Samenvatting boek: De kleine gids kindermishandeling, 5e druk
Samenvatting van alle opgegeven literatuur uit het boek ‘De kleine gids kindermishandeling’.
Ingedeeld op basis van hoofdstukken die per college gelezen moesten worden. Wordt wekelijks
aangevuld.
1
,Week 1: College 1
Hoofdstuk 1: De geschiedenis van kindermishandeling
1.1: Lange tijd werd niet zozeer gedacht vanuit de belangen van het kind, maar vanuit het belang van
de maatschappij.
Mensen keken met andere ogen naar kinderen, namelijk als onvoorwaardelijk bezit van ouders en als
verzekering voor inkomen en verzorging later.
*Advies Cort Van der Linden (1898) onder de naam ‘ het vraagstuk van de verzorging voor
verwaarloosde kinderen’. In het rapport stonden alle instellingen en verenigingen die zich met
kinderbescherming bezig hielden, maatregelen en advies, waaronder een overkoepelend orgaan voor
álle jeugdinstanties -> Nederlandse Bond tot Kinderbescherming (1899). Wordt ook het begin van
de erkenning van kindermishandeling genoemd.
Echter, toen betekende dit het niet hetzelfde als nu. Mishandelde kinderen werden als verwaarloosd
gezien en als een oorzaak van de toestand van de gezinnen in de industrialisatie en migratie ‘de
asociale klasse’. Deze ‘verwaarloosde’ kinderen hadden een grotere kans om crimineel gedrag te
tonen en waren dus een gevaar voor de samenleving, zij waren immers ‘crimineel in de dop’. De
samenleving was dus nog voornamelijk het belang van deze bond, niet de kinderen.
*voorbeeld: Mary Ellen: 1874, een maatschappelijke werkster wist af van de situatie en wilde iets
doen, maar wist niet wat. Er bestonden immers nog geen wetten tegen kindermishandeling, maar wél
tegen dierenmishandeling. Op advies van een vriendin is ze afgestapt naar Meneer Bergh, stichter
van de ‘society for the prevention of cruelty to animals’. De pleegmoeder kreeg een jaar
gevangenisstraf en het kind ging naar een weeshuis. Dit was éen van de eerste mishandelingen die
uitgebreid de media haalde, en leidde tot de oprichting van de ‘New York society fort he prevention
of cruelty to children’ in 1875.
voorbeeld Nederland 1900: Marietje Kessels, werd vermoord en mishandeld gevonden. De Pastoor werd verdacht, maar
nooit beschuldigd. Moeders vertelde het verhaal in Tillburg als waarschuwing aan hun dochters en is zo een ‘legende’
geworden. Werd een landelijke preventieproject dat is gericht op preventie van machtsmisbruik, intimidatie,
grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld ten opzichte van kinderen. Diverse weerbaarheidsprojecten die
vergelijkbaar zijn, zijn in Nederland ook o.a. onder de namen ‘weerbare tieners’ en ‘kom op voor jezelf’.
Kinderwetten 1905
Eerst geen wetten die het mogelijk maakten om in te grijpen op kindermishandeling. Tot
‘Kinderwetje van Van Houten (1874)’: verbod fabrieksarbeid kinderen onder 12 jaar, maar werd
nauwelijks nageleefd. ‘Leerplichtwet (1901)’, bracht wél verandering. Alle kinderen van 6-12 jaar
verplicht naar school, kónden dus ook niet meer in fabrieken werken. Begin van nieuwe kijk op
ouderschap. Er werd gevonden dat de overheid moest kunnen ingrijpen.
Zo ontstonden de 3 Kinderwetten (1905):
1. De Burgerlijke Kinderwet ging over de ouderlijke macht en de eventuele instelling van voogdij.
2. De Strafrechtelijke Kinderwet ging over de aanpak van kinderen, die een misdrijf hadden gepleegd
3. De Kinderbeginselenwet ging over de oprichting van instanties die de praktische uitvoering van de
eerste twee wetten in handen kregen.
2
, De ‘ontdekking’ van kindermishandeling in de jaren ’60.
*- 1956: Berthe Clemens Schröner’s proefschrift: Psychische Kindermishandeling.
Kindermishandeling kwam voor het eerst expliciet onder de aandacht.
- 1962: Amerikaanse kinderarts Henry Kempe legde verband tussen onverklaarbare ziekten en
botbreuken en het verschijnsel kindermishandeling -> ‘The bones tell a story the child is to frightend
to tell. Heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan ‘ontdekking’. Artikel wat naar aanleiding van
Kempes bevindingen is geschreven: Batterd child syndrome.
- 1972: Advies- en Meldpunten Kindermishandeling (AMK). -> vertrouwensartsen die zich
specifiek richtten op het signaleren van mishandeling, voorheen konden dokters door beroepscode
niet melden. Eerste jaar 432 meldingen.
jaren ’70 en ’80: De aanpak kon nogal betuttelend zijn en er werd eerder óver de ouders gesproken
dan mét de ouders. Er werd niet voldoende met ouders gecommuniceerd wanneer er een melding of
vermoeden was, waardoor er soms onterechte maatregelen werden genomen. Zo werd er in veel
gevallen voor gezinnen geheimgehouden dat er een melding van ze was binnengekomen.
Hulpverleners maakten hierdoor over de hoofden van ouders beslissingen die zij als goed achtten.
De rechtspositie van ouder en kind verbetert door de komst van nieuwe wetgeving.
Hulpverlening moest zo tijdig mogelijk, zo licht mogelijk en zo dicht mogelijk bij huis gegeven
worden. Dit werd ook wel het ‘zo-zo-zo beleid’ genoemd. De verantwoordelijkheid voor jeugdhulp
verschoof van het Rijk naar de provincies.
- De wet stelde tevens het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) in, welke zich
specifiek richt op de signalering van kindermishandeling.
- 1 januari 2015: nieuwe Jeugdwet
- door deze wet kregen gemeenten de verantwoordelijkheid en de regie over de Jeugdzorg.
RAAK-methode
Uitgangspunten en werkwijze van de RAAK-methode, die uitgaat van een preventieve aanpak van
kindermishandeling.
Door zaak ‘savanna’ ontstond ‘savanna effect’: een meer alerte beleidsvoering van de jeugdzorg en
een toename van het aantal begeleidingen door gezinsvoogden.
- Andries van Dantzig, oprichter van de Reflectie- en Actiegroep Aanpak Kindermishandeling
(2000) stelde: de verantwoordelijkheid voor het welzijn van kinderen hoort door de gemeenschap
gedragen te worden en als het om mishandeling gaat, is en blijft de overheid de probleemeigenaar.
In de jaren na 2010 komen de veiligheid van kinderen en het handelen bij een vermoeden centraal te
staan.
De landelijke jeugdagenda (2015-2018)
Het gezamenlijke actieprogramma van het Rijk en gemeenten voor de jaren 2018 tot en met 2021:
“geweld hoort nergens thuis”
3
