Gestructureerde samenvatting van alle leerstof voor deeltentamen II (thema 5 t/m 9) Psychologie van Arbeid en Gezondheid (PB0214) aan de Open Universiteit. In de samenvatting (Nederlandstalig) komen aan bod:
- Digitale leeromgeving: theorie uit de cursusstructuur.
- De relevante hoofdstukken va...
5 INTERVENTIES OP HET GEBIED VAN ARBEID EN GEZONDHEID
5.1 Counseling en Coaching
Counseling en Coaching: interventiemethoden
Mentale en fysieke klachten beperken het functioneren van de werknemer. Maar liefst 50% van de
werknemers geeft aan familieactiviteiten te verwaarlozen vanwege werk. Er zijn diverse individuele
interventies om medewerkers te faciliteren in hun ontwikkelwensen, functioneren en geluk. De type
interventies worden ingedeeld op basis van twee dimensies: casuïstiekzwaarte en tijdsinvestering.
Bij zware casuïstiek, zoals PTSS, is meer tijdsinvestering van de professional nodig. Vaak is verwijzing
naar de reguliere zorg nodig. Denk aan een bedrijfsarts of therapeut. Bij milde problemen zijn andere
interventies vaak voldoende. Er zijn twee vormen: counseling en coaching. Beide kunnen face-to-face
en online plaatsvinden. Bij e-counseling en e-coaching is de tijdsinvestering van de professional lager.
Inmiddels zijn er ook apps en programma’s waarbij werknemers volledig zelfstandig aan de slag gaan.
- Counseling Kortdurende individuele begeleiding bij (dreigende) problematiek.
o Bv rouwverwerking, negatieve gevoelens, moeheid, hoofdpijn.
- Coaching Kortdurende individuele begeleiding bij een ontwikkelingswens.
o Bv persoonlijke effectiviteit willen vergroten.
Counseling en Coaching: werkzame elementen
Er is nog weinig evidentie naar interventies. Het wordt vooral herleidt naar de psychotherapie. Enkele
voorbeelden zijn gedragstherapie | cognitieve therapie | schematherapie | cliëntgerichte therapie |
interpersoonlijke therapie | ACT. De therapie-effectiviteit wordt op twee manieren benaderd:
- Specifieke factoren Effectiviteit wordt bepaald door aanwezigheid van factoren specifiek
voor die therapie (bv ‘perfectionistisch’ schema bij schematherapie).
- Generieke factoren Effectiviteit wordt bepaald door aanwezigheid van factoren generiek
voor alle therapieën: dodo-effect. Welke therapie maakt dan niet uit.
o Motivatie en hoop Gemotiveerde cliënt.
o Therapeutische relatie Goede band met therapeut en cliënt.
o Therapeutische ingrediënt Vooral een empathische therapeut.
Counseling: beschrijving
Counseling komt vanuit het ‘medisch model’ en bevat vier kernwoorden. In de jaren zestig kwam het
in Nederland. Het komt vanuit Carl Rogers die zijn werk als behandelaar niet ‘psychotherapie’ mocht
geven. Counselor is namelijk geen gereguleerd beroep. Iedereen kan zichzelf de titel geven, net zoals
psycholoog en coach. Counseling staat bekend als cliëntgerichte therapie: de cliënt staat centraal.
- Kortdurend 1-8 uur aan gespreksessies.
- Individueel 1-op-1 begeleidingsrelatie.
- Psychosociaal Iemands overtuigingen, gedachten en gevoelens.
- Begeleiding Klachtenreductie, gespreksvoering en oefeningen/huiswerk.
Als counselor zijn drie basiselementen van belang in houding. Uit onderzoek blijkt de therapeutische
relatie grotendeels het succes van de therapie te verklaren. Het gaat om een goede patiënttherapeut
relatie, een gemotiveerde patiënt en een empathische therapeut.
- Empathie Verplaatsen in de cliënt en begrip tonen in de innerlijke staat.
Het gaat een stap verder dan het tonen van sympathie.
- Onvoorwaardelijk acceptatie Acceptatie van de cliënt en luisteren zonder oordeel.
- Congruentie Niet anders voordoen dan je bent en open je gevoelens uiten.
1
,Coaching: beschrijving
Coaching kent verschillende definities. Het ICF beschrijft het als creatief proces waarbij de cliënt als
partner wordt geïnspireerd en uitgedaagd om tot je maximale persoonlijke / professionele potentieel
te komen. Er is sprake van een gelijkwaardige relatie zonder hiërarchische verhouding. Er wordt niet
verwezen naar problemen of stoornissen. De ontwikkeling van coaching verliep als volgt:
- Jaren 60 In het bedrijfsleven kwam coaching op gang door:
o Veranderende kijk op leiderschap | Groei aantal grote bedrijven.
o Nieuwe theorieën over organisatieontwikkeling en psychologie.
