Latijn CE 2022-2023 Metamorphoses van Ovidius
Hoofdstuk 1 - Ovidius: leven, werk en tijdgeest
In midden van Italië, ten oosten van Rome, ligt Sulmona (Sulmo), waar Publius Ovidius
Naso op 20 maart 43 v. Chr. werd geboren. Belangrijkste bron voor het leven van hem is zijn
eigen poëzie, met name gedicht 10, geeft veel persoonlijke informatie, uit het vierde boek
van de Tristia. Ovidius weet wel ook te overdrijven. Vader behoorde tot de equites, rijke en
niet-adellijke Romeinen. Naar school gestuurd voor opleiding retorica.
Ovidius blonk uit in de suasoria, redevoering houden met advies aan een historisch figuur.
Argumenteren lag hem minder. Ovidius was meer een dichter, tot ergernis van zijn vader. Hij
maakte reis naar Athene, maar in die periode stierf zijn broer. Teruggekeerd wijdde hij zich
aan de dichtkunst. Op 18 jarige leeftijd al populaire openbare voorlezingen over geliefde
Corinna (liefdespoëzie). Hij werd gevierd dichter in Rome en had contact met grootste
dichters.
Hij trouwde op jonge leeftijd, duurde maar kort, tweede huwelijk ook. Met zijn derde vrouw
en dochter was het goed alleen werd hij verbannen door Augustus naar Tomi, de reden blijft
onduidelijk. Vrouw en dochter met bezitten bleven achter. Hij mocht Romeins burgerschap
houden. Carmen et error, gedicht en vergissing, was misschien reden voor verbanning. De
Ars Amatoria ging over verleiding en overspel. Hij ging naar Tomi en uit verbittering
verbrandde hij manuscript van de Metamorphoses. Het bleef bewaard door vele kopieën.
Vanwege heimwee schreef hij gedichten vol zelfbeklag. Hij smeekte Augustus en Tiberius
via smeekbedes terug te komen maar tevergeefs. Hij stierf in Tomi in n. Chr. Geen
bewijs van verbanning, geleerden noemen het literaire fictie. Verbanning verzonnen voor
nieuwe literair genre.
Tussen 18de en 43de levensjaar schreef hij over liefde vanuit ander gezichtspunt. Drie
belangrijkste werken;
- Amores - verzameling elegische liefdesgedichten in drie boeken.
- Ars Amatoria / Ars Amandi - eerste twee delen gaan over voorschriften en
aanbevelingen aan jonge mannen die bij meisje in de gunst willen komen. In derde
deel hoe jongen verleid kan worden. In Remedia Amoris, afsluiting van Ars Amandi,
gaat het over geneesmiddelen tegen de liefde.
- Heroides / Herodium Epistulae - verzameling van 21 heldinnenbrieven van vrouwen
uit de mythologische tijd gericht aan afwezige echtgenoot. In drie gevallen is er
briefwisseling. Brief van Penelope aan Odysseus, Dido aan Aeneas. Ovidius laat zijn
inlevingsvermogen hier zien. De 12de brief is geschreven door medea, grote
inspiratiebron voor Ovidius.
Op middelbare leeftijd publiceerde Ovidius;
- Metamorphoses - omvangrijk epos dat bestaat uit aaneenschakeling van
gedaanteverwisselingen van goden en mensen.
- Fasti - kalender in dichtvorm van Romeinse jaar met beschrijvingen van de feesten
en bijbehorende gebruiken en legenden. Op Fasti staan alle dagen van jaar vermeld.
Waarschijnlijk is het werk nooit voltooid.
, Verblijf in Tomi
- Tristia - verzameling van vijftig treurzangen verdeeld over vijf boeken over afscheid
van Rome en zijn vrouw en over toestand in ballingsoord; naargeestig oord met
onbeschaafde inwoners. Tweede boek is één lang gedicht aan Augustus om terug te
keren.
- Epistulae ex ponto - poëtische brieven uit gebied van Zwarte Zee aan zijn vrienden in
Rome, gaat over slechte omstandigheden in Tomi en heimwee. Hij vraagt ze pleiten.
Na burgeroorlogen in 27 v. Chr. de 'Verhevene'. Antonius had als lid van het Tweede
driemanschap, na moord op Caesar opgericht, de macht in Oostelijke provincies en Egypte
gekregen. Octavianus kreeg Westen en Italië. Lepidus liep over naar Octavianus. Antonius
was met Cleopatra en gedroeg zich als leider. Hij werd in kwaad daglicht gesteld door
Octavianus. Toen ze zelfmoord pleegden werd Octavianus leider van heel RR.
Octavianus moest voorzichtig te werk gaan om de Romeinse samenleving aan een nieuwe
staatsvorm te laten wennen. Aanhangers van republiek waren blij omdat hij de senaat en
andere oude ambten nieuw leven inblies. Hij noemde zichzelf princeps. Ook propageerde hij
de zegeningen van zijn bewind. Driemaal tijdens zijn regering zo meldt hij in de res gestae
werden deuren van tempel van Janus gesloten wat betekende dat er in het hele rijk vrede
heerste; de Pax Augusta. Hij lanceerde ook programma van moreel herstel, oude normen en
waarden kwamen weer terug. Traditionele gezin werd weer hoeksteen van de samenleving.
Hij gaf godsdienst een sterke nieuwe impuls. Hij herstelde religieuze feesten en oude
priestercolleges. Hij maakte zichzelf tot hoofd van de staatsgodsdienst; Pontifex maximus.
Bij Romeinen waren godsdienst en staat sterk met elkaar verweven. Romeinen die tot
priestercollege behoorden kwamen uit aanzienlijke families. Hij herstelde ook allerlei tempels
en gaf opdracht nieuwe te bouwen (Mars Ultor en Apollo). Overal in de stad kapelletjes voor
de Genius van Augustus en de Lares, goden die kruispunten bewaakten en de huizen
beschermden. Hij stimuleerde verering godin Roma en liet Ara Pacis oprichten. Het blijft de
vraag of Romeinen in de traditionele goden en mythen geloofden. Intellectuele voelden zich
aangetrokken tot uiteenlopende filosofische stromen.
In literatuur kwam waardering voor oude Romeinse tradities ook weer naar voren. Vergilius,
Horatius en Livius benadrukten de grootsheid van Rome. Maecenas, adviseur van
Augustus, wb politiek en cultuur, stimuleerde kunstenaars en organiseerde bijeenkomsten.
Grote nationale epos van de Romeinen is de Aeneis. Na trojaanse oorlog van Jupiter de
opdracht nieuw vaderland te stichten. Hij komt met Ascanius, Julus, aan in Latium. Vergilius
legitimeerde met zijn epos de macht van Augustus doordat hij de oorsprong van Julische
huis terugvoerde op de goden. Horatius, die lyrische poëzie schreef, verheerlijkte de virtus
Romana, kwaliteiten die specifiek Romeins zijn en verworvenheden van nieuw bewind.
Livius beschreef de geschiedenis van Rome vanaf de stichting van de stad en idealiseerde
dit.
De steun van schrijvers voor nieuwe politiek van Augustus ging soms over tot bewondering
van de keizer en werd zelfs normaal. Hij was tolerant, maar werd strenger in zijn 45-jarige
regeerperiode. Werken in openbaar verbrand en verbannen. Ovidius niet heel enthousiast
over Augustus. De jongere generatie kunstenaars was minder lovend. Ze waren niet bij
burgeroorlogen en minder bewondering voor Romeinse verleden. Hij schrijft over goden en
