Dit bestand bevat een compilatie van de studievragen, leerdoelen en werkgroep aantekeningen van het vak inleiding in de rechtswetenschap bachelor jaar 1. De stof is van week 1 tm 7 schematisch weergegeven, zodat je een duidelijk overzicht hebt met alle belangrijke stof voor het tentamen.
Week 1
Centrale stelling? Het recht kan alleen worden gekend in de context van de omstandigheden waarin het functioneert.
Casuïstische rechtsvinding Wanneer de rechter de betekenis van het geldende recht uitlegt aan de hand van de omstandigheden van het geval.
- VD: streven naar rechtvaardigheid. Soms kan een regelgeleide toepassing van regels resulteren in een
onrechtvaardige uitkomst. De wetgever kan immers niet in alle gevallen voorzien.
- ND: er kan onduidelijkheid ontstaan over de toepassing van het recht wanneer de omstandigheden van het
geval meewegen. Rechtszekerheid, rechtseenheid en rechtsgelijkheid kunnen hierdoor in het gedrang komen.
Regelgeleide rechtsvinding Rechtsvinding waarbij wordt gekeken naar de juiste toepassing van een regel in het licht van de eenheid van het
rechtssysteem en de voorspelbaarheid van het recht.
Het rechtsbegrip Gaat over de vraag wat recht is
De Nederlandse rechter doet meer dan geldende Wrongful birth-arrest – HR, 21 februari 1997
rechtsregels toepassen op concrete gevallen In deze zaak beoordeelde de HR niet alleen in hoeverre mogelijke aansprakelijkheid van de arts in deze bijzondere
context paste in het wettelijk systeem van het Nederlandse aansprakelijkheidsrecht, maar bekeek hij ook of wellicht
de menselijke waardigheid van het kind zou kunnen worden aangetast als die aansprakelijkheid zou worden aanvaard.
Deze uitspraak illustreert daarmee dat de GR zich niet uitsluitend bezighoudt met de vraag aar de toepasselijkheid van
het positieve recht (zoals neergelegd in wetten en verdragen), maar ook achterliggende rechtsbeginselen zoals de
menselijke waardigheid in zijn beoordeling betrekt of kan betrekken, ook als die ongeschreven zijn of niet met zoveel
woorden in de toepasselijke wetgeving zijn opgenomen.
Drie momenten binnen het driehoeksmodel 1. Het normatieve moment, positieve recht: welke regels op het zebrapad gelden. Dus het geldende recht m.b.t.
voetgangerspaden.
2. Het ideële moment, geheel van ideeën en waarden dat als toetssteen fungeert voor het positieve recht:
bescherming van de kwetsbare/ zwakkere verkeersdeelnemer. Beschermt de hulpbehoevende en minderjarige
verkeersdeelnemers.
3. Actuele moment, feitelijke praktijk zoals die in wisselwerking met het positieve recht ontwikkelt: het
daadwerkelijke gedrag in de praktijk rondom het zebrapad.
,Open texture De toepassing van talige begrippen is altijd onbepaald. De betekenis van woorden en begrippen veranderen in de loop
van tijd. Er doen zich altijd gevallen voor die ontwerpers van een regeling niet zijn voorzien en waardoor twijfel over
de toepasselijkheid van een begrip of rechtsregel kan rijzen en interpretatieproblemen ontstaan.
