Barber, T. (2009). Participation, citizenship, and well-
being: Engaging with young people, making a positive
difference. Young, 17(25), 25-40.
Introduction
De actieve participatie van jongeren als een noodzakelijke voorwaarde voor burgerschap en
burgerlijke vernieuwing wordt algemeen aanvaard als een prioriteit, zowel in Europa als daarbuiten.
Helaas gaat deze verklaarde prioriteit niet gepaard met de nodige investeringen die nodig zijn om
radicale veranderingen tot stand te brengen. Vormen van jongerenparticipatie en burgerschap
kunnen "de illusie van "inspraak" wekken, terwijl ze in veel situaties meer weg hebben van een
managementproces dat de juiste vakjes aankruist en organisatorische prioriteiten verwezenlijkt,
maar symbolisch blijft". Belangrijke veranderingen die invloed hebben op het leven van jongeren:
1. Kinderrechten en het VN-Verdrag inzake de rechten van het kind
2. Gezinsstructuren
3. Partnerschap en seksualiteit
4. Materiële en sociale omstandigheden
5. Gezondheid en levensstijl
6. Identiteit
7. Politiek en sociale vraagstukken
8. Culturele veranderingen
9. De kennismaatschappij
10. Gendergelijkheid
11. Consumptie en commercialisering
12. Media en communicatie
13. Globalisering
What do we mean by participation?
Het begrip "participatie" is zeer omstreden en in vele opzichten theoretisch slecht gedefinieerd. In
het beste geval kunnen we een denkbeeldig spectrum van betrokkenheid van "passief" tot "actief"
modelleren en gedragingen en resultaten waarnemen die onze beweringen ondersteunen, maar dan
moeten we ons afvragen wie bepaalt wat passief/actief is en welke complexiteiten zich daartussen
bevinden. Meer in het bijzonder is de retoriek die wordt gebruikt om jongerenparticipatie te
beschrijven, zowel op beleidsniveau als bij het bepalen van de manier waarop we met jongeren
omgaan, uiterst "verleidelijk". Taal die wordt gebruikt om actieve participatie aan te tonen, kan in
feite een dominante ideologische positie in stand houden, bevorderen of soms verhullen. Het punt is
dat niet alle vormen van participatie democratisch of egalitair zijn. Zoals Christine Hallet (1987: 3)
opmerkt, is "sociaal-economische status een zekere leidraad voor wie participeert" en wie niet. Deze
voorzichtigheid wordt herhaald door Jane Meagher (1993), die stelt dat "participatieprojecten"
gewoonlijk traditionele niet-deelnemers zoals armen, vrouwen, gehandicapten en etnische
minderheden uitsluiten en slechts fora bieden voor de reeds goed vertegenwoordigde delen van de
samenleving. Het lijdt weinig twijfel dat participatie in het algemeen wordt gezien als een activiteit
voor volwassenen, met alle rituelen en gedragingen die daarbij horen. In veel opzichten geven de
theoretische voorstellen die als verklaring worden aangevoerd geen adequate beschrijving van de
marginalisering en het effect daarvan op de participatie van jongeren. De zogenaamde
empowerment van jongeren kan in sommige gevallen in scène worden gezet door degenen die
beweren het beste met jongeren voor te hebben. Daarom is het van cruciaal belang dat de dynamiek
1
,van jongerenparticipatie wordt geoperationaliseerd voordat de elementen theoretisch kunnen
worden gedeconstrueerd. Jongerenparticipatie in zes belangrijke dimensies:
1. het niveau van de participatie
2. de focus van de besluitvorming
3. de inhoud van de besluitvorming
4. de aard van de participatieactiviteit
5. de frequentie en de duur van de participatie
6. de betrokken kinderen en jongeren.
Citizenship as an outcome of active participation
Er zijn naar aanleiding van empirisch onderzoek 5 modellen van burgerschap aan te wijzen als een
manier om de vele betekenissen te beschrijven die jongeren zelf aan het burgerschap hechten.
Universal status
In dit model zagen de jongeren burgerschap als het lidmaatschap van een gemeenschap of een natie.
2
,Respectable economic independence
Deze constructie van een burger omvatte definities op basis van economisch actief zijn - waaronder
het hebben van een baan, het betalen van belastingen, het hebben van een gezin, het bezitten van
een huis, enz.
Constructive social participation
Dit model stelde vormen van burgerschap voor gebaseerd op actieve of passieve betrokkenheid bij
de gemeenschap, van het zich houden aan de wet tot het daadwerkelijk invloed uitoefenen op de
eigen gemeenschap.
Social contructual
In de steekproef gaf een relatief kleiner aantal jongeren prioriteit aan rechten en/of
verantwoordelijkheden - deel uitmaken van de samenleving en leven binnen het recht van het land.
The right to a voice
In dit model benadrukte een aantal respondenten het recht op inspraak en om gehoord te worden.
Dit werd verder omschreven als invloed hebben op belangrijke besluitvorming, of op zijn minst door
de machthebbers in overweging worden genomen.
