Samenvatting
Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding
HOOFDSTUK 1, 2, 3 EN 4
JOS VAN DER WAL EN JACOB DE WILDE
1
,Inhoud
1. Begripsbepaling en uitgangspunten ................................................................................... 4
1.1 Inleiding........................................................................................................................ 4
1.2 Leeftijd en gedrag ........................................................................................................ 4
1.3 Pubertijd en adolescentie ............................................................................................ 4
1.4 Beeldvorming over adolescenten ................................................................................ 5
1.4.1 Beelden uit de literatuur ....................................................................................... 5
1.4.2 Beelden in de massamedia .................................................................................. 5
1.4.3 Beelden in de sociale wetenschap ...................................................................... 5
1.4.4 Beelden in de neurowetenschap ......................................................................... 6
1.5 Begrip als voorwaarde voor professionele leerlingbegeleiding .................................. 7
2. Identiteitsontwikkeling ......................................................................................................... 8
2.1 Inleiding........................................................................................................................ 8
2.2 Persoonlijkheid ............................................................................................................ 8
2.3 Identiteit ....................................................................................................................... 9
2.4 Het schema van de menselijke levensloop ............................................................... 10
2.4.1 Drie algemene karakteristieken van het levensloopschema ............................. 10
2.4.2 De acht fasen van de levensloop ....................................................................... 11
2.5 De adolescentiefase nader bekeken ......................................................................... 13
2.5.1 De crisis in de adolescentie: identiteit versus verwarring .................................. 13
2.5.2 Andere vormen van identiteitsontwikkeling ....................................................... 13
2.5.3 Onderzoek over vormen van identiteitsontwikkeling ......................................... 14
2.6 Sociale omgeving en identiteitsontwikkeling ............................................................. 14
2.6.1 Inleiding .............................................................................................................. 14
2.6.2 De invloed van het macrosysteem ..................................................................... 15
2.6.3 De betekenis van het mesosysteem en het microsysteem ............................... 17
2.6.4 Opvoedingsstijlen ............................................................................................... 18
2.6.5 De betekenis van leeftijdgenoten ....................................................................... 19
2.7 Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding ........................................................... 20
3. De ontwikkeling van de intelligentie.................................................................................. 21
3.1 Inleiding...................................................................................................................... 21
3.2 Rationele intelligentie: een poging tot definiëring ..................................................... 22
3.2.1 De intelligentietest .............................................................................................. 22
3.3 De theorie van Jean Piaget over de ontwikkeling van de intelligentie ..................... 23
3.3.1 Drie algemene karakteristieken ......................................................................... 24
2
, 3.3.2 Analyse van de concreet-operationele en de formeel-operationele fase.......... 27
3.4 Morele ontwikkeling ................................................................................................... 28
3.5 De betekenis van de opvattingen van Piaget voor het onderwijs ............................. 29
3.5.1 Kanttekeningen bij de opvattingen van Piaget over ontwikkeling en onderwijs 29
3.6 Emotionele intelligentie.............................................................................................. 30
3.6.1 Emoties............................................................................................................... 30
3.6.2 Evenwicht tussen hoofd en hart ......................................................................... 30
3.7 Cognitieve ontwikkeling en identiteitsontwikkeling ................................................... 31
3.8 Cognitieve ontwikkeling en leerlingbegeleiding ........................................................ 31
3.8.1 De mindset ......................................................................................................... 31
3.8.2 Beïnvloeden van gevoel met behulp van gedachten: de rationeel-emotieve
training 32
4. Seksuele ontwikkeling ...................................................................................................... 33
4.1 Inleiding...................................................................................................................... 33
4.2 Opvattingen over seksualiteit .................................................................................... 33
4.2.1 Historische ontwikkelingen ................................................................................. 33
4.2.2 Seksualiteit in de twintigste eeuw ...................................................................... 34
4.2.3 Drie hedendaagse opvattingen over seksualiteit............................................... 34
4.2.4 Opvattingen onder jongeren .............................................................................. 35
4.3 Aspecten van de seksuele ontwikkeling ................................................................... 36
4.3.1 Lichamelijke veranderingen en hun effecten op de persoonlijkheidsontwikkeling
36
4.3.2 Seksueel gedrag van adolescenten................................................................... 37
4.4 Sekserol en seksuele identiteit: de ontwikkeling van mannelijke en vrouwelijke
identiteit................................................................................................................................. 38
4.4.1 Inleiding .............................................................................................................. 38
4.4.2 De biologische variabele: sekse ........................................................................ 38
4.4.3 De culturele variabele: gender ........................................................................... 39
4.5 Leerlingbegeleiding en seksuele ontwikkeling .......................................................... 41
3
, 1. Begripsbepaling en uitgangspunten
1.1 Inleiding
Dit hoofdstuk is een fundament voor de rest van het boek.
1.2 Leeftijd en gedrag
Gedrag is leeftijdsgebonden. Een baby heeft andere behoeften dan een volwassene. Een
baby die een salto maakt is onwaarschijnlijk, terwijl een kind van tien dat een salto maakt
niet zo onwaarschijnlijk is.
Niet alle veranderingen vinden bij iedereen op hetzelfde moment plaats. Er zijn kinderen die
‘vroegrijp’ zijn of ‘laatbloeiers’. Iemand kan ook emotioneel nog kinderlijk zijn, terwijl het
lichamelijk wel vroegrijp is.
Fase: een tijd waarin mensen voorspelbare overeenkomsten in lichamelijke of geestelijke
ontwikkeling vertonen. (bijvoorbeeld: een baby slaapt veel)
De levensloop van mensen bestaat uit verschillende fasen die een vaste volgorde hebben
en onderling samenhang vertonen. De tijd tussen kindertijd en volwassenheid is
adolescentie.
Deze adolescentiefase bestaat uit meerdere periodes. Dat is een deel van een fase met
bepaalde kenmerken.
1.3 Pubertijd en adolescentie
Pubertijd: afgeleid van pubertas wat huwbaar betekent. Pubes betekent geslachtsrijp.
Adolescentie: afgeleid van adolescentia wat de leeftijdsfase van zeventien tot dertig
betekende in het oude Rome. Dit was voor velen de laatste fase van hun leven.
Het indelen in leeftijdsfasen heeft een lange geschiedenis, maar de fasen en kenmerken zijn
in de loop der jaren veranderd. Zo is de adolescentiefase niet meer de laatste levensfase.
Kind: een redelijk nieuw begrip. Vroeger werden ze beschouwd als volwassenen in
zakformaat. Ze moesten werken zodra dat kon. Vanaf 1750 hoefde dat niet meer zo snel.
Er is sprake van een forever-youngcultuur. Een cultuur waarin ouders en adolescenten
meer op de voet van gelijkheid met elkaar omgaan. Daarnaast wordt er ook wel gezegd dat
kinderen snel volwassen worden, dit kan komen door alle sociale media.
Adolescentiefase: van 12 tot 22 jaar:
1. Vroege adolescentie: (12-15 jaar) Puberteit. Lichamelijke groei en rijping.
Losmakingsproces tussen adolescent en ouders.
2. Middenadolescentie: (15 tot 18 jaar) Experimenteren met vele keuzemogelijkheden
3. Late adolescentie: (18 tot 22 jaar) Het aangaan van verplichtingen op gebied van
maatschappelijke positie en persoonlijke relaties.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daphnetensiethof. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
