Voortgezette Studie Boekhouden
Inhoud
1 Administratieplicht en deelnemingen 1
2 Kapitaalbelangen c.s., waardering en toepasselijke grondslagen 2
3 Deelnemingen in de enkelvoudige jaarrekening en de administratie daarvan 5
4 Consolidatie 12
5 Integrale consolidatie van 100%-deelnemingen 14
6 Integrale consolidatie van niet-100%-deelnemingen 33
7 Integrale consolidatie van middellijke deelnemingen 59
8 Proportioneel geconsolideerde deelnemingen 69
9 Niet integraal of niet proportioneel geconsolideerde deelnemingen in de geconsolideerde jaarrekening 77
10 Buitenlandse deelnemingen in de (geconsolideerde) jaarrekening 86
11 Bedrijfscombinaties en administratie 96
12 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 107
Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
, Voortgezette Studie Boekhouden 1 Administratieplicht en deelnemingen
1 Administratieplicht en deelnemingen
1.1 a Eisen waaraan de inrichting van de administratie moet voldoen zijn onder andere:
• de algemene gebruikelijke beginselen van het boekhouden;
• al hetgeen voortvloeit uit de behoeften van de ondernemingsleiding;
• de externe financiële verslaggevingsregels;
• het voldoen aan voorschriften ten behoeve van de fiscale en sociale wetgeving.
b Beursgenoteerde ondernemingen moeten:
• externe halfjaarlijkse financiële rapportages publiceren, ook kwartaalrapportages worden soms gepubliceerd;
• binnen zes maanden na afloop van het kalenderjaar, soms na vijf maanden, een balans en een staat van baten en
lasten publiceren; voor een beursgenoteerde NV is de termijn ten hoogste vier maanden.
c De specifieke administratieplicht van een houdstermaatschappij betreft:
• de registratie van gegevens van de deelnemingen ten behoeve van haar externe financiële verslaglegging;
• publicatie van de enkelvoudige jaarrekening van de houdstermaatschappij alsmede publicatie van een
geconsolideerde jaarrekening.
1.4 a Deze eisen zijn vastgelegd in Titel 9 Boek 2 BW.
b De eisen gelden zowel voor de enkelvoudige jaarrekening als voor de geconsolideerde jaarrekening.
c Ten behoeve van de inrichting van de geconsolideerde jaarrekening moet onderscheid worden gemaakt in:
• ondernemingen met een notering aan een erkende effectenbeurs binnen de Europese Unie;
• overige ondernemingen.
1.5 a De internationale verslaggevingstandaarden zijn opgesteld door de International Accounting Standards Board (IASB).
b Deze standaarden maken deel uit van het Nederlands recht omdat zij zijn goedgekeurd door de Europese Commissie.
Men spreekt daarom van het EU IFRS-regime.
c Nee, dat moet niet. De Nederlandse onderneming moet een keus maken, dat wil zeggen:
• Hij mag de enkelvoudige jaarrekening opstellen volgens de voorschriften in Titel 9 Boek 2 BW.
• Hij mag waarderingsvoorschriften die in EU IFRS zijn voorgeschreven toepassen in de enkelvoudige jaarrekening.
• Hij mag zijn gehele enkelvoudige jaarrekening opstellen overeenkomstig het EU IFRS-regime, waarbij wel enkele
specifieke eisen uit Titel 9 Boek 2 BW in acht moeten worden genomen.
1 Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
, Voortgezette Studie Boekhouden 2 Kapitaalbelangen c.s., waardering en toepasselijke grondslagen
2 Kapitaalbelangen c.s., waardering en toepasselijke grondslagen
2.1 a Gehouden aandelen (of certificaten daarvan) behoren tot de vlottende activa als ze niet bestemd zijn om de
werkzaamheden van de aandelenhoudende onderneming duurzaam te dienen. Ze worden dan gerubriceerd onder de
rubriek effecten (art. 2:364 lid 3 BW).
b Gehouden aandelen (of certificaten daarvan) behoren tot de vaste activa als ze bestemd zijn om de werkzaamheden van
de aandelenhoudende onderneming duurzaam te dienen. Ze worden dan gerubriceerd onder de rubriek financiële activa
(art. 2:364 lid 2 BW).
2.5 De waardering kan geschieden tegen: verkrijgingsprijs (historische kostprijs), actuele waarde of volgens de
vermogensmutatiemethode.
