Leerdoelen Bestuur, Beleid en Recht
De student kan uitleggen hoe een politiek systeem werkt en dit globaal toepassen op de situatie in
Nederland.
Politieke democratie
Het politieke systeem in Nederland wordt gekenmerkt door een parlementair stelsel met een
constitutionele monarchie en een meerpartijenstelsel. Het parlement bestaat uit de Eerste Kamer en
de Tweede Kamer. Via het parlement kan de bevolking invloed uitoefenen op het regeringsbeleid. De
regering bestaat uit de minister-president en de ministers. Nederland kent een systeem van
coalitievorming, waarbij verschillende politieke partijen samenwerken om een meerderheid in het
parlement te vormen.
De student kan de achtergronden en geschiedenis van een actueel politiek vraagstuk uiteenzetten.
Miljoenennota:
De eerste Miljoenennota wordt op 18 september 1906, ter vervanging van de zogenaamde
'millioenenrede', aan het parlement aangeboden door minister De Meester
De miljoenennota wordt aangeboden in een koffertje met daarop de tekst Derde dinsdag in september
en het wapen van Nederland. Deze traditie is ontstaan toen in 1947 minister Lieftinck van Financiën
de eerste begroting na de Tweede Wereldoorlog op een nette manier wilde presenteren aan de
Tweede Kamer.
Minister Lieftinck voert in de eerste jaren na de oorlog met succes een strak begrotingsbeleid,
gekenmerkt door uiterste soberheid en een hoge belastingdruk. Lieftinck bemoeit zich tot in detail met
het uitgavenbeleid van zijn collega’s.
In de miljoenennota worden de belangrijkste plannen van het kabinet voor het volgende jaar
besproken. Hierbij wordt ingegaan op de kosten en de invloed van deze plannen op de burgers en de
bedrijven. Ook wordt de algemene toestand van de Nederlandse economie besproken.
Dividendbelasting:
Gebeurtenissen: Brexit, verkiezingen en kabinetsformatie
Problemen: vestigingsklimaat, werkgelegenheid, aantrekken bedrijven (vanwege Brexit)
Oplossingen: afschaffen dividendbelasting
Policyentrepreneurs: Rutte, Wiebes (ambtenaren van EZ) (hoe geweldig het gaat – maar eigenlijk
gelul)
Occupy Wallstreet
1% rijke burgers van de VS bekritiseerde de 99% lagere modaal burgers van de VS.
Wij zijn de 99% is een politieke slogan die veel werd gebruikt en bedacht tijdens de Occupy-beweging
van 2011. De uitdrukking verwijst rechtstreeks naar de inkomens- en vermogensongelijkheid in de
Verenigde Staten, met een concentratie van rijkdom onder de best verdienende 1%. Het weerspiegelt
de mening dat "de 99%" de prijs betaalt voor de fouten van een kleine minderheid binnen de hogere
klasse. Het protest was gericht tegen de groeiende ongelijkheid in de samenleving en de macht van
grote bedrijven in de financiële sector.
Kindertoeslagaffaire
Klimaatverandering
De student kan op hoofdlijnen de (historische) ontwikkeling en overgang beschrijven van de
(klassieke) staatstheorieën naar moderne politieke theorieën.
,Lees literatuurstuk ‘het civiele perspectief van IVK’.
Klassieke staatstheorieën zijn theorieën over de aard en functie van de staat die teruggaan tot de
oudheid en de middeleeuwen. Deze theorieën hebben betrekking op de vraag waarom staten bestaan
en wat hun rol in de samenleving zou moeten zijn. Enkele van de belangrijkste klassieke
staatstheorieën zijn de theorieën van Plato, Aristoteles, Machiavelli, Hobbes, Locke en Rousseau.
Deze theorieën hebben invloed gehad op de ontwikkeling van moderne politieke theorieën en hebben
bijgedragen aan ons begrip van de rol van de staat in de samenleving.
