In deze samenvatting staan de hoorcollege aantekeningen van het vak Diagnostiek in de Klinische Psychologie van de Universiteit Utrecht, inclusief verhelderende informatie van onduidelijke begrippen.
Met deze samenvatting heb je alle informatie die je nodig hebt uit de hoorcolleges voor het tent...
Diagnostiek in de Klinische Psychologie
Samenvatting van de aantekeningen van de hoorcolleges
Utrecht Universiteit, 200300176
Hoorcollege 1 – inleiding 2
Hoorcollege 2 – Intake en bespreken suïcidaliteit 6
Deel 1 – Intake 6
Deel 2 – Suïcidepreventie 9
Hoorcollege 3 – klachtenvragenlijsten 14
Deel 1 – Diagnostiek in de klinische praktijk van de ggz 14
Deel 2 – Suïcidaliteit 18
Hoorcollege 4 – neuropsychologie 20
Deel 1 – Neuropsychologisch onderzoek 20
Deel 2 – Intelligentie 26
Hoorcollege 5 – persoonlijkheidsstoornissen 31
Hoorcollege 6 – indicatiestelling 43
,Hoorcollege 1 – inleiding
Tijdens het diagnosticeren speelt er van alles. Dit komt omdat een cliënt misschien niet alles vertelt,
maar ook kan het dat de diagnosticus niet alles goed uitvraagt. Daarom is kennis van diagnosticering
erg belangrijk.
Op welke manieren is diagnostiek relevant?
● om symptomen te ordenen (beschrijvend of onderkennend)
● om klachten te begrijpen (verklarend)
● om gedrag of klachtverloop te voorspellen (prognose, suicide, terugval, etc.)
● om een behandeling te plannen (indicatie)
● om een behandeling te evalueren
Diagnostische instrumenten
● observatie (lichaamsgeur, uiterlijke verzorging, tics, wiebelen)
● gestructureerde interviews
○ scoring gebruik je als leidraad, niet als harde waarheid
● vragenlijsten
● tests
● hetero-anamnese
○ = een klinisch interview met naasten van de cliënt erbij
○ wat iemand ervaart is niet altijd hetzelfde als wat anderen om hem heen zien
Diagnostische cyclus
Er is een aantal stappen dat je doorloopt om tot een diagnose en behandelplan te komen. Je kan
heen en weer navigeren tussen deze stappen indien iets nog verhelderd moet worden of als de
behandeling niet werkt. De stappen zijn, achtereenvolgens:
1) onderkenning
2) verklaring
3) predictie
4) indicatie
5) evaluatie
1. Onderkenning – wat is er aan de hand?
● inventarisatie van klachten en problemen
● ordening van klachten in clusters van disfunctioneel gedrag of stoornissen
● inschatting van de ernst van de klachten
● bedenken wat het nog meer zou kunnen zijn → differentiaaldiagnoses
○ een differentiaaldiagnose (DD) is een alternatieve diagnose voor een bepaalde
groep aan klachten
■ differentiaaldiagnoses voor hoofdpijn zijn bijvoorbeeld griep, migraine,
voorhoofdsholteontsteking of een hersentumor
■ DD in het kader van psychologie: stel de klachten zijn
concentratieproblemen, druk en impulsief gedrag, dan denk je aan ADHD.
Maar het zou ook autisme kunnen zijn, of, op meer lichamelijk vlak,
problemen met de schildklier
2
, ○ het navigeren tussen de differentiaaldiagnoses kan onder andere met behulp van
beslisbomen:
Tijdens deze fase wordt er ook een classificatie toebedeeld:
● deze classificatie is het beschrijven van symptomen in DSM-5 termen
● dit is NIET theorie gebonden
● en classificatie zegt niks over de oorzaak
Een classificatie is iets anders dan de diagnose:
● een diagnose betrekt de individuele kenmerken
● bevat een theorie over het probleem → onderkenning én verklaring
○ wat is er aan de hand, waarom nu?
○ hoe is het ontstaan?
○ wat houdt het in stand?
⇒ Dit alles, inclusief classificatie, hoort te leiden tot een beschrijvende diagnose (ongeveer zes
regels).
3
, Voor- en nadelen van de DSM
Er is toenemende kritiek op het gebruik van de DSM. Zo kan het voor stigmatisatie zorgen als mensen
een label krijgen. Dit label is gebonden aan de zorgverzekering, waardoor iemand zijn zorgen vergoed
kan krijgen. Dit levert echter ook enige afhankelijkheid van de zorgverzekeringen op.
Verder zien we veel over- en onderdiagnosticering in het gebruik van de DSM. Daarnaast zien we te
veel overlap in symptomen bij DSM-stoornissen.
Wel biedt de DSM kennis en systematiek, een opening en duidelijke taal voor het voeren van
(internationaal gedeeld) onderzoek. Ook geeft het in de klinische praktijk de mogelijkheid om
wereldwijd in dezelfde “taal” te spreken. Er is bovendien nog geen alternatief.
Hypothesen
Tijdens de onderkennende fase van de diagnostische cyclus ga je ook al onderkennende hypothesen
formuleren.
⇒ Probleemcluster(s) X (,Y en Z) wijst op stoornis A + een korte definitie van de classificatie met
wetenschappelijke referentie.
Bijvoorbeeld: “De sociale problemen en angst voor negatieve beoordeling wijzen op een sociale
angststoornis [DSM-5, 2017]”
Je gaat ook al verklarende hypothesen formuleren (maar nog niet onderzoeken).
⇒ Probleemcluster(s) X (Y, Z) wordt veroorzaakt/in stand gehouden/versterkt door factor A.
Bijvoorbeeld: “De problemen in het schools functioneren worden veroorzaakt door een beneden
gemiddelde intelligentie”
2. Verklaring
Wat is de oorzaak van het probleem en wat houdt het in stand of doet het toenemen?
● gebruik kennis van beloop van stoornissen
● gebruik kennis van instandhoudende factoren
Onthoud hierbij dat een correlatie geen causaliteit hoeft te zijn. Omstandigheden zijn bovendien erg
belangrijk. Soms zo belangrijk dat het bijna de oorzaak kan zijn.
Een voorbeeld van een verklaring is er eentje over de sociale fobie:
Bij een sociale fobie heb je een extreme, aanhoudende angst voor bepaalde sociale situaties. Deze
angst is buitenproportioneel groot en kan ook leiden tot paniek. De angst is geen verlegenheid of
gezonde spanning.
Clark and Wells (1995):
model voor zelfbewustzijnstheorie (zie figuur)
→ mensen met sociale fobie hebben vaak een verhoogd
zelfbewustzijn. Dit betekent dat ze zich vooral richten op
zichzelf en wat er hunzelf omgaat en wat ze voelen.
Je zou hiermee kunnen kijken of jouw cliënt mogelijk een
verhoogd zelfbewustzijn heeft en daardoor de sociale
angst in stand wordt gehouden.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper roro2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
