Met deze oefenopgaven en antwoorden haal je gegarandeerd een voldoende op je toets. Deze opgaven gaan van theoretisch tot inzicht en bestaan uit meerkeuze en open vragen. Met de antwoorden en uitleg kan jij jezelf goed nakijken en ben jij goed voorbereid op je toets. Deze oefenopgaven horen bij hoo...
Oefenopgaven H10 Evolutie Nectar havo-5
Herkauwers
Herkauwers zoals koeien hebben een heel speciaal spijsverteringsstelsel. Ze bezitten vier magen (pens,
netmaag, boekmaag en lebmaag) waarin micro-organismen leven die essentiële enzymen voor de vertering van
grassen maken. Zo kunnen herkauwers met de hulp van deze micro-organismen de taaie plantenvezels van
bijvoorbeeld grassen verteren.
De micro-organismen in de pens zijn onderling zeer competitief. Ze houden elkaar in toom en hierdoor is de
microbiële gemeenschap gewoonlijk vrij stabiel. Als de koeien echter van de ene op de andere dag zetmeelrijke
en vezelarme voeding (zoals graan) krijgen, verandert dit. Melkzuurproducerende bacteriën krijgen de
overhand en zorgen ervoor dat de pensinhoud sterk zuur wordt.
bewerkt naar: Sander Voormolen, ’Vezels bevorderen goede spijsvertering bij herkauwers’, NRC, 12 mei 2001
1 Welke term is van toepassing op de relatie tussen koe en bacteriën?
A commensalisme
B mutualisme
C parasitisme
D predatie
De maagwand van koeien heeft geen slijmlaag zoals de maagwand van de mens.
2 Welk effect heeft het zuurder worden van de pensinhoud op de maagwand van de koe? (1)
De verlaagde pH (het zuurder milieu) in de pens veroorzaakt het ontstaan van een zuurresistente populatie
Escheria coli-bacteriën. Bepaalde Escheria coli-bacteriën veroorzaken de ’hamburgerziekte’. Besmetting vindt
plaats door het eten van slecht verhit vlees. Als gevolg hiervan zijn er jaarlijks zo'n 60.000 ziektegevallen in de
Verenigde Staten. Uit onderzoek is gebleken dat Escheria coli-bacteriën die afkomstig zijn uit de pens van met
hooi gevoerde koeien, de schok van het menselijk maagzuur (pH 2) nauwelijks overleven. De zuurresistente
Escheria coli-bacteriën uit de pens van met graan gevoerde dieren overleven daarentegen tot een miljoen maal
beter.
3 Leg uit hoe een zuurresistente populatie Escheria coli-bacteriën in de pens van de koe kan ontstaan als
reactie op een verzurende omgeving. (2)
Tegen de ongewenste bacteriegroei in het verteringsstelsel van koeien worden antibiotica ingezet. Over de
gevolgen van het gebruik van antibiotica op grote schaal worden de volgende uitspraken gedaan:
1 antibiotica doden vaak niet alleen ongewenste maar ook gewenste bacteriën;
2 antibiotica kunnen alleen worden geproduceerd in paarden en schapen;
3 er kunnen bacteriepopulaties ontstaan die resistent zijn tegen antibiotica; ze kunnen dan erg moeilijk
bestreden worden.
4 Welke uitspraak is of welke uitspraken zijn juist?
A alleen uitspraak 1
B alleen uitspraak 2
C alleen uitspraak 3
D alleen uitspraak 1 en 2
E alleen uitspraak 1 en 3
F alleen uitspraak 2 en 3
Tenreks op Madagaskar
Madagaskar is een eiland in de Indische oceaan, 400 km van de oostkust van Afrika. Het behoorde ooit tot het
supercontinent Gondwanaland (volgens de evolutietheorie). Ongeveer 70 miljoen jaar geleden raakte het bij de
verbrokkeling van dit supercontinent los van het gebied dat nu Afrika heet. Tussen Afrika en Madagaskar ligt de
diepe Straat Mozambique.
Op Madagaskar kwamen ook dinosauriërs voor, maar juist ten tijde van de afsplitsing stierven die massaal uit.
, Primitieve insectenetende zoogdieren bleven leven. De tenreks die nu nog op Madagaskar leven (zie afbeelding
5), zijn de afstammelingen van deze zoogdieren. Van andere zoogdierfamilies zijn maar weinig
vertegenwoordigers op het eiland. Tenreks zijn heel bijzondere zoogdieren. Zij hebben een schommelende
lichaamstemperatuur. De testikels van de mannetjes blijven in de buikholte. Er is een cloaca: een
gemeenschappelijke uitgang van anus, urinebuis en geslachtsopening. De tenrekfamilie omvat 33 soorten,
waarvan 29 endemisch zijn voor Madagaskar. Dat betekent dat deze 29 soorten nergens anders ter wereld
voorkomen. De tenreksoorten leven op allerlei verschillende plaatsen op het eiland en eten ook heel
verschillende soorten voedsel. Op Madagaskar hebben ze vrijwel geen vijanden.
bewerkt naar: David Quammen, ’Het lied van de dodo ’, 42-48
bron: John A. Burton en Bruce Pearson, ’Rare mammals of the world ’, 37
5 Leg uit waardoor de tenreks op Madagaskar niet zijn geëvolueerd tot hoger ontwikkelde zoogdieren. (1)
6 Leg met behulp van de evolutietheorie uit hoe uit één oorspronkelijke tenreksoort verschillende soorten
konden ontstaan. (3)
Verschillende soorten tenreks, vooral de kleinere, zetten onder bepaalde
omstandigheden de stofwisseling op een heel laag pitje. Hierdoor daalt
onder andere de lichaamstemperatuur. Dit verschijnsel wordt aangeduid
met ’torpiditeit’.
7 Leg uit dat torpiditeit juist bij kleine soorten zoogdieren een
voordelige strategie is in tijden van voedselschaarste. (3)
Limnogale mergulus is een tenreksoort die in het water voorkomt,
Oryzorictes hova een die onder de grond leeft, net als Microgale cowani.
Microgale melanorrhachis is een tenreksoort die in de bomen leeft.
8 Welke twee van deze vier tenreksoorten zijn het meest verwant?
Leg je antwoord uit. (1)
Evolutie op het eiland Sri Lanka
Op het eiland Sri Lanka, ten zuiden van de Zuidoostkust van India, komen
veel endemische soorten en rassen voor. Dat zijn groepen die
nergens anders ter wereld worden gevonden. Het eiland is
grofweg verdeeld in drie ecologisch verschillende gebieden.
Een voorbeeld van een endemisch ras is de kuifdrongo
(Dissemurus paradiseus lophorinus). Deze vogel wordt gevonden
in het vochtige laagland. In het droge laagland leeft de
racketstaartdrongo (Dissemurus paradiseus ceylonensis), die ook
veel voorkomt in Coromandel op het Indiase continent.
Door menselijk ingrijpen verdwijnt langzaam het vochtige
laagland. De scheiding tussen het leefgebied van beide
drongorassen is daardoor minder sterk geworden. De afgelopen
jaren kwamen de vogels van beide rassen herhaaldelijk in
elkaars leefgebied en kregen samen nakomelingen.
9 Is te verwachten dat deze nakomelingen onderling
vruchtbaar zijn? Leg je antwoord uit. (1)
10 Leg uit hoe volgens de evolutietheorie de verdeling in twee rassen op Sri Lanka is ontstaan, waarbij je
ervan uitgaat dat er sprake is van een oorspronkelijke kolonisatie vanuit Coromandel op het vasteland
van India. (2)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Semvanveen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
