of hun ouders mogelijk te maken.
› Dat komt omdat de daadwerkelijke bestemming van een leerling die extra ondersteuning
behoeft, mede afhankelijk is van wat de reguliere scholen van het samenwerkingsverband
aan kunnen.
› Basisondersteuning vastgelegd in het schoolondersteuningsprofiel
› Schoolondersteuningsprofielen vastgelegd in ondersteuningsplan.
Basisondersteuning: deste hoger de basisondersteuning, hoe meer kinderen regulier onderwijs
kunnen volgen
› Het door het SwV afgesproken geheel van preventieve en licht curatieve interventies die
binnen de onderwijsondersteuningsstructuur van de school planmatig en op een
overeengekomen kwaliteitsniveau, eventueel in samenwerking met ketenpartners, wordt
uitgevoerd.
Denk aan: zorg voor leerlingen met dyslexie / dyscalculie, onderwijsprogramma’s en leerlijnen die
zijn afgestemd op ll. met een meer of minder dan gemiddelde intelligentie, fysieke toegankelijkheid
van schoolgebouwen, programma’s gericht op sociale veiligheid en voorkomen en aanpakken van
gedragsproblemen, enz.
Basisondersteuning:
› Wettelijk is vastgelegd dat een SwV een niveau van basisondersteuning vaststelt in het
ondersteuningsplan.
› De wet biedt ruimte om een eigen invulling te geven aan afspraken over het niveau van
basisondersteuning.
› Basisondersteuning kan verschillen per SwV, maar wordt binnen één SwV eenduidig
geformuleerd.
› Een hoog niveau van basisondersteuning heeft als gevolg dat…..?
› Extra onderwijsondersteuning: alle vormen van onderwijsondersteuning die de
basisondersteuning overstijgen→ OPP!
Juridische aspecten passend onderwijs: zorgplicht
Schoolondersteuningsprofiel
› Belangrijk toetsdocument bij geschillen! Dit is het document dat scholen moeten opstellen
waarin staat welke ondersteuning zij wel kunnen bieden en welke ondersteuning zij niet
kunnen bieden aan kinderen.
• Wat kan de school bieden?
• Wat valt onder basis/extra ondersteuning?
