Samenvatting Behandeling: interventies binnen de
orthopedagogiek
Hoorcollege 1
Wat is gedrag?
Er zijn twee soorten gedrag. Je hebt openlijk/overt gedrag, dit is alles wat een persoon zegt of doet
en kunnen worden vastgelegd door iemand anders dan degene die het gedrag uitvoert.
Verbogen/covert gedrag is gedrag wat niet altijd observeerbaar is, zoals interne processen (vb.
piekeren).
Gedrag kan gemeten worden in dimensies:
- De duur van gedrag (tijd)
- De frequentie van gedrag (hoe vaak in bepaalde periode)
- Intensiteit of kracht van gedrag (energie die betrokken is bij het gedrag)
Wat is gedragsmodificatie?
Gedragsmodificatie betekend met technieken en principes wordt gedrag van mensen beoordeeld en
verbeterd, het betreft zowel overt/covert gedrag. Het hoofddoel is om het welzijn van mensen te
verbeteren.
Gedragsleer kent 7 hoofdkenmerken:
1. Problemen definiëren in termen van gedrag dat we kunnen meten. Veranderingen in gedrag
is de beste indicator voor oplossingen
2. Iemands omgeving wordt aangepast om mensen beter te laten gedijen.
Stimuli = mensen/objecten/gebeurtenissen aanwezig in de omgeving.
3. Methodes en rationale worden precies beschreven zodat ze gerepliceerd kunnen worden
4. Technieken worden toegepast door mensen in het dagelijkse leven van een persoon.
5. De technieken die worden gebruikt hebben een oorsprong in de wetenschap over leren
6. Aantoonbaar wordt gemaakt dat een interventie de oorzaak is voor de gedragsverandering
7. Grote verantwoordingsplicht van de betrokkenen bij interventies (client, medewerkers)
Wat is gedragsbeoordeling?
Gedragsbeoordelingen omvatten het verzamelen en analyseren van informatie en gegevens om:
- Identificeren en beschrijven van doelgedrag
- Identificeren mogelijke oorzaken van gedrag
- Leiden van de selectie van een geschikte gedragsmatige behandeling
- Evaluren van de behandeluitkomst
Tijdlijn gedragsmodificatie
1900 – Pavlov
Pavlov is een fysioloog die het meest bekend is om “de hond van Pavlov”. Hij heeft klassiek
conditioneren uitgevonden. Hierbij werd gebruik gemaakt van reflexen die automatische reactie op
voorgaande stimuli veroorzaken. Hij was een voorloper van het behaviorisme.
1938- Skinner
Skinner maakte onderscheid tussen klassiek conditioneren en operant conditioneren. Dit is een vorm
van leren waarbij gedrag wordt gewijzigd door de gevolgen ervan (beloning/straf).
1968- Baer, wolf en Risley
Toegepaste gedragsanalyse als:
- Een focus op meetbaar gedrag dat maatschappelijk significant is
, - Een sterke nadruk op operant conditionering om behandelstrategieën te ontwikkelen
- Een poging om duidelijk aan te tonen dat de toegepaste behandeling verantwoordelijk was
voor de verbetering van gemeten gedrag
- Demonstratie van generaliseerbare en langdurige verbetering in gedrag
Jaren 60/70/80 – Ellis en Beck
Ellis en Beck kwamen met cognitieve gedragstherapie. Zij geloofden dat irrationele overtuigingen
lastige emoties veroorzaken en door deze te identificeren en te vervangen door meer rationele zelf
verklaringen je mensen zou kunnen helpen.
Sommige misvattingen over gedragsverandering
1. Gebruik van beloningen door gedragsmodificatoren om gedrag te veranderen is omkoping
2. Gedragsmodificatie omvat het gebruik van medicijnen ne elektroconvulsietherapie
3. Gedragsmodificatie verandert alleen de symptomen
4. Gedragsmodificatie kan worden toegepast op eenvoudige problemen maar niet bij complexe
problemen
5. Gedragsmodificatoren zijn koud en gevoelloos en ontwikkelen geen empathie bij hun klanten
6. Gedragsmodificatoren hebben alleen betrekking op waarneembaar gedrag
7. Gedragsmodificatoren ontkennen het belang van genetica of erfelijkheid bij het bepalen van
gedrag
8. Gedragsmodificatie is verouderd
Waarom weer terug bij die behavioristen?
Hun bijdrage heeft de nadruk gelegd op:
De rol van leerprocessen en conditionering in het ontstaan van psychopathologie
Begrip hoe gedrag beïnvloed kan worden doorleren
Zij gaven een nieuwe verklaring voor atypisch (niet normaal) gedrag met als gevolg nieuwe
behandelingen.
Krankzinnigheid/waanzin worden gebruikt in de geschiedenis. Het werd gezien als een straf van de
goden. Een voorbeeld van een behandeling in die tijd was trepanatie (gat maken in je schedel).