2.6 a Een tijdelijke belegging moet per balansdatum op actuele waarde worden gewaardeerd, indien deze lager is dan tegen
de verkrijgingsprijs (art. 2:387 lid 2 BW).
b Als de deelneming per balansdatum duurzaam lager moet worden gewaardeerd dan de verkrijgingsprijs, dan moet de
waardering tegen die lagere waarde geschieden. Als de oorzaak van de waardevermindering wegvalt, moet de
waardevermindering weer worden teruggenomen (art. 2:387 lid 5 BW).
c In de winst-en-verliesrekening worden de waardeverminderingen verantwoord evenals de ontvangen dividenden.
2.8 1 Bij nettovermogenswaarde wordt het resultaat van de deelneming bepaald op basis van de grondslagen van de
deelnemende rechtspersoon.
2 Bij zichtbaar eigenvermogenswaarde wordt het resultaat van de deelneming bepaald op basis van de grondslagen van
de deelneming.
2.10 1 C is een dochter van A.
B wordt verondersteld een deelneming van A te zijn, want A kan 35% van de stemrechten in B uitoefenen.
B wordt wettelijk verondersteld een deelneming van C te zijn.
2 B is een deelneming van A.
C is een deelneming van B want B kan 42/75 × 100% = 56% van de stemrechten uitoefenen.
3 C is een deelneming van A, want A kan 56% van de stemrechten in C uitoefenen.
4 D is een deelneming van A en een deelneming van C.
D is een dochter van A op grond van het bezit van prioriteitsaandelen.
2.15 a Voor € 600.000.
b Er is een weerlegbaar vermoeden van deelneming gelet op art. 2:24d lid 1 BW. Er is
sprake van een belang in het kapitaal van Maklu BV van ten minste 20%.
c Grondslagen: verkrijgingsprijs, actuele waarde en vermogensmutatiemethode. Zie art. 2:384 lid 1 BW en art. 2:389 BW.
d Ten minste 20% van de stemrechten houdt in een weerlegbaar vermoeden van ten minste invloed van betekenis op het
zakelijke en financiële beleid van Maklu BV, met andere woorden vermogensmutatiemethode.
e Op basis van de verstrekte gegevens is de verdeling:
- gewoon aandelenkapitaal € 1.500.000
- agioreserve € 700.000
- winstreserve € 200.000
- gewone aandelen € 2.400.000
Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands. 2
,Uitwerkingen 2 Kapitaalbelangen c.s., waardering en toepasselijke grondslagen
- preferente aandelen € 100.000
- eigen vermogen € 2.500.000
f
Preferente aandelen € 20.000
Gewone aandelen € 580.000
€ 600.000
g Neen, er zijn geen aanspraken op de reserves.
h € 600.000 -/- € 20.000 -/- 20% × € 2.400.000 = € 100.000.
i
Gewoon aandelenkapitaal € 1.500.000
Preferent aandelenkapitaal € 100.000
Agioreserve gewone aandelen € 700.000
Winstreserve € 200.000
€ 2.500.000
j Preferent dividend is € 5.000, zodat resteert voor gewone aandelen € 4.000.
De samenstelling van het eigen vermogen is nu:
Gewoon aandelenkapitaal € 1.500.000
Preferent aandelenkapitaal € 100.000
Agioreserve gewone aandelen € 700.000
Winstreserve € 204.000
€ 2.504.000
k - Goodwill € 100.000
- Deelneming Maklu BV
Gewone aandelen
20% × 2.400.000 +
20% × 4.000 = € 480.800
Preferente aandelen € 20.000
Waardering € 500.800
€ 600.800
- Opbrengst dividend
20% van 5.000 € 1.000
- Resultaat deelneming € 800
- In w&v-rekening € 1.800 (bate)
l Goodwill op deelnemingen die volgens de nettovermogenswaarde of zichtbaar eigen vermogen zijn gewaardeerd, kan
als volgt – onder Titel 9 Boek 2 BW – worden behandeld (art. 2:389 lid 7 BW);
afboeking ineens ten laste van w&v-rekening: komt in de praktijk niet voor;
afboeking ineens kan ten laste van het eigen vermogen, (dus buiten de W&v-rekening om): vroeger in Nederland zeer
gebruikelijk, thans afnemend in gebruik;
activeren met afschrijving ten laste van de w&v-rekening over economische levensduur. Is deze levensduur langer dan 5
jaar, dan moet de langere duur worden vermeld met de redenen hiervan (art. 2:386 lid 3 BW). Tevens moet nagegaan
worden of de waarde ervan niet duurzaam onder de boekwaarde ligt (art. 2:387 lid 4 BW).
