Dit is een samenvatting van alle stof (dus hoorcolleges & literatuur) van het vak Jeugdzorg in beweging: Organisatie, beleid en werking. Het is opgedeeld in colleges en deelonderwerpen. Verder kan je het document gebruiken om jezelf te overhoren door de tabel-opbouw. Ik heb het document al buiten ...
Samenvatting Jeugdzorg in Beweging
Hoorcolleges & Literatuur
2022-2023
Ilse van Meurs
Hoorcollege 1: Historie en transitie naar nu
Historie - weeshuizen
Historie en transitie Huidige status jeugdzorgstelsel
naar nu - hervorming jeugdhulp vastgelopen > gemeenten zien kosten alleen maar oplopen
- te veel kinderen krijgen psychische hulp (vindt kabinet)
- kinderen de dupe van nog steeds falende jeugdbescherming (zegt rekenkamer)
- akkoord over geld voor jeugdzorg,nu inhoudelijke verbeteringen nog
Ontstaan & verloop Wanneer kinderen niet opgevangen konden worden in eigen sociale netwerk, werden ze
weeshuizen opgevangen in weeshuizen
● ook wel ‘kraamkamers van de jeugdzorg’: eerste instellingen die zich
bezighielden of bemoeiden met opvoeden kinderen
1455: eerste weeshuis in Florence; kids konden in vondelingen wiel neergelegd worden
1491: eerste weeshuis Nederland
● vooral burgerweeshuizen > niet iedereen kon hier zomaar heen (vb armen niet)
weeshuizen waren vaak initiatieven van maatschappelijk betrokken individuen (dus niet
landelijk / centraal georganiseerd) > werd particulier gefinancierd
Nu: geen weeshuizen meer in NL
Burgerweeshuizen weeshuizen waar alleen kinderen van erkende burgers opgevangen werden
Heilige Geest weeshuis in Leiden (1583): vooral ouders die overleden waren, in gevangenis zaten of op
Weeshuis zee zaten
- het werd een soort mini-maatschappij waarin kinderen werden opgeleid met
strakke regels en richtlijnen
- straffen (18e eeuw)
● blok aan het been meedragen naar de kerkdienst
● de schrobbelbank: voorovergebogen op de bank geslagen worden met
een balein (soort liniaal)
Kritiek op weeshuizen toename kritiek in 19e eeuw > Oliver Twist: in NL was situatie niet zo erg als in dit boek
omschreven werd (kinderen kregen wél een opleiding)
1. gebrek aan persoonlijke aandacht voor de kinderen
2. te harde discipline
kritiek nam toe in de 19e eeuw → werden alternatieven voorgesteld
Alternatieven voor 1. Wezendorp Neerbosch Nijmegen (1873)
weeshuizen ● alternatief opgericht door betrokken individuen; een echtpaar
● zelfvoorzienend met nadruk op een dorpsleven voor en door wezen
- in eerste instantie goed, tot nieuws over (fysieke) mishandeling kwam
2. Maatschappij tot Opvoeding van Wezen in het Huisgezin
● weeskinderen ondergebracht bij geselecteerde gezinnen waar toezicht
werd gehouden
Kinderbeschermings sinds 1880: steeds minder weeskinderen door daling sterftekansen mensen
tehuizen → weeshuizen omgevormd tot kinderbeschermingstehuizen
,Algemene Weduwen opgesteld in 1959: werd in vastgesteld dat mensen een vergoeding krijgen als zij opvang
en Wezenwet bieden aan weeskinderen uit hun sociale netwerk
Historie - Pleegzorg
Ontstaan & verloop voor 1850: kinderen voornamelijk in weeshuizen opgevangen → van 1850-1950 werd
pleegzorg belang van het kind belangrijk → pleegzorg werd professioneler
- discussie: kan kind beter in instituut of andere gezinssetting?