Maatschappelijk of sociaal contract (J.J. Rousseau, 1712- 1773)
Maatschappelijke ongelijkheid (K. Marx, 1818-1883 en F. Engels, 1820-1895)
Raubstaat of ‘Conquest Theory’ (F. Oppenheimer, 1864- 1943)
Moderne staatstheorieën zijn politieke theorieën die zich richten op de aard en functie van de staat in
de moderne tijd. Deze theorieën hebben betrekking op de rol van de staat in de economie, de relatie
tussen de staat en de burger, de rol van de staat in het internationale systeem, en andere kwesties die
relevant zijn voor de hedendaagse politiek. Enkele van de belangrijkste moderne staats theorieën zijn
het liberalisme, het socialisme, het conservatisme, het feminisme, en het postmodernisme. Deze
theorieën hebben invloed gehad op de politieke ontwikkeling van de afgelopen eeuw en hebben
bijgedragen aan ons begrip van de rol van de staat in de moderne samenleving.
Moderne empirische theorie:
Een moderne empirische theorie is een theorie die gebaseerd is op empirisch onderzoek en
wetenschappelijke gegevens. Deze theorieën zijn gericht op het verklaren van fenomenen op basis
van waargenomen feiten en het testen van hypothesen met behulp van experimenten en observaties.
Empirische theorieën worden vaak gebruikt in de sociale wetenschappen, zoals de psychologie, de
sociologie, en de economie, om sociale en economische verschijnselen te verklaren en te begrijpen.
Enkele voorbeelden van moderne empirische theorieën zijn de theorieën van de cognitieve
psychologie, de sociale leertheorie, de rationele keuzetheorie, en de theorieën van de economische
groei.
Formaat van de samenleving: systeemleer (politieke kringloop) – schaalvergroting, complexiteit,
differentiatie.
Economische factoren: werking budgetmechanisme – gebaseerd op de theorie van collectieve
actieproblemen.
Ideologische factoren: Ideologische factoren in de politiek zijn de politieke ideeën, overtuigingen en
waarden die de politieke posities en acties van individuen en partijen beïnvloeden. Deze ideologieën
kunnen gebaseerd zijn op verschillende politieke filosofieën, religieuze overtuigingen, economische
theorieën, en andere sociale en culturele factoren. Enkele voorbeelden van ideologische factoren in
de politiek zijn liberalisme, conservatisme, socialisme, nationalisme, feminisme, en ecologisme. Deze
,ideologieën kunnen de basis vormen voor politieke partijen en bewegingen en hebben invloed op de
politieke agenda's en beleidsbeslissingen van regeringen.
Politieke factoren: Politieke factoren in de politiek zijn factoren die verband houden met de politieke
structuur, processen en instellingen van een land. Deze factoren kunnen de politieke besluitvorming,
de verkiezingen, de politieke cultuur en de politieke participatie beïnvloeden. Enkele voorbeelden van
politieke factoren in de politiek zijn de grondwet, de verkiezingswetgeving, de politieke partijen, de
regeringsvorm, de scheiding der machten, en de politieke cultuur. Deze factoren kunnen van invloed
zijn op de manier waarop de politieke macht wordt verdeeld en uitgeoefend, en op de manier waarop
politieke beslissingen worden genomen en geïmplementeerd politieke discours en articulatie van
eisen gebaseerd op ‘grote verhalen’ en denkbeelden (weltanschauung).
Pluralisme = Pluralisme is een politieke filosofie die stelt dat er in een samenleving verschillende
groepen en individuen zijn met verschillende belangen, waarden en overtuigingen. Deze groepen en
individuen hebben het recht om hun eigen belangen na te streven en om deel te nemen aan het
politieke proces. Pluralisme erkent dat er verschillende visies en opvattingen bestaan over wat het
algemeen belang is en hoe dit bereikt kan worden. In een pluralistische samenleving worden
conflicten tussen deze groepen en individuen opgelost door middel van onderhandeling,
compromissen en consensusvorming. Pluralisme is een belangrijk concept in de democratie en de
burgerrechtenbewegingen, omdat het de basis vormt voor de bescherming van de vrijheid van
meningsuiting, de vrijheid van vereniging en de bescherming van minderheidsgroepen.
Deliberatieve democratie: Deliberatieve democratie is een politieke filosofie die stelt dat democratie
meer moet zijn dan alleen het tellen van stemmen. Het gaat erom dat burgers actief betrokken zijn bij
het nemen van politieke beslissingen door middel van openbare debatten en discussies. In een
deliberatieve democratie worden burgers gestimuleerd om hun eigen standpunten te ontwikkelen en te
verfijnen door middel van dialoog en debat met anderen. Dit proces van deliberatie kan leiden tot een
beter begrip van de verschillende standpunten en tot een meer inclusieve en participatieve
democratie. Deliberatieve democratie is een reactie op de traditionele representatieve democratie,
waarin burgers alleen hun stem uitbrengen bij verkiezingen en verder weinig invloed hebben op het
beleid. In een deliberatieve democratie hebben burgers meer directe invloed op het beleid en worden
ze aangemoedigd om zich actief te engageren in het politieke proces.