Recht in objectieve zin Een verzameling rechtsnormen, het positieve recht
Recht in subjectieve zin De rechten die rechtssubjecten ontlenen aan de regels van het objectieve recht
Publiek vs. privaatrecht Privaatrecht Publiekrecht (staats, bestuursrecht &
strafrecht)
Aard van de betrokken partijen Regelt rechtsbetrekkingen tussen Regelt rechtsbetrekkingen tussen
burgers onderling overheid en burgers
Aard van het te beschermen belang Ziet op particuliere belangen Ziet op algemene publieke
maatschappelijke belangen
Initiatief tot handhaving van het Initiatief tot handhaving ligt bij Initiatief tot handhaving ligt bij
recht burgers overheid/ staat
Middelen tot rechtshandhaving Private partijen kunnen bij de Overheid mag optreden met
rechter nakoming, schadevergoeding strafvervolging of bestuursdwang
of ontbinding van de
rechtsverhouding vorderen
Situatie waarbij de overheid als een particulier Als een overheidsinstelling nieuw meubilair aanschaft
optreedt (volgens de regels van privaatrecht)
Verschillen tussen vermogensrecht en personen- - In het vermogensrecht gaat het om rechten die op geld waardeerbaar zijn
en familierecht - In het personen en familierecht gaat het vaak om rechten die niet op geld waardeerbaar zijn
- Subjectieve vermogensrechten zijn overdraagbaar
- Rechten ontleend aan het personen- en familierecht zijn doorgaans niet overdraagbaar
Internationaal privaat & publiekrecht - Internationaal privaatrecht: recht dat bepaalt welk nationaal belang van toepassing is in geschillen met een
internationale dimensie
- Internationaal publiekrecht: verzamelnaam voor tussen staten geldende volkenrecht en gemeenschapsrecht
van de EU en andere internationale organisaties
, Materieel & formeel strafrecht en privaatrecht Formeel recht: behelst de Materieel recht: bevat de
berechtingsregels (procesrecht) inhoudelijks gedragsnormen voor de
rechtssubjecten
Strafrecht Bevat het strafprocesrecht, Bevat de strafrechtelijke
neergelegd in wetboek van gedragsnormen waaraan burgers
strafvordering dienen te houden, neergelegd in
wetboek van strafrecht
Privaatrecht Bevat de regels van burgerlijk Inhoudelijke gedragsnormen van het
procesrecht, neergelegd in het burgerlijk recht, neergelegd in onder
wetboek van burgerlijke meer het Burgerlijk Wetboek
rechtsvordering
Minder ruimte voor aanvullend recht in - Het publiekrecht beoogt zwaarwegende publieke, maatschappelijke belangen te beschermen en in dat kader
publiekrecht duidelijke (dwingende) regels te stellen.
- Het privaatrecht wil vooral kader bieden waarin private partijen hun onderlinge rechtsbetrekkingen zelf
kunnen geven. Dat houdt in dat er volop ruimte moet blijven om die verhouding zelf in te richten. Aanvullend
recht biedt dan regels als partijen zelf niet iets anders hebben afgesproken.
Grammaticale interpretatie De rechter geeft een letterlijke interpretatie van de wettekst. Hiertoe zoekt hij of zij aansluiting bij het alledaagse
taalgebruik.
‘Maar beroep op de letter is lang niet altijd doorslaggevend’: de rechter wijkt soms af van de letterlijke betekenis
- Het juridische taalgebruik kan namelijk afwijken van het algemene taalgebruik
- Met een andere interpretatie een meer rechtvaardige oplossing gevonden kan worden
Verschil wetshistorische en de rechtshistorische - Wetshistorisch: de rechter gaat op zoek naar de subjectieve bedoeling van de wetgever bij het maken van de
interpretatiemethode wet
- Rechtshistorisch: de rechter kijkt naar de rechtsgeschiedenis, dus de wijze naar waar het huidige recht
historisch vandaan komt (bv het Romeinse of Franse recht)
Systematische interpretatiemethode De rechter beroept zich op het systeem van het recht
De betekenis van een wettekst vaststellen met Bij de teleologische interpretatie gaat de rechter op zoek naar het objectieve doel ofwel de strekking van de wet.
behulp van de teleologische interpretatie - In het strafrecht moet de rechter hier echter voorzichtig mee zijn. teleologische interpretatie geeft de rechter
relatief veel vrijheid, wat op gespannen voet staat met het legaliteitsbeginsel dat aan het strafrecht ten
grondslag ligt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper el011. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,39. Je zit daarna nergens aan vast.
