Annabel Couzijn
Quizlet link: Ontwikkeling DT2 Map | Quizlet
Inhoud
Hoorcollege 6 (6-3-23): Hersenontwikkeling .................................................................................. 2
Neuronale inductie, patterning, initiële hersenverdeling ............................................................. 2
Morfogenen ........................................................................................................................... 5
Retinoic Acid (RA) signalering ............................................................................................. 5
FGF signalering .................................................................................................................. 5
BMP signalering ................................................................................................................. 5
Wnt-signalering.................................................................................................................. 6
Shh-signalering .................................................................................................................. 6
Combinaties en Hox-genen ................................................................................................ 6
Neurogenese en neuronale migratie .......................................................................................... 8
Growth cones en axon guidance ............................................................................................. 13
Contactmediated signalering ............................................................................................... 14
Chemoreception ................................................................................................................. 15
Target selectie / topografische kaarten en synaptogenese ........................................................ 16
Hoorcollege 7: Depressie ............................................................................................................ 20
Neuronale circuits betrokken bij depressie .............................................................................. 21
De monoamine hypothese....................................................................................................... 22
Neurotrophins en neurogenese, de BDNF-hypothese ............................................................... 24
Andere mogelijke oorzaken van depressie ................................................................................ 25
Neuro-endocriene en neuroimmune interacties.................................................................... 25
Epigenetische mechanismen in depressie ............................................................................ 26
Langdurige effecten van antidepressiva (SSRIs)........................................................................ 28
,Dr. S. Mesman
❖ Vandaag meer focus op moleculaire ontwikkeling
❖ Stof
o Purves hoofdstuk 22 en 23
o Informatie in het boek is leidend voor het
tentamen
o Colleges zijn ondersteunend aan het boek
❖ Om inzicht te krijgen in de werking van het brein
moet je inzicht hebben in de ontwikkeling van het
brein
o Foto: brainbow techniek, met verschillende fluorescente markers verschillend
zichtbaar maken, mooie manier om te zien waar neuronen zitten en projecteren
❖ Overzicht van dit hoorcollege: hersenontwikkeling
o Neuronale inductie, patterning, initiële hersenverdeling
o Neurogenese en neuronale migratie
o Growth cones en axon guidance
o Target selectie/topographische kaarten en synaptogenese
Neuronale inductie, patterning, initiële hersenverdeling
❖ Hersencellen worden al heel vroeg in de ontwikkeling aangelegd
❖ Tijdens de gastrulatie worden 3 lagen aangelegd waar de toekomstige
organen uit ontwikkelen
o Ectoderm: Huid, CNS, en PNS
o Mesoderm: Notochord, spieren, hart en vaatstelsel, nieren,
geslachtsorganen
o Endoderm: Digestieve systeem, respiratoir systeem, blaas,
middendeel van het oor
❖ Het vroege embryo bevat positionele informatie die aan de cellen
wordt doorgegeven
o Kant van nidatie: dorsaal, animal pole
o Andere kant: ventraal, vegetal pole
o Dus al vroeg te zien wat
kop/staart/rug/buik/links/rechts wordt
o Door signaleringscascades! Door morfogenen
gereguleerd
,❖ Tijdens de neurulatie vormt de notochord uit het
mesoderm en geeft signalen af aan het
bovenliggende ectoderm om de neurale plaat te
vormen
o 18 dagen (in de mens)
o (Notochord ontstaat uit mesoderm en
verdwijnt later weer grotendeels)
❖ De neurale plaat vouwt zich tot de neurale buis met
een floor plate (basal plate) en een roof plate (alar
plate)
o 20 dagen
o Floorplate al te herkennen
▪ Belangrijke vroege neurale
structuur, meerdere signalen
o Neural crest ook te zien
❖ De neurale buis sluit eerst mediaal, somieten
worden gevormd uit het mesoderm
o 22 dagen
o Rest van ectoderm sluit boven de neurale
plaat weer aan
o Floor plate en roof plate
o Somieten
▪ Vormen spieren
o Neural crest
▪ Dorsal & ventral ganglia van
ruggenmerg
❖ De neurale buis naast de somieten vormt een
basale spinal cord en vanuit de neural crest worden
de sensorische en motorische ganglia aangelegd
o 24 dagen
o Ganglia te zien
❖ Vanuit de anterior neural fold worden de verschillende hersen-domeinen worden
vormgegeven door specifieke signalering
o Hersenblaasjes worden gevormd door signalering
, o Prosencephalon: BMP/Wnt (Winged) antagonist
o Mesencephalon: RA (retanoic acid) antagonist
o Rhombencephalon: Wnt antagonist
o Spinal cord: Wnt, RA, FGF, TGF
❖ Originele 3 hersenblaasjes vormen 5 hersenblaasjes die de blauwdruk zijn voor toekomstige
structuren in het brein
o Dorsal telencephalon: cortex en hippocampus
o Ventral telencephalon: basal ganglia
o Diencephalon: (hypo)thalamus, ogen
o Mesencephalon: sup. en inf. colliculus en midbrain
o Metencephalon: Pons en cerebellum
o Myelencephalon: medulla oblongata
❖ Belangrijke signaleringscascades tijdens embryonale
hersenontwikkeling
o Floor plate en roof plate zijn belangrijke
signaleringscentra
o Spinal cord vrij simpel systeem qua morfogenen en
positionele informatie
▪ Roof plate: TGF-Beta familie (BMP, Dorsalin),
RA, Noggin
• Is Noggin niet een BMP remmer?
▪ Somieten: BMP
▪ Floorplate: Shh, RA, Noggin, Chordin
▪ Pre-somitic mesoderm: FGFs
▪ Wat moeten we hiervan precies weten?
❖ Signalering → positionele informatie in embryo → brein ontstaat
❖ Verschillende soorten signalering: vrijgegeven morfogenen (bewegen via extracellulaire
matrix → gradiënten), of cel-cel contact
