Module 10 H1.1 Hormonen
Leerdoelen
1. Je kunt uitleggen hoe hormonen werken
Hormonen hebben alleen invloed op cellen die voor dat ene specifiek hormoon gevoelig zijn. Deze cellen
worden doelwitcellen genoemd. (Doelwitcellen = hebben receptoren op hun celmembraan waarmee ze de
chemische boodschap kunnen opvangen.) Als deze doelwitcellen onderdeel zijn van een orgaan, noemen
we deze: doelwitorgaan.
Een hormoon kan een stimulerende of remmende invloed hebben op de cel activiteit. Hormonen worden
aan het bloed afgegeven. Dit noemen we interne secretie. (Interne secretie = het product wordt altijd aan
het inwendige milieu afgegeven.) Ook hebben we interne secretie. (Interne secretie = het product wordt
altijd aan het uitwendige milieu afgegeven.) Hierbij kunnen we denken aan zweet/traanvocht.
Een hormoon wordt pas actief als er een bepaald aantal concentratie van dat hormoon in het bloed zit.
Deze concentratie is afhankelijk van het evenwicht tussen de aanmaken en de afbraak ervan. In de lever
vindt continu hormoonafbraak plaats.
(Hormoonspiegel = de concentratie van elk hormoon rond een voor dat hormoon kenmerkend niveau.)
Module 10 H1.2
2. Je kunt uitleggen hoe regelkringen verlopen
Doormiddel van de regelkringen blijft de concentratie van de hormonen op peil. Elke hormoonklier en het
daar geproduceerde hormoon maakt deel uit van een eigen regelkring. Een regelkring bevat de volgende
stappen:
De huidige situatie wordt geregistreerd
Deze situatie wordt vergeleken met de gewenste situatie
Indien nodig wordt de situatie bijgestuurd (via hormonale beïnvloeding)
De nieuwe situatie wordt geregistreerd
De nieuwe situatie wordt al of niet bijgestuurd enz.
3. Je kunt uitleggen wat met negatieve en positieve terugkoppeling bedoeld wordt
Een belangrijke stap in de regelkringen is de remmende terugkoppeling (negatieve feedback). Deze komt
eigenlijk bij alle hormonale regelkringen voor. Bij de remmende terugkoppeling wordt een van de schakels
in de regelkring geremd in zijn activiteit.
,In het gehele lichaam bevinden zich hormoonproducerende weefsels. Deze weefsels noemen we
endocriene weefsels. (Endocrien = naar binnen toe afscheidend.) Endocrien weefsel is in 3 groepen te
verdelen:
- Hormoonklieren als afzonderlijke organen
o Hypofysevoorkwab, schildklier, bijschildklieren en bijnierschors
- Hormoonklieren ingebed in ander orgaan
o Eilandjes van Langerhans in alvleesklier, endocrien weefsel in geslachtsklieren en nieren
- Hormoonproducerende cellen
o Nierweefsel, maagwand, wand van twaalfvingerige darm.
Veel gewone lichaamscellen zijn ook in staat om hormoonachtige stoffen aan hun omgeving af te geven.
Deze stoffen hebben alleen een plaatselijk effect op de omringde cellen. Voorbeeld: histamine.
Regeling door hormonen overzicht
Hormonen zijn Chemische boodschappers die op de ene plaats in het lichaam gevormd wordt
en op een andere plaats zijn werking heeft
Interne secretie Hormoonafgifte in het bloed
Elk hormoon Heeft zijn eigen doelwitcellen die die vaak een deel uitmaken van het
doelwitorgaan
Doelwitcellen Orgaan dat gevoelig is voor een specifiek hormoon, het hormoon heeft een
specifieke uitwerking op het orgaan
Doelwitorganen Orgaan dat gevoelig is voor een specifiek hormoon, het hormoon heeft een
specifieke uitwerking op de cellen
Hormonen Hebben een stimulerende en remmende invloed op de
stofwisselingsactiviteiten van hun doelwitcellen
Lever Het orgaan waar hormonen afgebroken worden
Regelkringen Daar wordt de hormoonproductie geregeld
Negatieve feedback Remmende terugkoppeling (de aanwezigheid van een bepaalt factor remt de
volgende stap in de regelkring)
Hormoonspiegel Voor een hormoon kenmerkende hormoonconcentratie in het bloed
Steroïdhormonen Hormonen die bestaan uit vetachtige, aan cholesterol verwante stoffen
Hypo Betekent: onder
Hersenaanhangsel Hypofyse
Hypofyse Centrale hormoonklier
Epifyse Pijnappelklier in de middenhersenen
Melatonine Hormoon gemaakt door de epifyse die een rol speelt bij dag- en nachtritme
