afstudeeronderzoek en scriptie met literatuur en praktijkonderzoek voor de professionalisering van begeleiders op het ODC bij de seksuele ontwikkeling van kinderen tot zes jaar met een ontwikkelingsachterstand.
2022/2023 Afstudeeronderzoek
Onderzoek naar de professionalisering van begeleiders
bij de seksuele ontwikkeling van kinderen tot zes jaar
met een ontwikkelingsachterstand.
Uitgevoerd bij de organisatie Prisma op het Orthopedagogisch
Dagbehandeling Centrum (ODC) in Waalwijk.
NAAM: EVELINE STERRENBURG
ORGANISATIE VAN HET ONDERZOEK: PRISMA
PRAKTIJKBEGELEIDER: INGRID VAN BUUREN
STUDENTNUMMER: 3860361
OPLEIDINGSINSTITUUT: FONTYS HOGESCHOOL IN TILBURG
AFSTUDEERBEGELEIDER: SONIA MONROY
,Voorwoord
Voor u ligt het afstudeeronderzoek ‘professionaliseren van begeleiders bij de seksuele ontwikkeling van
kinderen tot zes jaar met een ontwikkelingsachterstand’. Dit is een onderzoek naar wat begeleiders van het
Orthopedagogisch Dagbehandeling Centrum (ODC) nodig hebben om aan te sluiten bij de seksuele
ontwikkeling. Op het ODC in Waalwijk komen kinderen tot zes jaar met een ontwikkelingsachterstand. Het doel
van dit onderzoek is meer bewustwording en kennis onder professionals over de seksuele ontwikkeling,
waardoor de vaardigheden en kennis kunnen verbeteren. Door het uitvoeren van dit onderzoek en het
professionaliseren van begeleider op de behandelgroep zal bewust en methodisch handelen vergroot worden.
Dit afstudeeronderzoek is uitgevoerd voor de organisatie Prisma en zal betrekking hebben op de drie
verschillende dagbehandeling groepen van het ODC in Waalwijk. De periode van het onderzoek vindt plaats
vanaf september 2022 tot juli 2023. De opdrachtgever is Fontys Hogeschool in Tilburg voor het afstuderen aan
de hbo-opleiding Pedagogiek. De onderzoeker is Eveline Sterrenburg die stage heeft gelopen bij het ODC in
Waalwijk.
Het onderwerp van mijn afstudeeronderzoek is door middel van een brainstorm gesprek met Lee Joosen,
begeleider niveau vijf van het ODC in Waalwijk ontstaan. Na het opstellen van deelvragen is er met zowel
literatuur als praktijkonderzoek een antwoord geformuleerd op de onderzoeksvraag. Gedurende dit onderzoek
is er samengewerkt met mijn stagebegeleider Ingrid van Buren en begeleidend docent vanuit Fontys Sonia
Monroy. Beide hebben geholpen met het geven van feedback en beantwoorden van vragen. Bij deze wil ik hen
bedanken voor de fijne begeleiding en ondersteuning bij dit afstudeeronderzoek. Daarnaast wil ik alle
respondenten en medestudenten bedanken voor hun medewerking aan dit onderzoek.
Tot slot wens ik u veel leesplezier toe!
Eveline Sterrenburg
Tilburg, 5 juni 2023
1
,Samenvatting
Het voor u liggende onderzoek gaat over het professionaliseren van begeleiders op het ODC in Waalwijk. In dit
onderzoek is vanuit de literatuur en praktijk gekeken naar wat begeleiders nodig hebben om aan te sluiten bij
de seksuele ontwikkeling van kinderen tot zes jaar met een ontwikkelingsachterstand. Uit oriënterende
gesprekken blijkt dat er nog maar weinig ervaring is over seksualiteit bij deze relatief jonge kinderen, waardoor
er aanvullend onderzoek wenselijk is.
