Dit is een samenvatting van H1 | Zuid-Amerika: continent van extremen van het boek De Geo Gebieden: Zuid-Amerika (5/6 VWO). Alle paragrafen zijn hierin kort uitgelegd met de belangrijke begrippen dikgedrukt.
Hopelijk kan dit jou als potentiële koper helpen met het maken van het tentamen!
De Geo: Zuid-Amerika || Samenvatting Hoofdstuk 1: Zuid-Amerika: continent van extremen
H1 | Zuid-Amerika: continent van extremen
§1.1 Ligging
Begrippen
Geografisch beeld = De beschrijving van de ligging, gebiedskenmerken, bevolkingskenmerken en
interne en externe relaties van een gebied.
Hoogland = Gebied dat (overwegend) een hoogteligging heeft van meer dan 500 m.
Hoogtezone = Een uitgestrekt gebied dat eenzelfde maximale hoogteligging heeft.
Hoogvlakte = Een vlak of zachtgolvend gebied op meer dan 500 m hoogte.
Mental map = Een kaart in je hoofd of op papier die een uitdrukking is van subjectieve beelden
(percepties) van een gebied.
Perceptie = De manier waarop iemand de werkelijkheid waarneemt en daaruit voor zichzelf een
beeld vormt.
Stereotiep beeld = Vastliggend, algemeen (dus collectief) beeld over een groep mensen, een gebied
of een groep verschijnselen.
Tropisch laagland = Gebied met tropisch regenwoud dat tot 200 m hoog ligt.
Samenvatting
Kennismaking
► Zuid-Amerika is een 18 miljoen km² groot werelddeel. Het ligt tussen de 12° N.B. en 60° Z.B. en
tussen 80° W.L. en 22° W.L. Het continent bestaat uit dertien zelfstandige staten:
- Brazilië in het oosten;
- Venezuela, Guyana, Suriname en Frans Guyana in het noorden;
- Bolivia, Peru, Ecuador, Colombia en Venezuela in het westen;
- Argentinië, Uruguay, Chili en Paraguay in het zuiden.
Zuid-Amerika is niet hetzelfde als Latijns-Amerika. Latijns-Amerika is de regio waar Spaans en
Portugees wordt gesproken. Midden-Amerika hoort dus wel bij Latijns-Amerika, maar niet bij
Zuid-Amerika. De grens tussen Zuid- en Midden-Amerika ligt tussen Colombia en Panama.
● Ver in de Grote Oceaan en de Atlantische Oceaan liggen ook nog enkele eilandengroepen die bij
Zuid-Amerika horen.
Zuid-Amerika in delen
► Zuid-Amerika is qua hoogtezones in een aantal gebieden in te delen.
● Het Andesgebergte aan de westzijde. Het gebergte heeft een
noord-zuid ligging. De gemiddelde hoogte ligt boven de 4.000 meter. Er
bevinden zich in dit gebergte ook veel werkzame vulkanen.
● Tropisch laagland aan de oostzijde van het Andesgebergte met drie
grote rivieren: de Orinoco, de Amazone en de Paraguay/Paraná.
● Twee hooglandgebieden. In het noorden het Hoogland van Guyana en
in het oosten het Hoogland van Brazilië.
● De Altiplano (Spaans voor hoogvlakte of hoogland). Een hoogvlakte
met een gemiddelde hoogte van 4.000 meter.
● Het plateau van Patagonië in het zuidoosten. Het is een hoogvlakte
tussen de 500 en 1.500 m.
■ De Atacamatrog ten westen van het continent. De trog loopt
evenwijdig aan het Andesgebergte.
Beeldvorming
► Het beeld dat de meeste West-Europeanen hebben van Zuid-Amerika is een stereotiepe beeld.
Dat beeld is niet gebaseerd op diepgaande kennis van het continent, maar op basis van bekende
cultuurelementen (zoals dans en sport) en nieuwsberichten (bijvoorbeeld over ontbossing in het
Amazonegebied).
● Het beeld dat iemand van de werkelijkheid heeft, de perceptie, bepaalt de besluitvorming van
die persoon. Is Zuid-Amerika bijvoorbeeld veilig of interessant genoeg om naartoe te gaan op
vakantie? Vanuit die perceptie vorm je een soort kaart in je hoofd van een bepaald gebied, een
mental map.