NB Deze goodwill kan in een enkelvoudige balans onder het EU IFRS regime niet voorkomen. Bij
meerderheidsdeelnemingen is deze goodwill in het EU IFRS regime wel denkbaar, maar alleen in de geconsolideerde
jaarrekening. Op de goodwill wordt niet afgeschreven, maar moet periodiek worden nagegaan of deze nog
terugverdienbaar is (impairment test).
3 Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
, Voortgezette Studie Boekhouden 3 Deelnemingen in de enkelvoudige jaarrekening en de administratie daarvan
3 Deelnemingen in de enkelvoudige jaarrekening en de administratie
daarvan
3.1 a Geval A
0.. Deelneming € 800.000
aan 1.. Bank € 800.000
Geval B
0.. Deelneming € 800.000
aan 0.. Aandelen in portefeuille € 500.000
aan 0.. Agio - 300.000
b 1.. Te vorderen dividend € 56.000
aan 0.. Deelneming € 56.000
3.5 1 1.. Te vorderen dividend € 9.000
aan 9.. Dividend uit deelneming (30% × € 30.000) € 9.000
2 1.. Bank € 9.000
aan 1.. Te vorderen dividend € 9.000
3 0.. Deelneming € 15.000
aan 0.. Herwaarderingsreserve € 15.000
4 1.. Bank € 142.000
aan 0.. Deelneming (€ 120.000 + € 15.000) € 135.000
aan 9.. Winst verkoop deelneming - 7.000
5 0.. Herwaarderingsreserve € 35.000
aan 0.. Algemene reserve (€ 20.000 + € 15.000) € 35.000
3.6 a De varianten zijn: nettovermogenswaarde, verkrijgingswaarde met vermogensmutaties en zichtbaar eigen vermogen.
b De basisboekingen zijn:
0.. Deelneming
aan 9.. Resultaat deelneming
en
1.. Te vorderen dividend
aan 0.. Deelneming
Deze boekingen worden gemaakt overeenkomstig het deelnemingspercentage van de deelnemende rechtspersoon in de
deelneming.
3.14 a Met € 350.000, nl. 100% × € 380.000 – € 30.000.
b 1 1.. Te vorderen dividend € 40.000
aan 0.. Deelneming € 40.000
2 0.. Deelneming (€ 430.000 – € 340.000) € 90.000
aan 0.. Herwaarderingsreserve deelneming (€ 80.000 – € 60.000) € 20.000
aan 9.. Winst deelneming - 70.000
3 9.. Winst deelneming € 5.000
aan 0.. Deelneming € 5.000
5 Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
, Uitwerkingen 3 Deelnemingen in de enkelvoudige jaarrekening en de administratie daarvan
c 1
Deelneming
2007
1 jan. Balans € 350.000 Dividend € 40.000
Herwaardering en resultaat - 90.000 Winst voorraden - 5.000
31 dec. Balans - 395.000
€ 440.000 € 440.000
2 100% × € 430.000 – € 35.000 = € 395.000.
d 0.. Algemene reserve € 25.000
aan 0.. Reserve deelnemingen (€ 70.000 – € 5.000 – € 40.000) € 25.000
3.15 a Aandeel in de cumulatieve resultaten t/m 2007: 60% × € 265.000 = € 159.000
Aandeel in de t/m 2007 gedeclareerde contante dividenden: 60% × € 155.000 = - 93.000
€ 66.000
Aandeel in het nadien gedeclareerde contante dividend: 60% × € 40.000 = - 24.000
€ 42.000
b 0.. Algemene reserve € 6.000
aan 0.. Reserve deelnemingen € 6.000
NB: Het gegeven bedrag van € 36.000 is als volgt berekend:
Aandeel in de cumulatieve resultaten t/m 2006: 60% × € 215.000 € 129.000
Aandeel in de t/m 2006 gedeclareerde contante dividenden: 60% × € 125.000 - 75.000
€ 54.000
Aandeel in het nadien gedeclareerde contante dividend: 60% × € 30.000 - 18.000
€ 36.000
3.16 a Aandeel in de cumulatieve resultaten t/m 2007:
B 90% × € 95.000 € 85.500
C 80% × € 125.000 - 100.000
€ 185.500
Aandeel in de t/m 2007 gedeclareerde contante dividenden:
B 90% × € 50.000 € 45.000
C 80% × € 160.000 - 128.000
- 173.000
€ 12.500
Aandeel in de nadien gedeclareerde contante dividenden:
B 90% × € 25.000 - 22.500
–/– € 10.000
De omvang van de reserve deelneming is derhalve nihil. De reserve kan niet negatief worden.
