Relevante denkers Sigmund Freud
Psychoanalyse
Eerste denker: hoe komt persoonlijkheid tot stand.
• Waarom gedragen we ons zoals we ons gedragen.
Gedrag en persoonlijkheid wordt volgens Freud bepaald door :
• Id- driften, onbewust en bewust aanwezig. Freud dacht vanuit seksuele. Drift tot lust in het
leven en drift tot dood als belangrijk gedrag.
• Ego- portier, als kinderen ouder worden bestaat deze, reflecteert of de drift mogelijk is.
• Superego- het geweten, is het juist om iets van de drift te doen. Mag het enz.
Fases bevatten elk een soort conflict, Freud: als mens moet je de conflicten oplossen om te kunnen
ontwikkelen -> dan ontstaat er fixatie.
• Onbewuste verlangens beïnvloeden persoon en gedrag
• Freud had een grote impact, weinig wetenschappelijk bewijs
Het biedt weinig handvatten om het gedrag van kinderen te kunnen veranderen, Freuds bijdragen aan wat
gebeurd er in het gedrag en niet hoe ga je ermee om.
Freud ziet ontwikkeling tot de adolescentie daarna niet meer.
Systemisch perspectief
Bronfenbrenner
Meer nurture. Wat kunnen we veranderen aan het micro en meso systeem om ontwikkeling te
verbeteren. Invloed van de omgeving. Biologische ontwikkeling minder ruimte in theorie.
Kijkt uit systeem om een kind heen en niet vanuit fases
• Micro
• Meso
• Macro
• Exo
,Psychosociaal
Erikson
• Fase theorie (8 stadia)
• Biologisch, sociaal en psychologisch
• Psychosociale ontwikkeling: hoe een individu zichzelf, de betekenis van gedrag van anderen en
hun eigen gedrag leren begrijpen.
• Elke fase een crisis →positieve en negatieve invloed op ontwikkeling
• Doel: aanpassen aan de realiteit / eisen van de maatschappij
Nader ingaan op het ego, in tegenstelling op Freud ging hij uit van biologische groei, sociale interacties en
psychologisch (wie je bent als individu).
Ontwikkeling zelfbeeld : hoe zie je jezelf, hoe zien andere jou en hoe ga je daarmee om. Je kunt een
conflict oplossen maar als dat niet lukt ontwikkel je ook gewoon door. Ontwikkeling gaat hele leven lang
door. Conflicten kunnen later terugkomen.
Tussen nature en nurture in.
De fase van Erikson geeft niet direct materiaal om te toetsen waar iemand zit in de ontwikkeling en hoe
nu verder, geen handvatten, net als bij Freud.
De 8 fases:
,Psychosociaal
James Marcia
• Emerging adulthood (+/- 18 – 25 jr)
• Hoe ontwikkelt identiteit zich?
• Belang van exploratie & binding
Ontwikkeling van jong volwassenen, bouwde voort op werk van Erikson. Zoeken naar identiteit door
middel van exploratie (uitproberen).
• Identity achievement is het streven in de fases van Marcia.
• Identity foreclosure, altijd al dezelfde keuzen gehad, door beïnvloeding van ouders
bijvoorbeeld.
Tussen nurture en nature in.
- Identiteitsontwikkeling als cyclisch proces
- Invloed omgeving
Ideaal eindpunt (Marcia) vs. is nooit af (Erikson)
Marcia zegt dat er dus een eindpunt is (identity achievement) en Erikson zegt dat ontwikkeling nooit af
is.
Sociaal constructivistisch perspectief
Lev Vygotsky
• Belang van sociale interactie voor ontwikkeling kind
• Belang van sociale factoren
Scaffolding-> steigers, hoe kunnen we iemand helpen om de vaardigheid te leren. Veel gebruikt in
huidig onderwijs. Zone van proximale ontwikkeling
• Zones of actual and proximale development
Meer nurture. Focus op de omgeving. Dacht na over wat voor invloed de maatschappij en de omgeving
heeft op de ontwikkeling van het kind.
Sociaal constructivisme -> cognitieve ontwikkeling verloopt via de sociale interacties met andere.
, Evolutionaire psychologie
Charles Darwin
De evolutie heeft de menselijke geest en het brein vormgegeven als gevolg van eerdere oplossingen
voor problemen die de mens moest oplossen in zijn omgeving.
• Grondlegger evolutietheorie
➔ evolutionaire psychologie.
Het gaat erom hoe je je kan aanpassen aan de eisen die je omgeving stelt.
• Natuurlijke selectie; mens als onderdeel van diersoort i.p.v. boven de natuur staand.
• Survival of the fittest (hoe fitter, hoe meer nakomelingen)
• Personal fitness:
• Schrijver van o.a. ‘On the Origin of Species’ The Expression of the Emotions in Man & Animals
• Cruciaal voor ethologie.
Nature & Nurture.
Ethologie Niko Tinbergen
Studie van instinctieve gedragingen van mens en dier.
• Grondlegger van de ethologie
• Pionierend, experimenterend onderzoek naar instinctief gedrag bij o.a. zilvermeeuw,
bijenwolf, stekelbaars, roodborstje
Het gedrag van zilvermeeuwen: zilvermeeuwen worden gevoed door ouders. Wanneer
zilvermeeuwen honger hebben, beginnen ze te tikken tegen de rode stip aan de onderkant van de
snavel van de ouders. Maar zodra de locatie van de stip verandert, dan houdt het tikken op.
• Gedrag lijkt intelligent, totdat je de omgeving manipuleert (Fixed Action Patterns)
Nature & Nurture.
Ethologie
Konrad Lorenz
• Medegrondlegger van de ethologie
• Pionierend, experimenterend onderzoek naar instinctief gedrag bij ganzen en bijen
• Gedrag lijkt intelligent, totdat je de omgeving manipuleert (Fixed Action Patterns)
Ganzen komen uit een ei het eerste bewegende, groter dan de hem/haarzelf gaat volgen. 9/10 is dit
de moeder.
Ganzen: imprenting (moet gebeuren binnen een bepaald tijdsvenster, ook wel kritieke periode.
Wanneer het de eerstkomende uren geen groot object ziet, zal er geen imprenting plaatsvinden).
Attachmentvorming: voorbeeld bij de mens: taalontwikkeling: kan het beste in de kindertijd, omdat
dat de ‘’gevoelige’’ periode is.
Bijen: danstaal (communicatie naar andere bijen)
Nature & Nurture