Hypothalamus Ligt onder de thalamus
Hypofysesteel Verbinding tussen de hypothalamus en hypofyse
Hypofyseachterkwab Neurohypofyse
Hypofysevoorkwab Adenohypofyse
Neuro Betekent: bestaande uit zenuwweefsel
Adeno Betekent: bestaande uit endocrien weefsel
ADH & oxytocine Hormonen die geproduceerd worden door de achterkwab
Module 10 H2.1 Hormoonklieren
Leerdoel
1. Licht de relatie toe tussen het endocriene stelsel en andere orgaanstelsels.
De 2 regelsystemen die de afstemming van de vegetatieve functies verzorggen. Bloedsomloop,
spijsvertering, uitscheiding, ademhaling en de huidfuncties, dienen voor het levensonderhoud van de
lichaamscellen. Ze moeten goed op elkaar zijn afgestemd, om te zorgen dat het lichaam als 1 geheel
functioneert.
, 2. Je kunt beschrijven wat het hypothalamus-hypofysesysteem inhoudt
De hypofyse (hersenaanhangsel) is een kleine hormoonklier die onderaan de tussenhersenen hangt. De
hypofyse wordt gezien als centrale klier in het hormonale stelsel, omdat deze veel andere hormoonklieren
aanstuurt. Hypofysevoorkwab = adenohypofyse
Op zijn beurt staat de hypofyse onder controle van het
Hypofyseachterkwab = neurohypofyse
zenuwstelsel via de hypothalamus. De hypothalamus maakt deel De achterkwab wordt aangestuurd door
uit van de tussenhersenen en is doormiddel van zenuwvezels met
zenuwen (neurohypofyse)
de hypofyse verbonden. De voorkwab wordt aangestuurd door
De hypofyse zit met een dunne verbinding onderaan de
klieren (adenohypofyse
hypothalamus vast. Deze verbinding noem je de hypofysesteel.
De hypofysesteel bestaat uit 2 delen met verschillende bouw en functie:
1) De hypofyseachterkwab
a. Het achterste deel van de hypofyse bestaat uit zenuwweefsel en wordt de
hypofyseachterkwab (neurohypofyse) genoemd.
b. De hypofyseachterkwab is zelf geen hormoonklier, maar als het ware een doorgeefluik. De 2
hormonen die door de hypofyseachterkwab afgegeven worden zijn ADH en oxytocine.
Anti Diuretisch Hormoon (ADH)
Wordt aangemaakt wanneer in de hypothalamus een stijging van de osmotische waarde van het bloed
wordt gemeten.
Een stijging van de osmotische waarde kan het gevolg zijn van te veel zout in het bloed of te weinig water
in het bloed.
Het antidiuretisch hormoon is werkzaam in de nieren. Het gevolg is dat er meet water in het bloed blijft,
hierdoor daalt de osmotische waarde. De regelkring ziet er als volgt uit:
Sensoren in de hypothalamus registreren een te hoge osmotische waarde -> de hypothalamus wordt
gestimuleerd om ADH te maken -> via de neurohypofyse komt ADH in het bloed -> de nieren scheiden minder
water uit -> de osmotische waarde van het bloed daalt -> sensoren in de hypothalamus registreren de lagere
osmotische waarde -> de hypothalamus wordt geremd in de afgifte van ADH.
Oxytocine
Oxytocine wordt gestimuleerd door de hypothalamus. Dit hormoon stimuleert samentrekkingen van de
baarmoederwand oxytocine stimuleert de samentrekkingen van de gladde spieren van de
baarmoederwand. Ook stimuleert oxytocine de melkklieren oxytocine stimuleert de samentrekkingen
van het gladde spierweefsel in de melkklieren van de borsten.
2) De hypofysevoorkwab
a. De hypofysevoorkwab (adenohypofyse) bestaat voornamelijk uit endocrien weefsel.
b. De hypothalamus beïnvloed de hypofysevoorkwab via de bloedsomloop en niet via
zenuwweefsels.
c. De vrijmakende hormonen (releasing hormones) stimuleren. De remmende hormonen
(inhibitting hormones) remmen de hormoonproductie door de hypofysevoorkwab.
d. De hypofysevoorkwab produceert 7 verschillende soorten hormonen. Deze wordt verdeeld
in 2 groepen: glandotrope hormonen en effecthormonen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anne-fleurbos. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.