Agnostische pluralisme: Agonistisch pluralisme is een politieke filosofie die stelt dat conflicten
tussen verschillende groepen en individuen in een samenleving onvermijdelijk zijn en dat deze
conflicten niet noodzakelijk opgelost hoeven te worden. In plaats daarvan moeten deze conflicten
worden erkend en beheerd door middel van openbare debatten en discussies. Agonistisch pluralisme
benadrukt dat democratie niet alleen gaat om het bereiken van consensus, maar ook om het erkennen
van de verschillende visies en opvattingen die in een samenleving bestaan. In een agonistisch
pluralistische democratie worden burgers gestimuleerd om hun eigen standpunten te ontwikkelen en
te verfijnen door middel van debatten en discussies met anderen, zelfs als ze het niet eens zijn met
elkaar. Het doel is niet om een gemeenschappelijk standpunt te bereiken, maar om de verschillende
perspectieven te begrijpen en te respecteren. Agonistisch pluralisme is een alternatief voor de
traditionele consensusgerichte democratie en kan leiden tot een meer inclusieve en participatieve
democratie (Chantal Mouffe)
Agonisme = Agonisme is een politieke filosofie die zich richt op het omgaan met conflicten tussen
verschillende groepen en individuen in een samenleving. In tegenstelling tot het idee van
consensusgerichte politiek, benadrukt agonisme dat conflicten niet noodzakelijk slecht zijn en dat ze
kunnen leiden tot een meer levendige en participatieve democratie. Agonisme erkent dat er altijd
verschillende perspectieven en meningen zijn in een samenleving en dat deze verschillen niet
noodzakelijkerwijs hoeven te worden opgelost. In plaats daarvan moeten deze verschillen worden
erkend en beheerd door middel van openbare debatten en discussies. Het doel van agonisme is niet
om een gemeenschappelijk standpunt te bereiken, maar om de verschillende perspectieven te
, begrijpen en te respecteren. Agonisme is een alternatief voor de traditionele consensusgerichte
politiek en kan leiden tot een meer inclusieve en participatieve democratie.
Antagonisme = Antagonisme is een politieke filosofie die zich richt op het belang van conflict en strijd
in de samenleving. In tegenstelling tot agonisme, dat conflicten erkent maar probeert ze te beheren
door middel van openbare debatten en discussies, stelt antagonisme dat conflicten onvermijdelijk zijn
en dat ze moeten worden aangewakkerd om sociale verandering te bewerkstelligen. Antagonisme
benadrukt dat de samenleving wordt bepaald door tegenstellingen tussen verschillende groepen en
individuen, en dat deze tegenstellingen niet kunnen worden opgelost door middel van dialoog of
compromis. In plaats daarvan moeten deze tegenstellingen worden aangewakkerd en geëxploiteerd
om de status quo uit te dagen en te veranderen. Antagonisme kan leiden tot sociale verandering, maar
kan ook leiden tot geweld en conflict.
De student kan de politieke kringloopbenadering uitleggen aan de hand van een actueel voorbeeld.
Input/invoer
De bevolking ondervindt problemen en deze komen op de publieke agenda. Die bestaat
uit maatschappelijke kwesties waarover in de media geschreven en gediscussieerd wordt.
Via poortwachters
politieke actoren die in staat zijn wensen en eisen op de politieke agenda te plaatsen (bijv. media,
vakbonden en de oppositie), komen kwesties die belangrijk genoeg zijn op de politieke agenda ; de
politiek gaat erover debatteren en is al dan niet bereid een oplossing te zoeken.
Omzetting/conversie
Deze fase (van wens naar beleid) bestaat uit drie subfasen.
Agendavorming: of een probleem op de politieke agenda komt, hangt af van 5 voorwaarden:
Aantal betrokken burgers/instellingen hoe meer betrokkenen, hoe meer prioriteit.
Ernst van het probleem een onderwerp met veel emotie, zoals geweld tegen
politieagenten, komt sneller aan bod.
