Dit is een complete samenvatting van het Basisboek Opvoeden, hoofdstuk 4. Dit is onderdeel van de tentamenstof voor het tentamen 'Pedagogiek I' van de opleiding Pedagogiek van NHL Stenden.
Het tentamen bestaat uit twee delen: hoofdstuk 4 uit het Basisboek Opvoeding, én hoofdstuk 1,2,3 en 8 t/m...
De pedagogiek is lang verbonden geweest met levensbeschouwelijke stromingen, filosofie
en politiek. Pedagogiek was ook lang het domein van practici als Jan Ligthart en Theo
Thijssen: zij vragen aandacht voor de wereld van het kind. Het vakgebied psychologie zette
zich juist af tegen filosofie en levensbeschouwing, tot de humanistische psychologie en
kritische psychologie kwamen.
4.2 De vier stromingen in de Pedagogiek
Eigenlijk pas na WO II (‘50 en ‘60) ontstond een geseculariseerde pedagogiek die aan
wetenschappelijke criteria probeerde te voldoen. Al snel daarna komt ook de
maatschappelijke/politieke oriëntatie, bijv. in de kritisch-emancipatorische pedagogiek.
Er zijn vier belangrijke stromingen in de pedagogiek:
1. Personalistische/geestewetenschappelijke stroming (nadruk op uniciteit en
identiteit van kind)
2. Empirisch-analytische stroming (verwant aan behaviorisme en cognitieve
psychologie, nadruk op empirisch, kwantitatief onderzoek met statistische
onderbouwing)
3. Kritisch-emancipatorische stroming (nadruk op mas. karakter van de opvoeding
en emancipatie)
4. Ecologische stroming (verfrissend geluid, beïnvloed door het postmodernisme en
sociaal-constructivisme
Met name in de personalistische en kritisch-emancipatorische pedagogiek liggen de
theorie/wetenschap en de (te onderzoeken) praktijk vet dicht bij elkaar. In de
empirische-analytische stroming is hiertussen wel enigszins een strikt onderscheid, maar is
eigenlijk onmogelijk.
, 1 - Personalistische of geesteswetenschappelijke pedagogiek
Grondlegger: Wilhelm Dilthey
Oorsprong: Dilthey maakte een onderscheid tussen de natuurwetenschappen die de natuur
wetenschappelijk observeerden en de geesteswetenschappen die de mens zélf
onderzoeken en heel anders te werk moeten gaan. De geest (van de mens) onderzoekt
zichzelf, en naast de rede gaat het ook om emotie en empathie.
Rond 1920 kwam er in Duitsland/Oostenrijk interesse voor de wetenschappelijke
bestudering van sociale vraagstukken, en dus van de opvoeding. Maarja, de nazi’s kwamen,
dus dit werd enkel in Nederland eerst voortgezet. Na WO II pas echt op gang gekomen, door
de secularisering (ontkerkelijking). Ph. Kohnstamm legde in Persoonlijkheid in wording de
basis voor de geesteswetenschappelijke pedagogiek. Door Langeveld werd de stroming
uitgebouwd tot een geseculariseerde personalistische pedagogiek.
Korte kenmerken:
- Nadruk ligt op de uniekheid van een kind, het centraal stellen van de
opvoedingspraktijk en de rela tussen opvoeder en kind.
- Men verzet zich tegen het natuurwetenschappelijke denken; de menselijke geest
gaat verder dan de natuur en machine.
- Altijd sprake van een wijsgerige (filosofische) en antropologische oriëntatie en geen
wiskunde of natuurkunde.
- Bezwaar tegen alle makkelijke statistische gegevens van de werkelijkheid
Kern en belangrijkste begrippen:
Uitgangspunt is de opvoedingspraktijk: het handelen in de dagelijkse werkelijkheid van de
opvoeding. Men probeert deze werkelijkheid heel ‘betrokken’ te beschrijven en gaat uit van
een praktisch probleem in de opvoeding. VB: kind ligt uren wakker, puber plast in bed.
Het gaat er écht om, om te begrijpen wat er precies gebeurt. Wat gaat er om in het kind? En
bij de opvoeder? Men wil doordringen in de wereld van het kind en de opvoeder om zo tot
inzicht te komen in het opvoedingsproces. Beekman noemt dit dienstbaar inzicht.
Pedagogiek is dus niet neutraal, want je kijkt vanuit normen en waarden, VB: een kind hoort
‘s nachts niet op straat. Deze stroming is dus heel erg anti-waardevrije benadering. Volgens
Langeveld moet je een goede wijsgerige antropologie kennis hebben. Wijsgerige
antropologie = de tak van filosofie die zich bezighoudt met de vraag naar zingeving,
waarden en normen van het menselijk bestaan: de mensbeelden.
In Duitsland is Bildung = het subjectieve en waardegebonden karakter van de opvoeder en
kind. Echter, de pedagogische rela blijft centraal staan en de opvoeder is de gids.
Langeveld en Duitse pedagogen leggen in hun keuze voor waarden de nadruk op uniciteit
van het kind, en het kind als subject, i.p.v. het objectiveren van het kind in andere
stromingen. Pedagogiek heeft volgens de stroming een autonome positie, want de
opvoeding staat los van het mas. functioneren → pedagogisch eiland.
Anderen, met name Lea Dasberg, besteden meer aandacht aan de historische context van
de opvoeding, en de invloed van de mas./samenleving. Dit is een bruggetje naar de
kritisch-emancipatorische stroming.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jelenaa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
