Samenvatting van H8 (aminzuurmetabolisme), H9 (metabolisme van nucleotiden) en H10 (lipiden) op basis van cursus en lessen uit 2023.
Cel 3 GNK/THK UGent
Eiwitten= bestaan uit AZ
Elementen: NH3; H; carboxyl en een restggroep
mens moet dus ook N opnemen uit voeding: 30-40 g N / dag bv uit
vlees, melkproducten
Deze opgenomen eiwitten worden eerst in de maag verteerd tot
oligopeptiden door pepsine (-> protease-activiteit)
deze oligopeptiden worden vervolgens afgebroken in dunne darm tot
tri-dipeptiden/ AZ door chymotrypsine of trypsine
Deze vrije AZ worden door mucosacellen opgenomen uit dunne darm,
naar bloed gebracht, opgenomen in cellen doorheen plasmamembraan
Intracellulair worden ook lichaamseigen eiwitten afgebroken via
complexe intracellulaire systemen tot individuele AZ
Mens kan ook een aantal AZ zélf maken vanuit
precursoren/intermediairen afkomstig van de glycolyse (-> niet-
essentiele AZ)
Samengevat: 3 manieren om AZ te verkrijgen:
Afbreken van eiwitten uit voeding
Eigen synthese via intermediairen van glycolyse
Afbraak lichaamseigen eiwitten
Deze verkregen vrije AZ hebben heel wat functies in het lichaam, nl:
Synthese van lichaamseigen eiwitten
Synthese nucleotiden: purine, pyrimidine
Synthese andere AZ
Synthese haemring: porfyrine
Synthese neurotransmitters
Het teveel aan vrije AZ NIET omgezet als reserve zoals bij glycogeen, maar
wordt in lever gekataboliseerd tot glucose en vetten -> energievoorziening
ontstaat ureum: zorgt voor verwijdering van NH4+ uit organisme
Lever: belangrijkste orgaan voor aminozuurmetabolisme want haalt haar
energie uit de afbraak van deze AZ
50
, Stikstofbalans
N opgenomen uit voeding
N afgescheiden bij katabolisme van AZ in vorm van ureum (in urine)
Dit leidt tot de stikstofbalans
bij langdurige negatieve stikstofbalans (meer N uitgescheiden dan
opgenomen) zoals bv bij anorexia/ eenzijdige voeding gaat lichaam
beginnen met afbreken van spieren en vetweefsel
Dit komt omdat lichaam niet alle AZ zelf kan maken!
Essentiële AZ en aminozuururemieën
Niet-essentiele AZ: lichaam kan deze AZ zelf maken vanuit
intermediairen van glycolyse
essentiële AZ: moeten uit voeding worden opgenomen!
De 9 essentiële AZ zijn: (trucje: PVT TIM HALL)
Phenylalanine Phe Methionine Met
Valine Val Histidine His
Tryptophan Trp Arginine Arg (enkel voor kinderen)
Threonine Thr Leucine Leu
isoleucine Ile Lysine Lys
Bij prematuren: + Cysteïne (Cys)
Alle 20 AZ, zowel essentieel als niet-essentieel, zijn nodig in het lichaam!
Bij tekort van zelfs 1 AZ kan dit leiden tot negatieve stikstofbalans!
Medische ziekte: phenylketonurie (PKU)
Normaal wordt teveel aan Phe omgezet in Tyr
bij phenylketonurie gaat omzetting niet door -> hoge concentratie Phe
tast hersenweefsel aan + als neurotransmitter te gedragen!
Tyr: kan onvoldoende zelf aangemaakt worden dus bij mensen met
phenylketonurie wordt Tyr een essentieel AZ dat uit voeding moet
opgenomen worden
medische ziekte: Kwashiorkor
Voornamelijk in arme landen waarbij door een eenzijdig dieet een
negatieve stikstofbalans ontstaan & lichaam dus spieren begint af te
breken of door tevroeg van moedermelk af te zijn
Opgezwollen buik
51
,2. Biosynthese van aminozuren
Oorsprong van α-NH2-groep
NH4+ + alfa-ketoglutaarzuur + NADPH NADP+ + glutamaat
NH4 uit voeding (bepaalt mee Nbalans)
Door glutamaat dehydrogenase
o Alfa-NH2 groep van de meeste AZ is afkomstig van de alfa-NH2 groep
van glutamaat via transamineringsreactie!
o Glutamine en glutamaat zijn belangrijke AZ voor aminozuursynthese
koolstofskelet
Mens kan 11 AZ zelf maken vanuit intermediairen van glycolyse
/citroencyclus / PPP / uit andere AZ
o Anabole en katabole wegen kunnen door elkaar lopen, bv: synthese van
een AZ kan ook afbraakweg zijn van het precursor aminozuur
synthese door eenstapsreactie
Pyruvaat + glutamaat alanine + alfa-ketoglutaarzuur
Door alanine transaminase (ALT)
glutamaat als precursor voor proline en arginine
glutamaat + NADH + ATP Glutamaat semialdehyde + NAD + Pi + ADP
door glutamaat semialdehyde-dehydrogenase
Glu semialdehyde + NADH proline + H2O + NAD
Door pyrroline 5 carboxylaat-reductase
52
, Ofwel: Glu semialdehyde + glutamine ornithine + alfa-ketoglutaraat
Door ornithine δ-aminotransferase
Ornithine via uremucylcus omgezet in arginine
reversibel
synthese van serine
3Pglycerinaat + NAD fosfohydroxypyruvaat + NADH + H
Door fosfoglyceraat-dehydrogenase
Fosfohydroxypyruvaat fosfoserine
Door fosfoserine-aminotranferase
Fosfoserine serine
Door fosfoserine fosfatase
Serine + tetrahydrofolaat (THF) glycine + methyleentetrahydrofolaat +
H2O
3. Dragers van 1C-eenheden
Tetrahydrofolinezuur THF of FH4
S-adenosyl-methionine SAM
Overdracht van een radicaal dat 1 C bevat
Het tetrahydrofolinezuur/tetraydrofolaat
Afkomstig van het vitamine B9 foliumzuur/folaat uit voeding
Folinezuur tetrahydrofolaat
2 staps
Door folinezuurreductase = folaatreductase
THF + serine glycine + THF derivaat + H2O
Serine geeft CH2 af door glycine weer af te splitsen
Derivaten zijn N5 methyl THF of N10 formyl THF
Deze THF-derivaten fungeren als donors van C1-eenheden in een aantal
biosynthesen:
Recyclage van methionine waarvoor ook cobalamine nodig is
Purine en pyrimidinesynthese: thymine uit Uracil (met methyleen-THF)
en incorporatie van C2 en C8 in purinekern
3 belangrijke functies:
1) metabolisme nucleotiden
2) metabolisme van AZ: omzetting van serine naar glycine, afbraak van
histidine naar glutatamaat, omzetting van cysteïne naar methionine
3) vorming van s-adenosylmethionine
53
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ASTHK. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