1874: organisatie van pleegzorg begon in Nederland
● Scheltema: ‘Maatschappij tot opvoeding van wezen in het huisgezin’
- één van de personen die voor de organisatie van pleegzorg zorgde: stelde
opvangplek voor weeskinderen voor waar pleegouders konden
aanmelden die vervolgens gekoppeld werden aan weeskinderen
● maar: tekort pleegouders, dus het werd eerder een soort tehuis
● tot jaren ‘70: geen screening voor pleegouders (onduidelijk of ze geschikt waren)
vanaf 1950: professionalisering pleegzorg
Verloop bescherming 1905: kinderwetten opgesteld
rechten kind ● mogelijk voor overheid om in te grijpen wanneer kinderen thuis niet veilig waren
● pleegzorg was op dit moment wel definitief
1922: eerste kinderrechter aangewezen
1922: de ondertoezichtstelling (OTS) werd ingezet; ouders kregen verplicht hulp bij
helpen opvoeden van hun kind en een gezinsvoogd hielp de ouders met beslissingen
● staat bemoeide zich voor ‘t eerst met kinderen die in onveilige situatie opgroeide
● als OTS niet werkte, kon uithuisplaatsing geëist worden
eerste helft 20e eeuw: pleegzorg kreeg een justitieel / permanent karakter
Professionalisering vanaf 2e helft 20e eeuw → pleegzorg werd als hulpverleningsvorm gezien
pleegzorg ● 1953: pleegkinderenwet opgesteld: melding, verzorging & toezicht jeugdigen
onder de 18 werd in tehuizen en pleeggezinnen geregeld
○ controle vanuit de overheid (ontstaan vanuit nasleep WOII)
● vanaf jaren 70: vrijwillige pleegzorg en centrales voor pleegzorg > werven en
selecteren van pleegouders werd gerealiseerd door centrales en geregistreerd
Voorkeur voor ● jaren ‘80: voorkeur voor pleegzorg > het moest:
pleegzorg 1. het meest lijken op thuis
2. zo tijdelijk mogelijk zijn
● halverwege ‘90: kregen pleeggezinbegeleiders
● eind jaren ‘90: functiescheiding Bureau Jeugdzorg (BJZ) & Voorziening voor
Pleegzorg (VvP)
→ pleegzorg ontwikkelt zich steeds meer tot een vakgebied; professionalisering
Jeugdzorg en justitie ● 1809-1811: kinderen <12 kregen geen straf, 12-15 kregen max 2 maanden
gevangenis en werden in de volwassenen gevangenis erbij geplaatst
● 1811: Code Pénal: rechter bepaalt of er is gehandeld met ‘oordeel des
onderscheids’ = kind kan verantwoordelijk gesteld worden voor de misdaad;
vanuit welke motieven handelt het kind
○ kinderen vanaf 16 werden gezien als volwassene
○ gevangenis, vrijgesproken of naar ‘verbeterhuis’
● 1833: eerste jeugdgevangenis in NL voor jongens tot 16
○ initiatief van Nederlandsch Genootschap tot Zedelijke Verbetering der
Gevangenen: balans van straffen naar heropvoeden
● 1836: eerste jeugdgevangenis in NL voor meisjes
, ● 1857: Huis van Verbetering en Opvoeding; ‘rijksinstituten’ > werden jongens <16
geplaatst die zonder oordeel des onderscheids misdaad hadden gepleegd
○ zowel jongens die hadden misdragen als kinderen met beperking werden
hier geplaatst > was harde discipline
Focus: van straffen naar heropvoeding
Heropvoeding Kinderwetten 1905:
● gedwongen heropvoeding (jeugd-tbr) = voorloper van TBS
● berisping: niet naar een gevangenis gestuurd worden
● Tuchtschool = soort van gevangenis, maar werd meer aan scholing en
heropvoeding gedaan
1965: 12 jaar = minimumleeftijd strafvervolging (daarvoor was het 10)
Historie - Misstanden
2 grote misstanden in 1. De Commissie Samson (2012): onderzoek naar seksueel misbruik in
jeugdhulpinstellingen jeugdhulpinstellingen en uithuisplaatsingen n.a.v. signalen van structureel misbruik
● kinderen in jeugdhulpinstellingen liepen 2,5 keer zoveel kans om misbruikt
te worden dan groepsleiders en leeftijdsgenoten
● veel misbruik vond plaats onder leeftijdsgenoten
● de staat wordt verantwoordelijk gesteld voor dit misbruik omdat er niet
genoeg gereageerd is op de signalen
2. De Commissie de Winter (2019): onderzoek naar geweld in residentiële
instellingen, pleeggezinnen, justitiële jeugdinrichtingen en jeugd-ggz (liep van
1945-heden)
● conclusie: 1 op 10 personen die ooit in jeugdzorg verbleven kreeg vaak te
maken met geweld > tot jaren ‘70 vooral door pleegouders/verzorgers en
na jaren ‘70 door groepsgenoten
● overheid schiet tekort: te weinig protocollen ingezet om geweld te
voorkomen
Transitie naar nu - Jeugdwet
Ontwikkeling jaren ‘70: jeugdzorg niet eenduidig georganiseerd
jeugdzorg na oorlog ● verzuild / verkokerd > bijv door kerk waartoe je behoorde
1989: Wet op Jeugdhulpverlening: verantwoordelijkheid jeugdzorg bij provincie
● gehandeld vanuit zo-zo-zo-beleid; geprobeerd om hulp zo dicht mogelijk bij
huis, zo licht mogelijk en zo kort mogelijk
2005: Wet op de Jeugdzorg opgesteld: hulp geboden aan jeugdigen en ouders bij
oplossen van opgroei- en opvoedproblemen
● Bureau Jeugdzorg staat centraal in de wet; gesubsidieerd door provincie
● kritiek: veel wachtlijsten, onvoldoende afstemming tussen hulpverleners
2015: Jeugdwet: moest het jeugdstelsel verbeteren
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ilsevanmeurs01. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,79. Je zit daarna nergens aan vast.