1
, De Geo: Zuid-Amerika || Samenvatting Hoofdstuk 1: Zuid-Amerika: continent van extremen
● Nieuwe kennis zal jouw mental map over Zuid-Amerika veranderen. Door dit katern te
bestuderen, vorm je je een geografisch beeld van het continent. Bij zo’n beeld horen de volgende
geografische kenmerken:
- ligging
- landschappelijke kenmerken (zowel het fysisch milieu als de ingerichte ruimte)
- bevolkingskenmerken
- interne en externe relaties.
§1.2 Ongekende natuur
Begrippen
Caatinga = Savanne met doornachtige struiken.
Cerrado = Boomsavanne.
El Niño = Periode met sterke opwarming van zeewater bij de evenaar langs de westkust van
Zuid-Amerika en over een deel van de Stille Oceaan.
Llanos = Grassavanne met soms wat bomen.
Mangrove = Bos langs modderige tropische en subtropische kusten, in zout-moerassen en slibrijke
rivierdelta’s. Heet ook wel vloedbos.
Pampa = Vochtige grassteppe.
Savanne = Landschap in de tropen met lange grassen, afgewisseld met groepjes bomen en struiken.
Er zijn drie typen savanne: llanos, cerrado en caatinga.
Selva = Zie tropisch regenwoud.
Steppe = Droog gebied waar net genoeg regen valt voor de groei van grassen en lage struikjes.
Tropisch regenwoud = Dicht, ondoordringbaar bos in de warme en vochtige tropen. Heet ook selva.
Waterkrachtcentrale = Centrale waar energie wordt opgewekt met behulp van vallend of stromend
water.
Samenvatting
Klimaat in de tropen
► Het klimaat in Zuid-Amerika wordt bepaald door een groot aantal
factoren, zoals breedteligging, zeestromen, drukgebieden, windpatronen
en de ligging van gebergten.
● Een groot deel van Zuid-Amerika ligt in de tropische luchtstreek, waar
het door de grote invalshoek van de zon altijd warm is. De lucht stijgt er
op en aan het aardoppervlak ontstaat een lagedrukgebied. De opstijgende
lucht koelt af, condenseert en vormt wolken met neerslag. Het
lagedrukgebied in dit gebied, de intertropische convergentiezone (ITCZ),
schuift met de seizoensbeweging van de zon mee. In juli en augustus ligt
de ITCZ dus ruim 10 breedtegraden boven de evenaar, in januari 20
breedtegraden eronder. De regengebieden schuiven met de zon mee.
Daarom komen er in Zuid-Amerika tropische klimaten met één of twee
natte en droge perioden per jaar voor.
Invloed van passaten en oceanen
► Op de Grote Oceaan en op de Atlantische Oceaan liggen in de omgeving
van de keerkringen hogedrukgebieden. Daarvandaan waaien de zuidoostpassaat op het noordelijk
halfrond en de noordoostpassaat op het zuidelijk halfrond richting de ITCZ.
● Aan de oostkant van Zuid-Amerika is de passaat aanlandig. De wind is vochtig en zorgt aan de
loefzijde van het kustgebergte van Brazilië voor stuwingsregens. Aan de lijzijde van dit gebergte is
het erg droog. Zuidelijker langs de oostkust is er geen kustgebergte. De vochtige lucht komt
daardoor verder landinwaarts, zelfs tot aan de oostzijde van het Andesgebergte.
● De oostkust ondervindt ook invloed van zeestromen. De relatief warme Zuid-Equatoriale stroom
splitst zich in tweeën door de ver in zee uitstekende oostpunt van Brazilië. Door Kaap Frio bij Rio
de Janeiro wordt de relatief warme zeestroom die richting het zuiden langs de kust stroomt,
afgebogen naar zee. Daardoor kan de relatief koude Falklandstroom vanuit het zuiden tot aan Kaap
Frio (de koude kaap) doordringen.
● Door de ligging van het Andesgebergte en de aflandige passaatwinden reikt de invloed van de zee
aan de westkust minder ver landinwaarts dan langs de oostkust. Wel is de temperatuur langs de
westkust lager door de relatief koude Peru- of Humboldtstroom. Dit zorgt tegelijk voor minder
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Justin1303. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
