Deze samenvattingen per hoofdstuk zijn gemaakt door een toekomstig geschiedenisstudent - ik ga volgend jaar het vak studeren - en zijn kort en bondig. De belangrijkste informatie uit de hoofdstukken 4t/m 6 van Geschiedenis werkplaats VWO zijn kort en bondig, met makkelijke taal, beschreven in deze ...
Kenmerkende aspecten
De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een
agrarisch-urbane samenleving
Samenvatting
Vanaf de 11e eeuw kwamen in Europa weer steden op.
- Meer dan vijf eeuwen na de ondergang van het West-Romeinse rijk ontstond
opnieuw een landbouw stedelijke samenleving
- Binnen de oude muren van vervallen Romeinse steden ontstonden nieuwe
groeikernen, maar de meeste steden waren volledig nieuw
De urbanisatie was een langdurig proces dat ook na de middeleeuwen plaatsvond
De meeste steden hadden slechts enkele honderden of duizenden inwoners
Oorzaken:
Er kwam een eind aan de invasies en plundertochten van Vikingen en andere
invallers kon de handel tot bloei komen en konden nederzettingen groeien Hun
eerste bewoners waren handelaren en ambachtslieden
Boeren gingen overschotten produceren. Zo ontstond een aanbod dat werd
verkocht in steden waar vraag was naar vlees, graan en andere landbouwproducten
- Om vraag en aanbod bij elkaar te brengen, organiseerden steden markten
De Europese bevolking verdubbelde in de jaren 1000 – 1300 Er was niet genoeg
grond om de gehele plattelandsbevolking van landbouwgrond te voorzien. Een deel
daarvan trok naar de steden
In steden gingen gemiddeld meer mensen dood dan er geboren werden. De steden
groeiden toch doordat er voortdurend mensen heen trokken
- Steden waren aantrekkelijk door hun welvaart en vrijheid; mensen konden er
ontsnappen aan de verplichtingen van hun heer
Er werd niet alleen gehandeld op de lokale markt.
- Sommige producten zoals wijn, ijzer en natuursteen, werden over grote afstanden
verhandeld.
- Aziatische luxeproducten zoals zijde, parfum en specerijen
Italiaanse kooplieden kochten deze van Arabieren in het Midden-Oosten en verkochten hun
onder meer hout, ijzer, laken
- Laken was het belangrijkste Europese nijverheidsproduct voor de
langeafstandshandel
,Bevaarbare waterwegen waren belangrijker dan in het Romeinse rijk De oude Romeinse
wegen waren slecht onderhouden of verdwenen
- Er was geen centrale overheid die nieuwe wegen liet bouwen
- Steden, edelen en vorsten hieven tol op bruggen, op wegen en bij havens om op hun
deel van handelsroutes te verdienen aan het vervoer
Kooplieden uit verschillende steden sloten zich aaneen in hanzen (organisatie van
samenwerkende handelaren)
- Deze huurden militairen in om leden op handelsroutes te beschermen
- Ook maakten ze afspraken met vorsten, edelen en steden zo konden hanzenleden
het recht krijgen om geen tol te betalen of om zich in vreemde steden bij elkaar te
vestigen
Munten werden het belangrijkste betaalmiddel in het dagelijkse leven.
Vanuit Italië werden ook nieuwe handels- en betaalmethodes verspreid
- Daar ontstond de compagnie waarbij mensen samen geld in een onderneming staken
en zo gezamenlijk eigenaar werden
Een andere vernieuwing was de wisselbrief voor handelaren die elkaar vertrouwden.
- In zo’n brief stond dat de koper geld schuldig was aan de verkoper Hierdoor
hoefden handelaren niet te reizen met kisten vol munten (rovers)
Ook ontstonden de eerste banken in Italië.
- Handelaren gingen geld uitlenen tegen rente.
- Sommigen specialiseerden zich in het verstrekken van leningen en het wisselen en
bewaren van geld bankier
Bankiers bedachten ook het systeem van de giro (overmaken van geld)
- Handelaren konden bij een bank een rekening openen, waarmee ze geld konden
laten overmaken op een rekening van een andere handelaar
- Dit systeem maakte muntgeld overbodig
, Paragraaf 4.2
Kenmerkende aspecten
- De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
Samenvatting
De eerste bewoners van steden legden vaak een eed af waarin ze elkaar steun beloofden
- Met de heer van hun gebied gingen ze daarna onderhandelen over voorrechten
(privileges)
- Met die privileges of vrijheden werden ze bevrijd van verplichtingen aan de heer
- Ze hoefden bijvoorbeeld geen herendiensten meer te verrichten, waren vrij te
gaan waar ze wilden en te trouwen met wie ze wilden
In een later stadium gingen stedelingen onderhandelen met graven, hertogen of koningen
over stadsrechten
- Bijvoorbeeld: het recht zichzelf te besturen volgens eigen wetten en het recht om
stadsmuren te bouwen
Steden waren omringd door muren en andere bescherming, ze moesten zichzelf namelijk
kunnen verdedigen tegen rovers, plunderaars en legertjes van agressieve edelen en
vijandige steden.
Edelen en koningen verstrekten de privileges en stadsrechten niet voor niets:
- Ze kregen vaak invloed in de stad via een baljuw of schout Een ambtenaar die
namens hem rechtsprak
- Steden betaalden jaarlijks een bedrag voor hun rechten
- De Franse koning gaf ook stadsrechten om steun van steden te krijgen tegen
machtige edelen
Steden werden machtig door hun groeiende rijkdom en koningen en edelen werden
afhankelijk van hun geld en steun
- Steden vochten vaak mee in oorlogen.
- Ze namen huursoldaten in dienst en rustten oorlogsvloten uit om hun
belangen veilig te stellen
Alle burgers van de stad vielen onder het stadrecht
- Als je een jaar en een dag in de stad woonde kon je het bestuursrecht kopen
- Daardoor kreeg je bepaalde rechten van de stad
Niet alle stadsbewoners behoorden tot de burgerij
- Vrouwen, arbeiders, los werkvolk en bedelaars konden geen burger worden
- Joden werden beschouwd als vreemdelingen Zij leefden in aparte wijken
Vanaf het begin maakten rijke handelaren in veel steden de dienst uit
- Het stadsbestuur bestond vaak uit leden van enkele koopmansfamilies die elkaar
erfelijk de macht toespeelden
- Zij zaten in de raad van schepenen, die vanuit het raadshuis de staat bestuurde en
wetten en regels vaststelde en rechtsprak
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmabesselink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,89. Je zit daarna nergens aan vast.