Periode Wie Wat
5e eeuw Hippocrates Een lichamelijke verklaring voor atypisch gedrag. Hij bracht hersenen
voor in verband met gedrag en bewustzijn. Theorie van 4 sappen: elke
Christus onbalans veroorzaakt problemen
13-14 Ziekenhuizen Namen mensen op voor “mentale” klachten
eeuw
14-15 Ziekenhuizen In deze ziekenhuizen kregen mensen lijfstraffen en werden ze soms
eeuw voor zelfs tentoongesteld. De verklaring van atypisch gedrag werd gezien
geestenziekten als bezetenheid door demonen
Verschillende perspectieven
Biologisch perspectief
o 1935 – eerste lobotomie
o 1945 – eerste ijspriem lobotomie
Psychodynamisch perspectief
o Freud
, Behaviorisme
o Gedrag/cognitie: gedragstherapie, cognitieve gedragstherapie etc.
Kinderen
Kinderen werden lang gezien als mini volwassenen. Maar op een gegeven moment kwamen er
studies over kinderen.
1840, Charles Darwin: onderzoek op eigen kinderen
Ontwikkeling intelligentietesten begin 20ste eeuw
Freud aandacht voor ontwikkeling van het kind, vanuit psychoanalytisch perspectief
Piaget en zijn werk hebben een grote bijdrage geleverd aan de hedendaagse kennis over
kinderen
Waarom gedragsmodificatie?
Evidence-based, met sterk ontwikkelde theorie
Te gebruiken bij veel verschillende groepen in verschillende leeftijdscategorieën
In veel verschillende contexten te gebruiken
Relatief eenvoudig toe te passen
Klassiek conditioneren is hedendaags terug te zien in behandeling met o.a. angstklachten, Obsessieve
compulsieve stoornis en verslaving. Ouders gebruiken het in de alledaagse opvoeding (zindelijkheid,
leren fietsen, gezond eten).
Voorbeelden
Triple P (positive parenting program)
Opvoedprogramma voor emotionele, gedrags- en ontwikkelingsproblemen
Family transition triple P (FTTP)
Emotionele onrust als gevolg van veranderingen in het gezin
Hoorcollege 2
Als je een geluid hoort, krijg je daar een reflexmatige reactie op. Pavlov, de grondlegger van de
klassieke conditionering, heeft dit laten zien. Klassiek conditioneren is wanneer twee stimuli aan
elkaar gelinkt raken. Er ontstaat een aangeleerde associatie tussen twee prikkels: een ‘neutrale’
stimulus krijgt een (nare) betekenis.
Unconditioned stimulus (US) Unconditioned Response (UR)
Het is een reflexmatige zintuigelijke reactie op een stimulus en heeft vaak te maken met gevaar.
o Smaak: citroen – grimas trekken
o Horen: Hard geluid – oren bedekken/ schrikken
o Ruiken: Iets stinkends ruiken – neus optrekken
o Aanraken: Iets heets aanraken – Arm wegtrekken
o Zien: Fel licht – ogen dicht knijpen of iets in je ogen krijgen – knipperen
Een US kunnen bijvoorbeeld potentieel gevaar zijn wat leidt tot universele angsten (roept reflexen en
emotionele respons op)
, Angst leidt tot vermijding. We kijken naar de
casus van Eloy. Hij heeft een lichte vorm van
autisme en ging altijd met de bus naar z’n
opleiding maar op een gegeven moment lukte
dat niet meer.
Abc-schema
A B C C
Antecedenten Behavior Consequenties positief Consequenties
Negatief
Eloy kreeg het Hij denkt: ik krijg weer Opluchting, want de Moeite om naar
benauwd in een een paniekaanval; ik paniek kan niet opleiding te komen
overvolle bus op een krijg het altijd optreden Sociale problemen
hele warme dag benauwd in de bus Rust want geen angst met vrienden
Financiële problemen
Hij vermijdt reizen met
de bus
Antecedenten horen bij klassiek conditioneren. Consequenties positief zijn korte termijn beloningen.
Het verschil tussen klassiek en operant conditioneren is dat bij klassiek de focus meer ligt op A en B
terwijl operant meer gaat over C. Het aanpassen van B is wel heel
lastig, dit kun je het beste doen door de ervaringen aan te passen.
Kerncognitie: dingen die je heel erg hebt geïnternaliseerd. VB: ik ben
niks waard/ze moeten altijd mij hebben.
Door de kerncognitie krijg je een negatieve reactie terug waardoor
je de kerncognitie weer bevestigd, ook wel generalisatie.
Interventies op basis van klassiek conditioneren
Om nieuw gedrag aan te leren. Voorbeeld is een plaswekker.
Dit kan ook fout gaan, doordat het gedrag niet goed wordt aangeleerd en kinderen
bang worden om te gaan slapen. Deze interventie zit zowel aan de A kant als aan de
C kant
1. Je kan de associatie tussen twee prikkels verminderen, uitdoven kan niet.
Dit kan op twee manieren: 1. Gedragsexperiment: ervaren dat datgene wat je vreest, niet
gebeurt. Als-dan
Vb.: mensen met laag zelfbeeld (ik ben lelijk en dik) mensen om hen heen gaan vragen wat ze
van hen vinden en dan alle kenmerken die zij zeggen op te schrijven
2. Exposure: ervaren dat je de spanning aan kunt en dat deze minder wordt als je even in de
angst zit.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lynnh134. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,00. Je zit daarna nergens aan vast.