b 0.. Reserve deelnemingen € 50.000
aan 0.. Algemene reserve € 50.000
Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands. 6
, Voortgezette Studie Boekhouden 3 Deelnemingen in de enkelvoudige jaarrekening en de administratie daarvan
NB: Het gegeven bedrag van € 50.000 is als volgt berekend:
Aandeel in de cumulatieve resultaten t/m 2006:
B 90% × € 70.000 € 63.000
C 80% × € 200.000 - 160.000
€ 223.000
Aandeel in de t/m 2006 gedeclareerde contante dividenden:
B 90% × € 30.000 € 27.000
C 80% × € 70.000 - 56.000
- 83.000
€ 140.000
Aandeel in de nadien gedeclareerde contante dividenden:
B 90% × € 20.000 € 18.000
C 80% × € 90.000 - 72.000
- 90.000
€ 50.000
3.18 a 0.. Deelneming € 200.000
aan 1.. Bank € 200.000
b 1 0.. Goodwill € 40.000
0.. Deelneming - 180.000
aan 1.. Bank € 220.000
2 9.. Afschrijvingskosten goodwill € 8.000
aan 0.. Goodwill € 8.000
c 1 0.. Goodwill € 50.000
0.. Deelneming - 350.000
aan 1.. Bank € 400.000
2 9.. Afschrijvingskosten goodwill € 10.000
aan 0.. Goodwill € 10.000
d Waarde aandelen € 288.000
Betaalde goodwill - 32.000
80% van de nettovermogenswaarde € 256.000
Nettovermogenswaarde van H is derhalve: 100/80 × € 256.000 = € 320.000.
e 0.. Deelneming € 256.000
0.. Goodwill - 32.000
aan 0.. Geplaatst kapitaal € 180.000
aan 0.. Agio - 108.000
3.19 a 0.. Deelneming € 500.000
aan 0.. Negatieve goodwill deelneming € 30.000
aan 0.. Herwaarderingsreserve deelneming - 120.000
aan 1.. Bank - 350.000
0.. Herwaarderingsreserve deelneming € 20.000
aan 9.. Resultaat negatieve goodwill € 20.000
Het bedrag van € 20.000 is als volgt berekend:
€ 120.000 – € 100.000 = € 20.000.
7 Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
, Uitwerkingen 3 Deelnemingen in de enkelvoudige jaarrekening en de administratie daarvan
b 0.. Negatieve goodwill deelneming € 18.000
aan 9.. Resultaat negatieve goodwill € 18.000
c 0.. Herwaarderingsreserve deelneming € 12.500
aan 9.. Resultaat negatieve goodwill € 12.500
Berekening bedrag:
Het in de herwaarderingsreserve opgenomen bedrag is € 100.000 (€ 120.000 – € 20.000). De jaarlijkse realisatie is
€ 12.500 (€ 100.000 : 8).
3.22 a 80% × € 325.000 € 260.000
Saldo rekening Deelneming - 190.000
Verschil € 70.000
Volledige aftrek.
b 1 1.. Te vorderen dividend € 20.000
aan 0.. Deelneming (80% × € 25.000) € 20.000
2 0.. Deelneming (80% × € 30.000) € 24.000
aan 0.. Algemene reserve (80% × € 6.000) € 4.800
aan 9.. Winst deelneming (80% × (€ 30.000 – € 6.000)) - 19.200
c 0.. Winstsaldo € 19.200
aan 0.. Reserve deelnemingen € 19.200
NB: Het dividend over 2006 is door B blijkbaar gedeclareerd nog voor de vaststelling van de jaarrekening 2006 van A.
3.23 a 75% × € 500.000 € 375.000
Saldo rekening Deelneming - 262.500
Verschil € 112.500
€ 112.000 = 75% × € 150.000; dus een evenredige aftrek.
b 1 0.. Deelneming € 75.000
aan 0.. Eigen aandelen gehouden door Daemen (75% × € 100.000) € 75.000
2 1.. Te vorderen dividend € 30.000
aan 0.. Deelneming (75% × € 40.000) € 30.000
3 0.. Deelneming € 105.000
aan 0.. Algemene reserve € 22.500
aan 9.. Winst deelneming - 82.500
c 0.. Algemene reserve € 52.500
aan 0.. Reserve deelnemingen (€ 82.500 – € 30.000) € 52.500
d 1 0.. Gehouden eigen aandelen € 130.000
aan 1.. Schuld deelneming € 130.000
0.. Deelneming € 75.000
aan 0.. Eigen aandelen gehouden door Daemen € 75.000
2 1.. Te vorderen dividend € 30.000
aan 0.. Deelneming € 30.000
Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands. 8
