Samenvatting van hoofdstuk 7 Erfelijkheidswetten van de methode 10VoorBiologie met als onderwerpen: historische achtergrond, geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting, fenotype, genotype en genoom, genen en allelen, mendels kruisingen, jongen of meisje, stambomen, dihybride kruisingen en gek...
7.1 Historische achtergrond
Het wordt aangeduid met de ‘wetten van Mendel’ die het voor het eerste ontrafelde.
7.2 Geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting
Bij de geslachtelijke voortplanting versmelten een eicel en een zaadcel met elkaar. De gameten
(geslachtscellen) ontstaan na meiose en zijn haploïd.
Aan de zygote (bevruchte eicel) is nog niet te zien welke kleur haar het kind zal krijgen. Die
eigenschappen moeten nog tijdens de ontwikkeling van het kind ‘tot expressie’ komen. Na
versmelting ontstaat een nieuwe erfelijke combinatie. De bevruchte eicel heeft weer het totale
aantal chromosomen, zij is diploïd.
Lagere dieren en planten kunnen zich ook door ongeslachtelijke voortplanting vermeerderen. Hierbij
vindt celdeling en afsplitsing plaats van de cellen van de ouder. Er is geen sprake van meiose. De
delingen in deze cellen zijn alle mitosen. Daardoor verandert er dus niets aan erfelijk materiaal. De
ouder en nakomeling zijn klonen: ze zijn genetisch identiek. De nakomelingen zien er niet allemaal
hetzelfde uit door verschillende milieuomstandigheden tijdens de groei en ontwikkeling.
7.3 Fenotype, genotype en genoom
Iemand kan tijdens z’n leven een bepaald uiterlijk of gedrag verworven of aangeleerd hebben.
Het fenotype is het geheel van waarneembare eigenschappen. Waarneembare eigenschappen
hoeven overigens niet altijd aan de buitenkant te zitten, bijv. je bloedgroep hoort bij fenotype.
Een gen is een deel van het DNA-molecuul dat de informatie bevat voor één erfelijke eigenschap. Het
genotype is de verzameling genen van een individu, een deel van het totaal aantal genen. We
spreken tegenwoordig liever van genoom: de totale erfelijke code.
fenotype = genoom + milieufactoren
7.4 Genen en allelen
Een locus is de plaats waar een gen in het chromosoom te vinden is. Twee homologe chromosomen
vormen samen een paar, ze hebben dezelfde genensamenstelling. Allelen komen dus in precies
dezelfde volgorde op precies dezelfde plaatsen (loci) in de homologe chromosomen voor.
Elke erfelijke eigenschap wordt veroorzaakt (gecodeerd) door minstens één gen. Dat gen is dan de
erfelijke code. Het begrip allel gebruik je dus voor twee verschillende expressiemogelijkheden.
Als er van een gen of eigenschap meer dan twee allelen bestaan, spreekt men van multipele allelen.
7.4.1 Onbelangrijk, belangrijk en letaal
Het niet werken van slechts één gen kan dodelijk zijn voor een organisme.
Ook als er genen te véél zijn, kan dat ernstige gevolgen hebben. Bijv. Downsyndroom, ze hebben dan
chromosoom 21 drie keer i.p.v. twee keer (genotype). De gevolgen zie je aan buitenkant (fenotype).
Letale (dodelijk) allelen = door de aanwezigheid van een bepaald allel is het organisme niet
levensvatbaar en het gaat tijdens de embryonale ontwikkeling dood.
7.5 Mendels kruisingen
Mendel legde de basis voor de erfelijkheidsleer.
7.5.1 Belangrijke begrippen in de klassieke genetica
Genetica gaat over het doorgeven van erfelijke eigenschappen van ouders (P-generatie) naar
nakomelingen (F-generatie). Het resultaat uit een kruising zijn de hybriden (bastaarden).
Homozygoot = twee dezelfde allelen
Heterozygoot = twee verschillende allelen
o dragers van een recessief allel
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evelineroelofsen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
