Inzicht in menselijk gedrag
voor HBO – Rechten & SJD, jaar 1 blok 1.1
Hoofdstuk 1
1 van de voornaamste toepassingen van GIO is het bevorderen van de interpersoonlijke
vaardigheden. Hierdoor kunnen organisaties beter presterende werknemers aantrekken en
behouden. Een organisatie kan van een goede werkplek naar een geweldige werkplek
veranderen. Ten slotte kunnen organisaties door het GIO – element toe versterken een
grotere bewust zijn creëren ten aanzien van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Het wetenschappelijk onderzoek naar menselijk gedrag in arbeidssituaties is gedrag in
organisaties (GIO). Het bestudeert de invloed die individuele factoren, groepsprocessen en
organisatiestructuren hebben op menselijk gedrag in organisaties. Het is toegepaste
wetenschap met als belangrijkste doel de effectiviteit van organisaties te verbeteren. GIO
houdt zich voornamelijk bezig met: motivatie, leiderschapsgedrag en macht,
interpersoonlijke communicatie, groepsstructuur en groepsprocessen, attitude ontwikkeling
en perceptie persoonlijkheid, emoties en waarden, veranderingsprocessen, conflict en
onderhandelingen en werkstructurering.
Hoe komt het dat de ene manager effectiever is dan de andere? Onderzocht Fred Luthans:
- Bij de managers die snel promotie hadden gemaakt droeg netwerken het meest bij en
HRM het minste.
- Bij kwantitatief en kwalitatief goede (efficiënte) managers gold dat communicatie de
grootste bijdrage leverde en netwerken de kleinste. Managers die hun besluiten
toelichten en hun collega’s en werknemers om informatie vragen zijn het effectiefst,
ook al is de informatie negatief.
Het gedrag van andere mensen lezen: je kijkt naar wat andere mensen doen en probeert
vervolgens te begrijpen waarom ze juist dat gedrag vertonen. Dit kan bij geschreven regels
zijn, zoals bijvoorbeeld verkeersregels, maar ook ongeschreven regels, zoals bijvoorbeeld
gedrag van mensen in een lift. Er blijft veel gedrag over dat niet zo duidelijk aan geschreven
of ongeschreven regels is gebonden de achterliggende gedachte van het wetenschappelijk
onderzoek naar gedrag is dat gedrag zich niet toevallig voordoet. Er liggen wetmatigheden
ten grondslag aan het gedrag van individuen en groepen. Gedrag is over het algemeen
voorspelbaar. Systematische bestudering van gedrag zal op den duur de nauwkeurigheid van
onze voorspellingen steeds verder verbeteren.
,Systematisch onderzoek is:
- Het onderzoeken van verband tussen verschijnselen
- Onderscheiden van oorzaak en gevolg
- Conclusies baseren op wetenschappelijk bewijs
Evidence – based management (EBM) maakt gebruik van systematisch onderzoek door
beslissingen (mede) te baseren op de meest recente wetenschappelijke bewijzen. In de
dagelijkse praktijk worden de meeste beslissingen op gevoel genomen zonder veel acht te
slaan op de beschikbare feiten en bewijzen. Systematisch wetenschappelijk onderzoek en
EBM kunnen je intuïtieve kennis aanvullen en verbeteren. Een aantal conclusies die zijn
gebaseerd op uitgebreid onderzoek, zullen ondersteunen wat je al dacht, maar andere
uitkomsten van andere onderzoeken zouden haaks staan op je gedachten.
Een verstandige beslisser houdt rekening met extra informatie, een zuivere intuïtieve
beslisser doet dat niet. Een kritische combinatie van beide kennisbronnen is waarschijnlijk
het meest effectief.
Onderzoek denkt dat de volgende transformatie van de wijze waarop mensen werken vooral
van de technologische vooruitgang zal afhangen en niet zozeer van andere factoren als
demografische veranderingen (data gestuurde management en data gestuurde
besluitvorming). Een manager die data gebruikt om doelen te bepalen en om oorzaak – en
gevolg theorieën op te stellen en te toetsen, kan vaststellen welke werknemersactiviteiten
relevant zijn voor de doelen. Big data heeft gevolgen, omdat je hiermee het management
aannamen kunt corrigeren en de prestaties kunt verbeteren het is goed mogelijk dat de
beste toepassingen van big data om mensen te managen afkomstig zullen zijn van GIO en
psychische onderzoek.
Nu het technisch steeds beter mogelijk is om big data te verwerken, zijn kwesties als privacy
en juiste toepassing ook belangrijker geworden.
GIO is een toegepaste gedragswetenschap en dus geënt op de bijdragen van fundamentele
gedragswetenschappen, waaronder psychologie en sociale psychologie, sociologie en
antropologie.
Psychologie -> leren, motivatie, prestatiebeoordeling, persoonlijkheid, ---------- individu
Attitudemeting, emoties, perceptie, opleiding,
Effectief leiderschap, werktevredenheid,
Individuele besluitvorming, stress, selectie werknemers en
Taakstructurering.
Sociale psychologie -> gedragsveranderingen, communicatie, ------------ groep
Attitudeverandering, groepsprocessen en
Groepsbesluitvorming.
Communicatie, macht, conflict en groepsgedag ------------ groep
Sociologie
Formele organisatie, theorie, organisatietechnologie -----------
En organisatiestructuur. Organisatie systeem
, Verschillen in waarden en attitudes en cross – culture ------------ groep
Analyse.
Antropologie
Organisatiestructuur, organisatieomgeving en macht ------------
organisatie systeem
Alle komt uiteindelijk bij de bestudering van het organisatiegedrag.
Psychologie: is de wetenschap die het gedrag van mensen wil meten, verklaren en soms ook
veranderen. Bestudeert het individuele gedrag.
Sociale psychologie: combineert begrippen uit de psychologie en sociologie met elkaar, maar
valt onder de psychologie. Bestudeert hoe mensen in groepen elkaars gedrag beïnvloeden.
Sociologie: mensen en hun gedrag in relatie tot hun sociale omgeving of cultuur. Onderzoek
de menselijke samenleving en haar verschijnselen.
Antropologie: vergelijkt verschillende samenlevingen
De mens in verschijnsel is complex en divers, wat het moeilijk maakt eenvoudige,
nauwkeurige en generaliseerbare uitspraken over gedrag te formuleren. Redelijk
nauwkeurige verklaringen en voorspelingen voor menselijk gedrag zijn mogelijk, op
voorwaarde dat aangegeven wordt onder welke omstandigheden een voorspelling geldig is.
Die omstandigheden heten contigentievariabelen.
Enkele vraagstukken waarmee de moderne manager te aken krijgt en waarvoor GIO-
oplossingen of zinvolle inzichten kan bieden:
- Arbeid categorieën: werk in loondienst, in dienst genomen worden, verlof, ontslag
etc.
- Soorten arbeid: voltijd, deeltijd, werktijden, duobaan etc.
- Kantoor: vastomlijnde plek, openruimte, virtueel, flexibel, thuiswerkplek etc.
- Arbeidssituatie: lokale werknemer, kortlopend contract, flexpat, werkvisum etc.
- Arbeidsvoorwaarden: salaris, uurloon, overuren, bonus etc.
Positieve organisatiewetenschap -> hoe een organisatie sterke kanten van mensen
ontwikkelen, hoe ze werken aan vitaliteit, veerkracht en op welke manier ze het potentieel in
mensen naar boven halen.
People skills: goede interpersoonlijke vaardigheden.