- Jaren 80 In het bedrijfsleven grote doorbraak door:
o Medisch model (probleem) Ontwikkelingsgerichte interventie.
- Tegenwoordig Coachcultuur is ontstaan: het komt uit de taboesfeer.
Er zijn verschillende soorten specialisaties, zoals performance- | loopbaan- | team- | lifestylecoach.
De meest gestelde coachvragen zijn werkgerelateerd:
1. Werk-privébalans 2. Zelfontplooiing 3. Stress | Burn-out 4. Samenwerken 5. Loopbaan
Een coachtraject duurt gemiddeld 20 weken met in totaal 10 uur begeleiding. Uit onderzoek blijkt dat
het een positief effect heeft op coping, werkattitude, prestatie, motivatie en welzijn. Coachtrajecten
hebben een gestructureerd patroon met drie fasen. Wanneer er meerdere betrokkenen zijn wordt er
soms een driegesprek aan toegevoegd.
- Voorfase Intake: klik-gesprek (= werkafspraken maken en contract vastleggen.
- Hoofdfase Coaching: coachingsessies (eventueel met het GROW-mode)l.
o Goal Doel opstellen.
o Reality Realiteit in kaart brengen.
o Options Opties verkennen: creatief denkproces.
o Wrap-up Actieplan uitwerken.
- Afrondingsfase Afsluiting en evaluatie (eventueel met een terugvalpreventieplan).
Counseling en Coaching: digitalisering
Digitalisering wordt steeds vaker gebruikt in plaats van face-to-face. Er is nog weinig evidentie naar
de effectiviteit van online programma’s. Een nadeel is een verminderde werkrelatie. Een mogelijke
oplossing hiervoor is het online stepped care model (= bij mildere klachten meer digitalisering | bij
ernstigere klachten meer traditionele vorm). Er zijn vijf categorieën:
Categorie Voorbeeld vanuit de Gezonde Zaak
Geen digitalisering Cliënt en coach komen bij elkaar. Er is geen begeleiding tussendoor.
Digitalisering van communicatie Online communicatie
- Synchroon: bv videobellen of chat (vergelijkbaar met face-to-face)
- Asynchroon: bv e-mail of online platform (eigen planning).
Digitalisering van de coach Online begeleiding: bv virtuele coach | zelfhulpprogramma.
Digitalisering van de cliënt Online dataverzameling: bv wearables | vragenlijst | klinimetrie.
Autonome e-coach Autonoom ICT-systeem: gelijkwaardige relatie ontbreekt.
2
,E-coaching kent drie voordelen: Sociale anonimiteit Asynchroniciteit Schrijven
De Gezonde Zaak: psychotherapie
Als counseling en coaching onvoldoende effect hebben, kan iemand gebaat zijn bij psychotherapie. Er
zijn verschillende therapievormen die ingezet kunnen worden bij werkgerelateerde problematiek. De
Gezonde Zaak is een instelling voor de geestelijke gezondheidszorg met veel focus op het werk. Vaak
wordt de werknemer verwezen door de bedrijfsarts. In het traject wordt werk ingezet als instrument.
De werkgever wordt ook betrokken. De Gezonde Zaak werkt met psychologen en fysiotherapeuten.
Het doel is om mensen in beweging te laten komen. Net als bij coaching wordt er gestructureerd en
doelgericht gewerkt, gericht op groei en ontwikkeling. Er staan drie pijlers centraal:
5.2 Arbeidsre-integratie en arbeidsrehabilitatie
Arbeidsre-integratie: definities
Afgelopen decennia zijn wetten doorgevoerd die arbeidsparticipatie ondersteunen. Hiermee kwam
meer aandacht voor de arbeidspositie van mensen met een beperking. Het heeft echter nauwelijks
geleid tot gedragsverandering bij werkgevers. Er is meer onderzoek nodig. In dit hoofdstuk staan een
aantal begrippen centraal:
- Arbeidsrehabilitatie ‘Vocational rehabilitation’: geheel van kennis en onderzoek op gebied
van arbeidsintegratie en arbeidsre-integratie.
o Visie: beperking is geen reden om niet te kunnen deelnemen.
o Doel: verbetering eigen-effectiviteit én arbeidsmogelijkheden.
- Arbeidsintegratie Alle activiteiten gericht op toetreding tot de arbeidsmarkt.
- Arbeidsre-integratie Alle activiteiten binnen arbeidsintegratie, maar expliciet gericht op
herplaatsing bij (dreigende) uitval wegens ziekte of beperking.
- Disability management Systematisch beleid gericht op bevorderen van arbeidsre-integratie.
o Proactief | Structureel | Systematisch.
o Transitiewerk: begeleiden van een werknemer naar een tijdelijke
werkplek, zodat deze zo snel mogelijk kan starten.