In het literatuuronderzoek is er vanuit verschillende perspectieven gekeken naar wat kinderen tot zes jaar met
een ontwikkelingsachterstand nodig hebben en de manier waarop begeleiders hierbij aan kunnen sluiten. Zo is
er beschreven dat begeleiders kennis nodig hebben over een normale seksuele ontwikkeling om hierin te
ondersteunen en om een afwijkende seksuele ontwikkeling te herkennen. Het belang van een duidelijke visie
vanuit de organisatie komt naar voren. Uit de literatuur blijkt dat dit professionals handvatten geeft om
seksualiteit bespreekbaar te maken. In het literatuuronderzoek kwam terug dat er verschillende vaardigheden,
competenties en middelen beschikbaar zijn voor het begeleiden van de seksuele ontwikkeling van kinderen tot
zes jaar met een ontwikkelingsachterstand. Deze methodes zijn in het praktijkonderzoek bij begeleiders
bevraagd. Hierin komt meerdere keren terug dat er voor de doelgroep met kinderen tot zes jaar met een
ontwikkelingsachterstand geen middelen en methoden nodig zijn. Het startpunt van de seksuele ontwikkeling
is de geboorte, waarna dit gedurende het gehele leven in ontwikkeling blijft (Saris et al., 2022). Uit onderzoek
van Steffens (2020) komt naar voren dat de seksuele ontwikkeling voor kinderen “één grote ontdekkingsreis”
is, waardoor ondersteuning al op jonge leeftijd gewenst is.
In het praktijkonderzoek is door middel van een vragenlijst onderzoek gedaan naar de begeleiders van de drie
behandelgroepen van het ODC in Waalwijk. Hierin is uitvoerig gekeken naar de benodigde middelen,
vaardigheden, ervaring en behoeften van begeleiders. Er kan geconcludeerd worden dat begeleiders op dit
moment nog geen onderbouwde interventies en methoden gebruiken. De methodiek ‘Het vlaggensysteem’ is
slechts bij één begeleider bekend, maar wordt niet ingezet op de groep. Naast het herkennen van seksueel
gedrag draagt deze methodiek ook bij aan het opbouwen en onderhouden van een adequate pedagogische
relatie met het kind (Movisie, 2021). Beide door de NJI (z.d.) onderbouwde interventies ‘Het BETTER-model’ en
‘De LOVE-regel’ zijn niet bekend onder begeleiders. Verder kan er geconcludeerd worden dat begeleiders al
veel vaardigheden inzetten bij het doorverwijzen van een afwijkende seksuele ontwikkeling en weten welke
stappen er dan doorlopen moeten worden. Echter is er op dit moment nog geen preventieve begeleiding bij de
seksuele ontwikkeling. Dit vraagt om verbetering en professionalisering op het gebied van inzetten van kennis
en bestaande interventies. Volgens Rutgers (2020) draagt het inzetten van goed onderbouwde interventies bij
aan het vergroten van de professionaliteit en verbetert het handelen van professionals bij het aansluiten van
de seksuele ontwikkeling van kinderen.
De bevindingen uit het literatuur- en praktijkonderzoek zijn met elkaar vergeleken en hebben hiermee tot de
volgende twee aanbevelingen geleid. Om de professionalisering van begeleiders bij de seksuele ontwikkeling
optimaal te kunnen inrichten raadt de onderzoeker aan om de methodiek ‘het vlaggensysteem’ te gaan
inzetten bij het aanbieden van jaarlijkse verplichte (bij)scholing. Daarnaast wordt er aanbevolen om een
duidelijke visie met bijbehorend beleid te ontwikkelen en dit te implementeren binnen de gehele organisatie
van Prisma.
In juni 2023 is dit onderzoek overgedragen aan begeleiders van het ODC in Waalwijk. In dit gesprek zijn de
resultaten, conclusie en aanbevelingen verder toegelicht. Het gehele onderzoek zal uiteindelijk na beoordeling
overgedragen worden aan de organisatie Prisma.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evelinesterrenburg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €30,49. Je zit daarna nergens aan vast.
