4.1 Interbellum en Tweede Wereldoorlog ( 1918 – 1945 )
Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had
dit voor Duitsland en Europa?
Einde van de Eerste Wereldoorlog kwam er in Duitsland een Republiek :
o het laatste Duitse offensief mislukte in de herfst 1918
1. hierdoor ging het Duitse legerleiding onderhandelen
2. het Duitse volk was ontevreden ( geen eten en geen mannen meer
vanwege leger )
Dit alles leidde op 9 november 1918 : Socialistische Revolutie
Republiek van Weimar werd gevormd
o door sociaaldemocraten en liberalen
o keizer Wilhelm II vluchtte naar Nederland
o 11 november 1918 kwam er een wapenstilstand
1919, Verdrag van Versailles ( dictaat van Versailles)
o dolkstootlegende : de legende dat de sociaaldemocratische regering de
Duitse soldaten aan het front een ‘dolkstoot in de rug’ zou hebben
gegeven door zich over te geven terwijl de oorlog eigenlijk nog gewonnen
kon worden.
o het Duitse leger had allang door dat zij de oorlog niet konden winnen,
maar wilde dit niet publiekelijk de beslissing nemen dat zij zich zouden
overgeven aan de vijand.
De dolkstoot maakte een probleem bij de stabiliteit van de Republiek van Weimar
, parlementaire democratie : een democratie waarbij de burgers via gekozen
vertegenwoordigers in het parlement ( de wetgevende macht ) invloed hebben
op het beleid. Het was een wankelende machtsbasis, want de Republiek had veel
tegenstanders.
o conservatieve elite
o geloven niet in democratie
o willen het oude keizerrijk terug
o communisten
o geloven niet in democratie
o willen een communistische revolutie zoals in Rusland
o extreemrechtse nationalisten
o geloven niet in democratie
o willen een groot Duits rijk met een sterke leider
Verdrag van Versailles
o alleen de overwinnaars kwamen samen
o Duitsland krijgt alleen de schuld, Alleinschuld
o Duitsland moest 12% gebied afstaan
o geen koloniën meer hebben
o Rijnland werd gedemilitariseerd, geen soldaten meer opstellen. Dit was ter
bescherming op een aanval tegen Frankrijk en het was ook het
belangrijkste Duitse industriegebied.
o klein leger
o enorme herstelbetalingen
, o geen alliantie meer met Oostenrijk
Gevolgen
o Triple Alliantie was verdwenen, Engeland en Amerika wilde afstand houden
en Frankrijk was ‘getraumatiseerd’
o Duitsland was strategisch, industrieel en demografisch volledig intact
o communisten en nationalisten zorgden voor onrust in Duitsland, vanwege
de dolkstootlegende
o Duitsland had last van de herstelbetalingen, dit leidde tot hyperinflatie
1924, Amerika leent geld uit aan Duitsland, waardoor Duitsland zijn
herstelbetalingen kan doen aan Engeland en Frankrijk. Van dit geld betalen
Frankrijk en Engeland oorlogsschulden terug aan de Amerikanen. Dit was het
Dawesplan : Amerikaans plan waarin Duitsland door middel van leningen
geholpen wordt bij het doen van herstelbetalingen.
Waarom doen de Amerikanen dit?
o stimuleert de geldeconomie
o voorkomt nieuwe ( wanhoops- ) oorlog met Duitsland
Duitsland herstelt tussen 1924 en 1929
o minister van buitenlandse zaken, heer Stresemann, wilde de relatie met,
vooral, Frankrijk verbeteren. Er werd gezegd dat Duitsland de westgrenzen
blijvend zal accepteren.
o verzoeningspolitiek : Duitse buitenlandse politiek in de jaren 1924 – 1929
die gericht was op het vermijden van oorlog door concessies te doen, in dit
geval aan Frankrijk en België.
1929 economische crisis
24 oktober 1929, ook wel bekend als zwarte donderdag, alle beurzen storten in
op Wall Street. Dit zorgde voor een wereldwijde economische crisis die de gehele
jaren ’3 0 duren.
o er bestond een groot optimisme, er werden veel leningen verstrekt. ‘live
now, pay later…’
o weinig toezicht op de banken, er konden daardoor veel leningen verstrekt
worden met weinig strenge regels
o overproductie in landbouw en industrie, prijzen van producten gingen
omlaag
o Beurskrach, de aandelenkoersen beginnen te dalen > veel mensen
verkopen hun aandelen > aandelen dalen nog verder etc.
o mensen raakte werkloos
o crisis verspreidde over de hele wereld, want heel de westerse wereld stond
in verband met de aandelenkoers in Amerika
Gevolgen Duitsland
o het dawesplan kwam tot stilstand, hierdoor kwam Duitsland in een enorme
crisis en kon zij niet de herstelbetalingen terugbetalen aan Frankrijk en
Engeland
