“For Public Sociology”
Artikel van Michael Burawoy (2004)
De uitdaging van “public sociology” is om meerdere publieken op verschillende manieren te
betrekken bij de sociologie. Publieke sociologie zou als een officieel onderdeel van de
sociologische discipline opgenomen moeten worden. Op deze manier maken we de publieke
sociologie namelijk een zichtbare, en legitieme onderneming. Daarnaast zien we dat wanneer
we de verdeling van de sociologie in kaart brengen, er een onderlinge afhankelijkheid is
tussen vier soorten kennis: professionele, kritische, politieke, en publieke. In de ideale wereld
betekent de bloei van de ene soort kennis ook de bloei van de andere soort, maar in de
praktijk ligt het vaak anders en lijken ze elkaar uit te sluiten. In dit artikel zal onder andere
uitleg gegeven worden over publieke sociologie, de vier soorten sociologische kennis, en de
manier waarop deze vier sociologische disciplines met elkaar in verband staan. Ten slotte zal
het vergelijken van de vier disciplines aantonen hoe de kern van de sociologie in contact staat
met het publiek, en hoe de sociologie de maatschappij verdedigt tegen krachten zoals de
economische markt en staten.
In het begin streefde sociologie ernaar om een “angel of history” te zijn, zoekend naar orde in
de brokstukken van de moderniteit, hopend de belofte van vooruitgang redden. Karl Marx,
Emile Durkheim, Max Weber, en W.E.B. Du Bois zijn stuk voor stuk pioniers die geprobeerd
hebben dit te doen op hun eigen manier. Toch kon de storm van progressie niet lang door
blijven waaien en ondanks dat veel sociologen het doel hadden om de wereld te veranderen en
te verbeteren, is de wereld toch vaak conservatief gebleven. In de 1950s kwam er een kleine
opleving toen de sociologie zich op een puur wetenschappelijk karakter ging richten. Deze
werd echter snel ingekapt door het ontstaan van politiek protest voor vrijheid van
meningsuiting, burgerrechten, en vrede. Hierdoor verloor de sociologie haar consensus en
kritiekloze omarming van de wetenschap.
De manier waarop de sociologie voor- en achteruit is gegaan, beïnvloedt de
individuele carrières van sociologen maar ook de collectieve discipline. De oorspronkelijke
passie voor sociologie bestond uit het opkomen voor sociale gelijkheid, economische
gelijkheid, mensenrechten, een duurzaam milieu, politieke vrijheid, of simpel gezegd een
betere wereld. Deze passie wordt nu geleid door het nastreven van academische credentials.
Ondanks de druk om academisch te presteren lijkt er bij vele sociologen toch de drijfveer
behouden te zijn om de wereld een betere plek te maken.
Om te leren begrijpen hoe de publieke sociologie is ontstaan, en wat haar
mogelijkheden en gevaren zijn, is dit artikel opgebouwd uit meerdere thesissen. De eerste
paar zullen gaan over de aantrekkingskracht van publieke sociologie, haar veelzijdigheid, en
de relatie van publieke sociologie tot de gehele discipline van de sociologie – de discipline
wordt hierbij zowel opgevat als een verdeling van arbeid en als een gebied van macht (“field
of power”). Daarna zal gekeken worden naar professionele, politieke, publieke, en kritische
sociologie en hoe deze van elkaar verschillen qua inhoud en geschiedenis. Ook zal de
sociologie vergeleken worden met andere disciplines zoals de economische. Ten slotte zal
benadrukt worden wat de sociologie zo speciaal maakt, niet slechts als een wetenschap, maar
als een morele en politieke kracht.
, Thesis I: The Scissors Movement
Het streven voor de verwezenlijking van publieke sociologie (ook wel public sociology) wordt
steeds sterker, en de realisatie ervan steeds moeilijker. Het is alsof de sociologie zich verder
naar links verplaats, terwijl de wereld verder naar rechts gaat - te vergelijken met de
beweging van een schaar.
Wat verklaart de plotselinge aantrekkingskracht van de publieke sociologie? Het herinnert
natuurlijke vele sociologen waarom ze in eerste instantie voor dit vakgebied kozen, maar
publieke sociologie is er al een tijdje. Dus waarom is het nu ineens zo populair?
Over de afgelopen halve eeuw is het politieke zwaartepunt van de sociologie een
kritieke richting ingegaan, terwijl de rest van de wereld juist de tegenovergestelde kant is
opgegaan. De sociologie ging links terwijl de wereld rechts ging. Als reactie ging de politieke
sociologie zich niet meer richten op het onderzoeken van de Amerikaanse electorale
democratie, maar juist zijn relatie tot klassen, sociale bewegingen, en de verdieping van de
democratische participatie. De sociologie veranderde van het bestuderen van
aanpassingsprocessen, naar het onderzoeken van dominantie, arbeidersbewegingen, en sociale
en economische ongelijkheid.
Als de opeenvolging van politieke generaties en de veranderde context van de
sociologie één arm van de schaar is, is de andere arm die de tegengestelde kant op beweegt,
de wereld die we bestuderen. Over de afgelopen 25 jaar zijn economische veiligheid en
burgerrechten tekort gedaan door uitbreiding van de markt (waardoor ongelijkheidheden zijn
ontstaan). Vaak genoeg hebben de markt en de staat samengewerkt tegen de mensen door
middel van wat nu bekend staat als het neoliberalisme. Dit ondanks de kritiek van de publieke
sociologie.
Maar wat bekent deze marktwerking waarbij ongelijkheid bestaat voor de publieke
sociologie? Moeten we bijvoorbeeld het idee van de universiteit als een ‘publiek goed’
verlaten doordat het alleen maar betaalbaar is voor mensen die het economisch goed hebben?
De belangstelling voor een publieke sociologie is voor een deel juist een reactie en antwoord
op de privatisering van alles. Zijn vitaliteit hangt af van de reanimatie van het hele idee van
“publiek, openbaar”. En dit is precies de paradox van de publieke sociologie: de groeiende
kloof tussen de sociologische ethos en de wereld die wij bestuderen inspireert de vraag naar
publieke sociologie, maar belemmert tegelijkertijd de uitvoering hiervan.
Thesis II: The Multiplicity of Public Sociologies
Er zijn meerdere publieke sociologen die verschillende soorten publieken hebben en
verschillende manieren hebben om deze te bereiken. Traditionele en organische publieke
sociologieën zijn twee verschillende types, die elkaar aanvullen. De soorten publieken kunnen
verdwijnen maar ook gecreëerd worden door de sociologie.
Wat bedoelen we nu precies met publieke sociologie? Publieke sociologie brengt de
sociologie in een gesprek met publiek, en dat publiek bestaat op haar beurt weer uit mensen
die zelf betrokken zijn in een gesprek. Publieke sociologie zorgt dus voor een dubbel gesprek.
Het werk van publieke sociologen vormt de basis van een publieke discussie over
bijvoorbeeld de aard van de Amerikaanse samenleving.
Binnen de publieke sociologie vindt je de traditionele publieke sociologie, gevormd
door sociologen die op de opiniepagina’s van nationale kranten schrijven en waar ze reageren
op zaken die belangrijk zijn voor het publiek. Ook kunnen ze academisch onderzoek hier bij