Arbeidsre-integratie: ontwikkeling en werkwijze
Voorheen lag de nadruk in Nederland vooral op een goede uitkering bij arbeidsongeschiktheid. De
focus lag minder op het bevorderen van arbeidsparticipatie. Hierdoor ontstond een te hoge instroom
en te lage uitstroom in de vroegere WAO (= wetarbeidsongeschiktheidsverzekering). De laatste jaren
is de wet meer gericht op verantwoordelijkheid nemen in re-integratie. Enkele ontwikkelen zijn:
- WIA Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (= opvolger van WAO).
- Verbetering Poortwachter Wet verplicht werkgever 2 jaar loonbetaling en zorg bij re-integratie.
o Eerste spoor Re-integratie binnen het eigen bedrijf.
3
, o Tweede spoor Re-integratie in een ander bedrijf.
Disability Management: werkwijze
Disability Management is het geheel van activiteiten gericht op het voorkómen van uitval en op het
bevorderen van re-integratie. Het doel is om zowel de individuele arbeidscapaciteit van werknemer
als de omgang van het bedrijf te verbeteren. De werknemer met een beperking staat hierbij centraal.
Voor zowel werkgever als leidinggevende zijn drie kenmerken cruciaal: motivatie | inzet | flexibiliteit.
Doelstelling: snelle werkhervatting binnen de eigen organisatie.
In eerste instantie wordt er in vroeg stadium gezocht naar een tijdelijke werkplek: transitiewerk. Het
is een tijdelijk karakter met opbouw in werkzaamheden. Uit onderzoek blijkt dat werkhervatting een
van de meest gezondheidsbevorderende factoren is. Er wordt een DM-coördinator aangesteld. Deze
maakt vervolgens een samenstelling van een DM-team. Het proces verloopt als volgt:
Assessment à Taakeisen en -inhoud in kaart brengen à Regelmatige monitoring.
Vocational Rehabilitation: werkwijze
Vocational Rehabilitation is gericht op mensen met grote afstand tot de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld
door een beperking. Bij het re-integratieproces worden de activiteiten gericht op drie aspecten.
- Persoon zelf Gericht op eigen-effectiviteit en empowerment vergroten.
- Afstemming persoon-functie Gericht op eventuele aanpassingen of beschermde omgeving.
- Toekomstige werkgever Gericht op vooroordelen weghalen en goede werkomgeving.
Assessment à Re-integratieplan à Scholing en training à Arbeidstoeleiding à Plaatsing en nazorg.
Voor een succesvolle vocational rehabilitation gelden randvoorwaarden. Zo moet de professional in
staat zijn om de persoon te motiveren en ondersteunen. Ook is specifieke kennis nodig wat betreft:
- Assessmentmethodiek Kennis van de assessmentmethodiek.
- Lokale arbeidsmarkt Kennis van de lokale arbeidsmarkt.
- Specifieke doelgroep Kennis over de beperkingen van aandoening | handicap.
Soms wordt supported employment (= permanente begeleiding) als methodiek ingezet. De persoon
wordt op de werkplek getraind en ondersteund. Denk aan psychische aandoeningen of verstandelijke
beperkingen. Supported employment bestaat uit vijf stappen:
Assessment (wensen en mogelijkheden) à Job Finding à Job Analysis à Job Matching à Job Coaching.
Arbeidsre-integratie: factoren
De succeskans van het re-integratieproces hangt af van onderstaande factoren:
Factor Positieve en negatieve invloeden
Persoonsfactoren
- Sociaal-demografisch - Positief: Jong | Man | Hoger opgeleid
- Gezondheidsgerelateerd - Negatief: Psychische klachten met een wisselend beloop
- Persoonlijkheid - Positief: Motivatie | Eigen-effectiviteit | Acceptatie | Flexibiliteit
Organisatie factoren - Positief grote bedrijven: vooral behoud van werknemers
(= microniveau) - Positief kleine bedrijven: vooral aanstelling van werknemers
- Negatief: Teamverband | Flexibel werken | Verantwoordelijkheid
Maatschappelijke factoren - Positief: Krappe arbeidsmarkt | Ontwikkeling in automatisering
(= macroniveau) - Negatief: Ruime arbeidsmarkt | Hoge werkloosheid | Vereiste opleiding
Instrumenten - Positief: Scholing volgen | Empowerment stimuleren | Werkaanpassing
- Negatief: Belerende professional | Weerstand tegen werkaanpassingen
Een aantal instrumenten die ingezet kunnen worden voor een succesvolle arbeidsre-integratie zijn:
- Psychologische testen Bv intelligentie- | persoonlijkheids- | beroepskeuzetest.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hva99. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