Developing well-being in young people
Welzijn als concept is zeer moeilijk nauwkeurig te definiëren, maar in het algemeen is men het er in
ruime mate over eens dat het bestaat uit objectieve en subjectieve factoren die het functioneren van
het individu en de gemeenschap beïnvloeden.
Objectief welzijn verwijst naar de materiële en sociale omstandigheden waarvan wordt aangenomen
dat zij het gevoel van welzijn van een individu of gemeenschap bevorderen - of verminderen.
Subjectief welzijn verwijst naar de zelfevaluatie van een individu van zijn of haar eigen welzijn.
Hedonisch geluk wordt vooral geassocieerd met zelfbevrediging, wat in veel gevallen niet
noodzakelijkerwijs leidt tot welzijn. Eudaimonisch welzijn, daarentegen, onderscheidt zich van geluk
doordat het zich richt op het realiseren van potentieel door persoonlijke ontwikkeling, in plaats van
simpelweg levensvoldoening.
Wat jongeren betreft, heeft de Britse regering welzijn tot kern van haar strategische richting in het
werk met jongeren gemaakt. Het document "Every Child Matters: Change for Children" (2003) biedt
een nieuwe aanpak voor het welzijn van kinderen en jongeren vanaf hun geboorte tot 19 jaar. De
visie op deze verandering is gericht op de volgende vijf belangrijke resultaten:
1. gezond zijn: een goede lichamelijke en geestelijke gezondheid genieten en een gezonde
levensstijl hebben
2. veilig blijven: beschermd worden tegen schade en verwaarlozing
3. genieten en presteren: het beste uit het leven halen en de vaardigheden voor volwassenheid
ontwikkelen
4. een positieve bijdrage leveren: betrokken zijn bij de gemeenschap en de samenleving en zich
niet inlaten met asociaal of crimineel gedrag
5. economisch welzijn: niet verhinderd worden door een economische achterstand van het
bereiken van hun volledige potentieel in het leven. (DfES, 2003: 6-7.)
Het debat over wat welzijn bij jongeren inhoudt, moet intrinsiek verbonden zijn met begrippen als
verbondenheid met de gemeenschap als burger en deelname aan activiteiten die voldoening geven.
3
, Associatie in culturele zin heeft jongeren altijd beïnvloed op objectief en meer affectief (emotioneel)
niveau. David McMillan en David Chavis (1986) bieden een model met vier dimensies dat deze
affectieve componenten goed weergeeft:
1. Lidmaatschap, gedefinieerd als het gevoel deel uit te maken van een gemeenschap
(territoriale gemeenschap of relationele gemeenschap). Het omvat de perceptie van
gedeelde grenzen, geschiedenis en symbolen; gevoel van emotionele veiligheid en
persoonlijke investering in de gemeenschap.
2. Invloed, geïdentificeerd met de mogelijkheid van individuen om deel te nemen aan het
gemeenschapsleven, door hun eigen bijdrage te leveren in een wederkerige relatie
(waargenomen invloed die een persoon heeft op de besluiten en acties van de
gemeenschap).
3. Integratie en vervulling van behoeften, d.w.z. de voordelen die mensen ontlenen aan hun
lidmaatschap van een gemeenschap. Het verwijst naar een positieve relatie tussen individu
en gemeenschap, waarbij zij als groep of als leden van de gemeenschap bepaalde behoeften
kunnen bevredigen.
4. Gedeelde emotionele band, gedefinieerd als het delen van een gemeenschappelijke
geschiedenis, betekenisvolle gebeurtenissen en de kwaliteit van sociale banden.
Bridging kapitaal beschrijft de inspanningen van het individu om bijvoorbeeld vrienden te maken met
mensen die niet zijn zoals jij, zoals supporters van een rivaliserende voetbalploeg of sociale club.
Maar voor vreedzaam samenleven in een bepaalde gemeenschap, meer in het bijzonder in een
etnisch diverse gemeenschap, is een tweede vorm van kapitaal nodig. Bonding kapitaal ontstaat
wanneer je omgaat met mensen die bepaalde kenmerken met je delen: dezelfde leeftijd, hetzelfde
ras, dezelfde religie, enzovoort. Putnam stelt dat deze twee soorten sociaal kapitaal, bridging en
bonding, elkaar nooit uitsluiten, en elkaar in feite versterken. Met de afname van het bonding
kapitaal gaat dus ook het bridging kapitaal achteruit, wat leidt tot grotere etnische spanningen.
Adultising
Dit verwijst naar het gedrag van volwassenen die jongeren niet volledig accepteren zoals ze zijn. In
plaats daarvan zijn er grote inspanningen (soms openlijk, soms manipulatief, paternalistisch en
verborgen) om jongeren alleen te accepteren als zij "verantwoordelijke" volwassen waarden en
gedrag nabootsen. Een groot deel van de window dressing en politiek populistische programma's
onderschrijft deze benadering.
4
