1
Medische sociologie Hoorcollege 1
Introductiecollege
Daly → levensjaren gecorrigeerd voor beperkingen.
Is stress altijd slecht?
Adrenaline en stress kunnen ook voor alertheid zorgen, dus niet altijd slecht.
- Internaliseren (opkroppen) → angstig, burn-out
- Externaliserend (probleemgedrag vertonen) → gedragsproblemen
Over het algemeen meer vrouwen internaliseren, en over het algemeen meer mannen die
externaliseren.
Stress, depressie en burn-out
- Stress heeft invloed op welbevinden en gezondheid
- Depressie een stoornis in het DSM
- Burn-out niet in de DSM, gaat om gezonde mensen, er is minder een taboe op, het
komt door te hard werken.
→ Maar hoe krijgen jongeren die nog niet werken dan wel een burn-out?
Risicofactoren voor stress
Algemeen:
- Vrouw zijn
- Erfelijkheid
- Persoonlijkheidsfactoren (weerbaarheid)
- Fysieke gezondheid
Omgevingsfactoren:
- Kinderen uit eenoudergezinnen
- Laag welvaartsniveau
- Ouders met psychische problemen
Regionale verschillen
- Wereld-mensbeeld
- Opvoedklimaat
, 2
- Gezondheidsopvatting
- Leefstijl
- Organisatie van zorg
- Hulpzoekgedrag (minder in biblebelt)
Voorlichting
Voorlichting wordt opgesteld door theoretisch opgeleide. Echter sluit dit hierdoor vaak niet
aan bij praktisch opgeleide of mensen die net in Nederland zijn gekomen.
Technologie
De invloed van stress op technologie. Het kan zeker een rol spelen in de toenemende
stress. Bereikbaarheid is groter en social media heeft een groot effect.
Mentaal welbevinden en klimaatverandering
1. Directe gevolgen van natuurrampen (overstroming, hittegolf, stormen, aardbevingen)
2. Economische en sociale onzekerheid (landbouw, migratie)
3. Perceptie: zorgen/angst over nabije toekomst
Het biologische model
- Mind-body dualism, onderscheid tussen lichaam en geest
- Mechanische metafoor, lichaam als machine (lichaam kan gerepareerd worden), nier
als filter vervangen, hart als pomp vervangen
- Technologische imperatief, dwingende effect (noodzaak om in te grijpen
als er een ziekte is, het moment wanneer je moet ingrijpen is van groot
belang), te vroeg ingrijpen kan ook (gevoel van moeten ingrijpen) →
overbehandeling. Verloskundige zetten te vroeg een knip → langer
wachten, zelf oplossen door vrouwen, geen consequenties van de knip
achteraf.
- Reductionisme, biologische uitleg (kleiner maken, reduceren, kleinere
stukjes/eenheden, niet vragen of er zwangerschapsdiabetes is geweest bij een
cardioloog, niet kijken naar de samenhang (ook niet medische samenhang))
Biopsychosociaal: medische wegtrekken alleen maar over sociale aspecten
- Doctrine van specifieke etiologie, identificeerbare ziekte-entiteit (bijvoorbeeld bacterie
oplossing antibiotica dan gaat het weer weg)
- Objectiviteit/universeel, voor elk persoon dezelfde stappen en behandeling voor een
bepaalde ziekte.
Whig history = presentatie van geschiedenis als lineaire vooruitgang …vrijheid en
verlichting, gezondheid.
Het sociale domein
- Het sociale domein is de maatschappij met structuren, patronen, instituties, normen
en reguleringen (beïnvloedt gedrag, denken en geloven en gezondheid en ziekte)
- Sociologie bestudeert het samenleven van mensen in grotere en kleinere verbanden
- Thema's met normen en waarden
Bio-psychosociale domein
- Interventies veelal gericht op het individu (individualisme is een culturele ideologie)
, 3
- Sociaal levert misschien wel meer op (sociotechnische interventie, trap die kcal telt
per stap etc.)
- Zels als bio belangrijk is kan psychosociaal de oorzaak of oplossing zijn (genetische
aanleg voor depressie)
Stromingen in sociologie
- Sociologen verklaren het sociale domein niet allen op dezelfde manier
- Sociologen nemen verschillende posities in: onderzoek binnen het beleid van de
verzorgingsstaat, vs kritisch denker over de vooronderstellingen van ziekte en
gezondheid
- Wetenschappelijk debat over verschijnselen, oorzaken en oplossingen
Sociologie in medicine
Sociologie in de geneeskunde biedt handvatten voor beleid, preventie en public health.
- onderzoek ten dienste van geneeskunde – zoekt oplossingen voor medisch
gedefinieerde problemen. Vb arts-patiënt interactie, compliance, vage klachten etc..
Sociologie van gezondheid en ziekte (medicine)
Sociologie van (of, engels) ziekte, gezondheid en zorg bestudeert veronderstellingen
waarmee wij in de maatschappij ziekte, gezondheid en zorg vormgeven. Het bestuderen van
ziekte als verschijnselen. Hieronder vallen de biologische, bio-psychologische en sociale
benadering van medicine.
- kritische benadering, waarin dominantie van geneeskunde, de grenzen en het
functioneren van het medische systeem wordt bevraagd.
- Waarde: handvatten voor omgang met morele en politieke kwesties die ziekte en
gezondheid met zich meebrengen als gezondheidswetenschapper
, 4
Medische sociologie Hoorcollege 2
Gezondheidspraktijken
Turbulente tijden: publiek wantrouwen naar politiek en wetenschap
- Wetenschappers moeten het bij feiten houden?
- Onomstotelijk bewijs, zijn feiten altijd echt?
Illness en disease
- Disease = biomedisch
- Illness = sociologisch
- Kritiek op macht mannen, geneeskundestudenten (diagnose en behandelen) en
psychiatrie: medici
Sociaal constructivisme
- Verschillen mannen en vrouwen, pathologisch/normaal, is stress gezond
- Indelingen worden gemaakt = consequenties voor mensen en maatschappij
- Stress (consequenties): schooluitval, niet kunnen werken, economie →
beleid en behandeling
Medische kennis
Medische kennis is een construct gemaakt door mensen met behulp van wetenschap,
technologie, sociaal ontwikkelingen, economische ontwikkelingen, culturele ontwikkelingen,
patiënten (en organisaties) en biologische factoren.
Sociaal cultureel historische constructie
ME → chronische vermoeidheid. Lang gedacht dat dit tussen de oren zit → niet
erkend als ziekte. Dit betekent dat je niet wordt doorbetaald van werk, etc.
Achteraf bleek dat het een post-viraal syndroom kon zijn (ook geen echte ziekte).
Patiënten zeiden ik ben echt ziek. Uiteindelijk tweede kamer → ziek, geen recht
op behandeling, er wordt niks mee gedaan. Nieuwe visie en blik op de ME →
patiënten en medici samen in discussie over de ME. Nieuwe constructie → ME is
een chronische ziekte, nieuwe naam.
Intersekse
Op basis waarvan beslis je wat wel of geen man/vrouw is. Wie beslist dat? en op basis
waarvan? Het is niet meer duaal, mannen en vrouwen. Wat betekent dat voor sport? Zelf
bepalen of iemand zich voelt als zowel man of vrouw heeft consequenties als sportwereld.
Je kan dit bijvoorbeeld beoordelen op basis van testosteron (keuze).
