Samenvatting: Signaleren, Adviseren en Verwijzen – I
Ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen
Jakop Rigter en Malou van Hintum, eerste druk 2013, tweede oplage 2014
Week 1
Twee: Classificatie, diagnostiek en epidemiologie
2.1 Inleiding
In de ontwikkelingspsychopathologie worden classificatiesystemen gebruikt om gedragingen
van kinderen te beschrijven, van elkaar te onderscheiden en in te delen in verschillende ca-
tegorieën. Op grond van kennis, opvattingen en praktijkervaring kan een gespecialiseerde
hulpverlener deze categorieën verbinden met psychische stoornissen. Heeft een kind een
diagnose gekregen, dan is de volgende vraag hoe die stoornis ontstaan is.
Een andere vraag is hoeveel kinderen een stoornis hebben. Op die vraag probeert epidemio-
logisch onderzoek een antwoord te vinden: het is onderzoek naar het voorkomen en de ver-
spreiding van psychische en lichamelijke ziekten onder de bevolking. Ze proberen een sa-
menhang te vinden tussen het voorkomen van een stoornis en specifieke factoren.
Onderzoek naar de oorzaken van een stoornis is veel ingewikkelder, omdat er bij het ont-
staan van een stoornis ontzettend veel factoren in het spel zijn.
Zowel het classificeren, het in kaart brengen van mogelijk problematisch gedrag, als het dia-
gnosticeren, het proberen te begrijpen en te verklaren van dat gedrag, doen gespecialiseer-
de hulpverleners.
2.2 Classificatie
2.2.1 Definitie van classificatie
Classificatie is een persoon (of voorwerp of situatie) herkennen, er een naam aan geven en
indelen in een categorie. Classificeren doen we de hele dag door en is afhankelijk van waar
we onze aandacht op richten, kijken, luisteren, proeven, ruiken en/of voelen we om perso-
nen, dingen en situaties in te delen. De interpretaties zijn vaak cultuurgebonden.
In alle gevallen speelt voortschrijdend wetenschappelijk inzicht een belangrijke rol, maar als
het om mensen gaat, komen daar bovendien culturele normen en persoonlijke opvattingen
bij kijken.
(Ontwikkelings)psychopathologie heeft als doel afwijkend of ‘vreemd’ gedrag goed in kaart te
brengen: psychische stoornissen worden herkend, van elkaar onderscheiden en ingedeeld.
Bij psychische aandoeningen is het effectief bestrijden ingewikkelder, omdat daar (1) nog
geen duidelijke oorzaken voor gevonden zijn en (2) culturele en persoonlijke opvattingen een
grote rol spelen bij de beoordeling van gedrag.
In de (ontwikkelings)psychopathologie wordt onderscheid gemaakt tussen grote groepen
stoornissen zoals gedragsstoornissen, psychotische stoornissen en angststoornissen. Bin-
nen die groep worden er subgroepen onderscheiden.
Ontwikkelingspsychopathologische kennis is altijd gebaseerd op onderzoek onder groepen
mensen en kan je daarom niet vertalen op één uniek kind.
Kader 2.1 Het nadeel van categorisatie
Soms zijn mensen blij et een psychiatrisch ‘etiket’, omdat ze eindelijk begrip en erkenning
vinden voor hun problemen. Maar zo’n etiket kan ook stigmatiseren: kinderen en volwasse-